Madrit

capital d'Espanya From Wikipedia, the free encyclopedia

Madrit
Remove ads

Madrit[2] (pronunciato en aragonés [ma'dri], en castellano Madrid) ye una villa espanyola. Madrit ye amás d'a capital d'o estau, a capital d'a suya provincia y d'a Comunidat Autonoma de Madrit.

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Articlo d'os 1000
Datos rápidos
Remove ads

Historia

O suyo orichen ye en un enclau musulmán clamau Magerit, conquerito por Alifonso VI de Castiella en 1083. La villa fue esleita como capital d'Espanya por Felipe II, reemplazando a Toledo. En 1601, y dica 1606, a capitalidat pasó temporalment a la ciudat de Valladolit. Dende allora, Madrit ha estato perén a capital d'Espanya.

Toponimia

No bi ha garra documento que permita saper que nombre tenió l'aldeya de tiempos d'os visigodos que s'establió arredol de l' arroyo de San Pedro. A evolución posterior d'o toponimo permite afirmar que esta aldeya se clamó Matrich, evolución d'o latín Matrice, referindo-se a lo manantial y cauz prencipal d'augua. Atros toponimos relacionatos con esta radiz son Val Madriz en a provincia de Zaragoza y Madriz en La Rioja, pero en estos casos con a evolución d'as CE, CI d'alcuerdo con la fonetica aragonesa, que van mes luent d'a palatalización en /che/, /chi/ y se converten en /ce/, /ci/.

Cuan los musulmans conquerioron la Meseta lo nombre Matrich s'arabizó en a suya fonetica como Magrit/Mayrit pus en arabe no existe a secuencia /trg/ y se troba mes a sobén /jrd/. En lo periodo ansalusí ye documentato a sobén lo chentilicio al-Mayriti, y s'aplicó por eixemplo a lo erudito y poligrafo hispanoarabe Maslamah ben Ahmad al-Mayriti, naixito de Madrit en o sieglo X. Ye arabizato y no en mozarabe orichinal como se troboron los castellanos o toponimo cuan conquerioron a cuenca d'o río Tacho.

A primer variacion Maydrit/Maidrit se troba en o documento fundacional de Vicus Sancti Martini de 1126. En 1176 ya se documenta Madrit, y la forma definitiva en castellano ya ye present en o mesmo Fuero viello de Madrit de 1202. Dende ixe inte y mientres cuasi tres sieglos coexistirán as variants Madrit/Madrid. En o zaguer cuarto d'o sieglo XV ya s'imposa a variant grafica Madrid, pero como ye sabito en castellano d'a Meseta Norte se pronuncia Madriz que encara que siga a evolución de Matriche seguntes a fonetica castellana, s'ha orichinato por a pronunciación como /z/ d'a /d/ final en castellano.

En aragonés se leye Madrit en bel texto medieval provinient d'a comarca de Daroca y encara se mantién esta pronunciación en aragonés ribagorzano, como veyemos en bel texto dialectal:

y frotand-se de gusto las mans se diba pa él solo: e Graus, e Madrit, e Barselona, e Sevilla, e Toledo.[2]
Remove ads

Población

Más información Evolución 1897 - 2004 ...

Administración

División administrativa

Thumb
Districtos de Madrit.

Madrit ye dividiu administrativament en ventiún districtos, que a la suya vegada se subdividen en barrios:

  1. Centro: Palacio, Embajadores, Cortes, Justicia, Universidad, Sol.
  2. Arganzuela: Imperial, Acacias, Chopera, Legazpi, Delicias, Moguer, Atocha.
  3. Retiro: Pacifico, Adelfas, La Estrella, Ibiza, Los Jerónimos, Niño Chesús.
  4. Salamanca: Recoletos, Goya, Fuente del Berro, Guindalera, Lista, Castellana.
  5. Chamartín: El Viso, Prosperidad, Ciudad Jardín, Hispanoamérica, Nueva Espanya, Castiella.
  6. Tetuán: Bellas Vistas, Cuatro Caminos, Castillejos, Almenara, Valdeacederas, Berruguete.
  7. Chamberí: Gaztambide, Arapiles, Trafalgar, Almagro, Vellehermoso, Ríos Rosas.
  8. Fuencarral: El Pardo, Fuentelarreina, Peñagrande, Barrio del Pilar, La Paz, Valverde, Mirasierra, El Goloso.
  9. Moncloa: Casa de Campo, Argüelles, Ciudad Universitaria, Valdezarza, Valdemarín, El Plantío, Aravaca.
  10. Latina: Los Cármenes, Puerta del Angel, Lucero, Aluche, Las Águilas, Campamento, Cuatro Vientos.
  11. Carabanchel: Comillas, Opañel, San Isidro, Vista Alegre, Puerta Bonita, Buenavista, Abrantes.
  12. Usera: Orcasitas, Orcasur, San Fermín, Almendrales, Moscardó, Zofio, Pradolongo.
  13. Puente de Vallecas: Entrevías, San Diego, Palomeras Bajas, Palomeras Sud-este, Portazgo, Numancia.
  14. Moratalaz: Pavones, Horcajo, Marroquina, Media Legua, Fontarrón, Vinateros.
  15. Ciudad Lineal: Ventas, Pueblo Nuevo, Quintana, La Concepción, San Pascual, San Juan Bautista, Colina, Atalaya, Costillares.
  16. Hortaleza: Palomas, Valdefuentes, Canillas, Pinar del Rey, Apostol Santiago, Piovera.
  17. Villaverde: San Andrés, San Cristobal, Butarque, Los Rosales, Los Ángeles, el Espinillo, Marconi
  18. Villa de Vallecas: Casco Histórico de Vallecas, Santa Eugenia
  19. Vicálvaro: Casco Histórico de Vicálvaro, Ambroz
  20. San Blas: Simancas, Hellín, Amposta, Arcos, Rosas, Rejas, Canillejas, Salvador
  21. Barajas: Alameda de Osuna, Aeropuerto, Casco Histórico de Barajas, Timón, Corralejos

Reparto de concellers

Eleccions municipals[3]
Partiu 1979 1983 1987 1991 1995 1999 2003 2007 2011 2015 2019
Mas Madrid-Ahora Madrid - - - - - - - - - 20 19
Partido Popular - 23 20 30 30 28 30 34 31 21 15
Ciudadanos - - - - - - - - - 7 11
Partido Socialista Obrero Español 25 30 24 21 16 20 21 18 15 9 8
Vox - - - - - - - - - - 4
Partido Comunista de España / Izquierda Unida 9 4 3 6 9 5 4 5 6 0 0
Unión Progreso y Democracia - - - - - - - - 5 0 0
Centro Democrático y Social - 0 8 0 - 0 0 0 - - -
Unión de Centro Democrático 25 - - - - - - - - - -
Total 59 57 55 57 55 53 55 57 57 57 57

Alcaldes

Más información Lechislatura, Nombre ...
Remove ads

Cultura

En o barrio de Carabanchel se celebra la Semana de Cine Espanyol de Carabanchel.

Esporte

Candidaturas olimpicas fallidas

Madrid ha teniu interés en organizar uns Chuegos olimpicos dende fa muito tiempo, ha presentau candidatura a lo COI dica en cuatro ocasions, a primera pa organizar os Chuegos de 1972, las siguients pa los de 2012, 2016 y 2020 estando toz intentos fallidos.

O primer intento se remonta a l'anyo 1965 cuan se baraixan dos candidaturas una de Barcelona y unatra de Madrid pa la organización d'os Chuegos Olimpicos de 1972, lo Comité Olimpico Espanyol tría Madrid poco antes d'o zarre de presentación de candidaturas y s'ha de fer tot de forma muito improvisada teniendose que presentar-se cuasi en o zaguer momento. Sin experiencia organizativa, sin prochecto ni presupuesto, Madrid se convertiba en ciudat aspirante a albergar los Chuegos Olimpicos de 1972. Con sentiu común yera una millor opción Barcelona, que teneba estadio olimpico, instalacions y experiencia organizativa, como s'heba contrimostrau en os Chuegos Mediterranios de 1955. O gubierno central franquista tenió cuatro meses per debant pa disenyar una candidatura pa luitar contra as candidaturas de Múnich, Detroit y Montreal. En una sesión d'o COI celebrada lo 26 d'abril de 1966 en Roma poco dimpués d'a suya presentación, finalment con a pior puntuación tecnica se descarta estando triada Múnich.

Dimpués d'as Olimpiadas de Barcelona de 1992 y la Expo'92 Sevilla se veyió capacitada y presentó candidatura a los Chuegos Olimpicos de 2004 y a los Chuegos Olimpicos de 2008 encara que no aconsiguió pasar d'o primer corte en garra d'as dos ocasions. Intentaría, pus, presentar-se a los de 2012 encara que Madrid alavez dentró a puixar per la convocatoria, y a lo nomás poder presentar-se una ciudat per país debant d'o COI, Madrid estió triada como siede espanyola. Lo 15 de chulio de 2003, Madrid finalment estió una d'as nueu candidaturas olimpicas presentadas pa los Chuegos Olimpicos de 2012 chunto a París, Londres, Nueva York, Moscú, L'Habana, Leipzig, Istambul y Río que tamién presentoron candidatura. Lo 18 de mayo de 2004, Madrid ye triada per lo COI chunto a París, Londres, Nueva York y Moscú. Entre las candidatas Madrid y Nueva York yeran las dos solas ciudaz candidatas que nunca dinantes heban celebrau los Chuegos. La candidatura de Madrid estió eliminada en a tercera ronda d'as votacions pa triar la ciudat anfitriona en a 117ª sesión d'o COI, lo 6 de chunio de 2005 en Singapur.

Aprofitando lo treballo realizau con a candidatura realizada en l'anterior olimpiada, lo Comité Olimpico Espanyol renovó la candidatura olimpica de Madrid pa los Chuegos Olimpicos de 2016. Lo 4 de chunyo de 2008, Madrid estió triada por o COI como una d'as candidatas a la organización d'os Chuegos Olimpicos de 2016, de conchunta con Chicago, Tokio y Río. Lo prochecto que presentó se basó en o d'a previa candidatura con mejorías, lo cual le permitió estar la segunda ciudat con a millor valoración, liucherament per dezaga de Tokio. Finalment, lo 2 d'octubre de 2009 estió triada la ciudat de Río de Janeiro, tot y con haber teniu en prencipio una valoración tecnica cheneral inferior a la d'as atras tres ciudaz.

Remove ads

Puestos d'intrés turistico

Thumb
O Museu Nacional d'o Prado
Thumb
A Plaza d'Espanya con a Torre de Madrid y o Edificio Espanya al fundo
Thumb
Palacio de Comunicacions.

Madrit por estar a capital d'Espanya concentra toz os museos estatals, beluns d'os puestos turisticos mas importants son:

  • O Museu Nacional d'o Prado.
  • O Museu Thyssen-Bornemisza.
  • O Museu Reina Sofía (an se troba a obra Guernica de Pablo Picasso).
  • O Museu Arqueolochico Nacional.
  • O Palacio Reyal.
  • A Plaza de Oriente.
  • O Templo de Debod.
  • O Monesterio d'as Escalzas Reyals.
  • O Monesterio d'a Encarnación
  • A Puerta del Sol.
  • A Seu de Santa María la Reyal de l'Almudena.
  • O Palacio de Veire d'a Arganzuela.
  • O Parque d'o Retiro.
  • O barrio de chueca, con una important presencia gay.
  • El rastro.
  • Belún d'os suyos muitos tablaus flamencos.

Dentro d'o patrimonio molimental se pueden alufrar, entre atros:

  • A fuent de Cibeles.
  • A fuent de Neptuno.
  • A Puerta d'Alcalá.
  • A Puerta de Toledo.

O sieglo XX trayó tamién a construcción d'un zarpato d'edificios singulars (muitos d'els en o districto financiero de AZCA) como:

  • Torrespaña.
  • Torres Blancas.
  • Torre Picasso.
  • As torres Puerta d'Europa.
  • A Torre Windsor (cremata).
  • A Torre d'o Banco de Bilbao.

En a comarca de Madrit se troban o palacio y monesterio d'o Escorial, os palacios d'Aranjuez Aranjuez y o centro historico d'Alcalá de Henares.

Antimás de por los suyos puestos d'intrés historico, toda la ciudat ofrexe infinidat de posibilidaz comercials. Sindembargo, existen zonas d'especial concentración comercial como son as carreras Preciados/Carmen y Serrano/Goya con botigas d'as mas importants marcas de moda (Zara,Cortefiel...) u grans almagacens (El Corte Inglés).

Remove ads

Fiestas locals

Localidaz achirmanatas

Vinclos externos

Referencias

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads