Borcha
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Borcha (Borja en grafía SLA y en castellano) ye un municipio aragonés y una ciudat situata a l'ueste d'a provincia de Zaragoza, capital d'a comarca d'o Campo de Borcha.
![]() |
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
- Ta atros emplegos d'o termin Borcha se veiga Borcha (desambigación).
A suya población ye de 5191 habitants en una superficie de 106,7 km² y una densidat de 48,65 hab/km².
Remove ads
Clima
A suya temperatura anyal ye 15.3 °C, con una temperatura meya en chinero de 6.83 °C y en chulio de 24.58 °C.[1]
Historia
Fue reconquiesta en 1124 y lo suyo primer tenent estió Gastón IV de Biarn. O 9 de chinero de 1366 Pero IV lo Cerimonioso la donó a lo cheneral Beltrán Duglescin con títol de condau.
Dende 1442 perteneixió a lo rei. En 1438 lo rei Alifonso V d'Aragón le concedió lo títol de ciudat.[2]
Toponimia
Os arabistas han relacionau este toponimo con l'arabe Burch ("torre"), sindembargo ya existió una ciudat celtibera dita Bursau, como en atros casos os musulmans no fundoron ni dioron nombre a la ciudat, y adaptoron un nombre extranyo pa ellos a una palabra que tenese significau en a suya luenga ("etimolochías populars" u "falsas etimolochías").
En a baixa Edat Meya s'escribiba de muitas trazas tanto en latín arromanzau como en aragonés: Borga, Borja, Borgia, Boria, que yera como se representaba o fonema africau /ch/. Tamién ye documentau Borxa (d'a mesma traza que o fonema d'a ch a vegadas s'escribiba x en Sanxo y Belxit, como fan en catalán occidental encara).
A variant escrita con a moderna ch tamién se conoixe, por eixemplo d'a Carta de población d'Alcalá de Moncayo (25 de chulio de 1238):
...fray Per de Orençan cantor, fray Pedro de Magallon sacristan; fray Sancho de Borcha, tallador; fray Johan de Alagon, enfermero...
Tamién se troba a forma Borcha en o Libro de colecta de la Pecha d'a Comunidat d'aldeyas de Teruel, (1360-1369) a on que amanix Borcha como apelliu d'un habitador de Cedriellas. Tamién lo trobamos en l'antroponimo Johan de Borcha d'un habitador de Plou en o sieglo XV.[3]
O toponimo "Borcha" dió nombre a un linache noble aragonés establiu dimpués en o Reino de Valencia, os Borcha, familia que se convertió en muito celebre en Italia, razón por a cuala ye millor conoixiu con ortografía italiana (Borgia).
Demografía

En o termin municipal de Borcha se troban tamién os despoblaus de El Molinillo, Valturera y Ribas.
Remove ads
Administración
Reparto de concellers
Partiu | 1979 | 1983 | 1987 | 1991 | 1995 | 1999 | 2003 | 2007 | 2011 | 2015 | 2019 |
Partido de los Socialistas de Aragón | 2 | 1 | 3 | 5 | 5 | 3 | 3 | 4 | 5 | 4 | 7 |
Partido Popular | - | 0 | - | 1 | 1 | 1 | 1 | 0 | 3 | 2 | 2 |
Partido Aragonés | 3 | - | 7 | 4 | 5 | 7 | 6 | 5 | 4 | 3 | 1 |
Chunta Aragonesista | - | - | - | - | - | - | 1 | 2 | 1 | 1 | 1 |
Izquierda Unida | - | - | - | 1 | - | - | - | - | - | 1 | 0 |
Centro Democrático y Social | - | - | 1 | 0 | - | - | - | - | - | - | - |
Independients | 4 | 10 | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
Unión de Centro Democrático | 2 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
Total | 11 | 11 | 11 | 11 | 11 | 11 | 11 | 11 | 13 | 11 | 11 |
Alcaldes
Remove ads
Esporte
O fútbol ye representato por a Sociedad Deportiva Borja.
Puestos d'intrés
Edificios civils
- Palacio de Sánchez d'el Río.
- Palacio d'os Vera, tamién clamata Casa de las Conchas.
- Plaza d'o Mercau.
- Casa d'Aguilar.
- Palacio d'os Lazaro.
- Palacio d'os Chil.
- Antigo Alguarín Municipal.
- Casa d'a ciudat.
- Casa-Museu Baltasar González.
Edificios militars
- L'antigo castiello.
- Puerta de Zaragoza, tamién clamata Arco de la Carrera.
- Puerta de Sant Francisco.
Edificios relichiosos
- Antigo Convento de Capuchins, actual Hespital Sancti Spiritus.
- Convento d'a Concepción.
- Antiga Colechiata de Santa María.
- Convento de Santa Clara d'Asís.
- Antigo Convento de Predicadors, actual "Auditorio Municipal".
- Ermita de Sant Chorche.
- Ilesia de Sant Miguel.
- Santuario de Misericordia.
- Ilesia de Sant Bertolomeu.
Remove ads
Cultura
Fiestas
- Semana Santa
- Fiestas d'a Virchen d'a Pedaina, primer domingo de mayo.
- Fiestas de Sant Bertolomeu, 24-25 agosto.
- Fiestas de Setiembre, tercera semana de setiembre.
- Sant Antón y Sant Sabastián, lo 17 y 20 de chinero, realizando-se las tradicionals fogueras la nueit anterior.
- Chueves lardero, o chueves d'a primera semana de febrero, se brienda lo tipico "Palmo".
- San Jorge, lo 23 d'abril, s'acude a la ermita a brendar a tradicional culeca (pan dulce con uegos duros con forma de muller).
- Fiestas d'o Santuario de Misericordia (15 d'agosto) en honor a l'Asunción d'a Virchen.
Eventos
- Festival Amante, festival de musica Indie que se celebra a meyaus d'agosto.
- BorjaenJazz (u tamién BorJazz), festival de Jazz que tiene puesto entre lo mes de chulio.
- Chornadas Corals de Canto Coral d'Aragón, tiene puesto la zaguera semana d'octubre y primera de noviembre.
- Winter Festival, festival de musica dance. Se celebra anyalment en o mes de noviembre.
- Borja Scooter Run, reunión anyal de scooters clasicas, lo primer cabo de semana de marzo.
Museus
- Museu d'a Colechiata de Santa María
- Museu Baltasar González
- Museu Arqueolochico
- Museu de Santa Clara
Remove ads
Personalidaz naixitas de Borcha
Categoría principal: Naixitos de Borcha.
- Vicente Casanova y Marzol (1854-1930), bispe, arcebispe y cardenal.
- Natividad Zaro Casanova, guionista.
- Antonio Motos Martínez, politico y periodista.
- Johan de Coloma, politico.
- Antonio María Herrero y Rubira, cientifico y escritor d'a Ilustración.
- Juan José Nogués (1909 - 1998), futbolista que chugó lo Mundial de 1934.
- Ramón Borobia Paños (1914 - 2009), compositor y director d'orquesta.
- Luis María Garriga Ortiz, atleta, alcalde de Borcha y dirichent esportiu.
Localidaz achirmanatas
Referencias
Vinclos externos
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads