Coma

From Wikipedia, the free encyclopedia

Coma
Remove ads

Una coma[1][2][3][4] u nava[1][5] ye una plana situada en un zona montanyosa y rodeyada d'elevacions.

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Este articlo tracta la nava como antigo concepto cheografico con diferents matices. Pa atros usos de la parola vaiga a nava (desambigación); ta la coma como signo de puntuación, se veiga Coma (puntuación); y ta l'estau medico de coma se veiga Coma (medicina).
Thumb
Coma de Son Torrella, en Mallorca
Remove ads

Cheomorfolochía

Ta mas detalles, veyer l'articlo poljeveyer os articlos [[{{{2}}}]] y [[{{{3}}}]]veyer os articlos [[{{{4}}}]], [[{{{5}}}]] y [[{{{6}}}]]veyer os articlos [[{{{7}}}]], [[{{{8}}}]], [[{{{9}}}]] y [[{{{10}}}]].
Thumb
Polje de la Nava en o termin municipal de Cabra (Cordoba).

En zonas karsticas d'o Sistema Iberico as "navas" gosan coincidir con poljes, manimenos en atras zonas d'a Peninsula Iberica "nava" puet corresponder a praus u paúls. En as navas que corresponden a poljes a presencia de l'augua sotorrana a man d'a superficie permite o desarrollo de zonas paulencas un por o menos d'una vechetación mes verde y mes desichent d'humidat edafica que en os terrenos d'arredol.

Comas como combes

Ta mas detalles, veyer l'articlo combeveyer os articlos [[{{{2}}}]] y [[{{{3}}}]]veyer os articlos [[{{{4}}}]], [[{{{5}}}]] y [[{{{6}}}]]veyer os articlos [[{{{7}}}]], [[{{{8}}}]], [[{{{9}}}]] y [[{{{10}}}]].
Thumb
Anvista d'a coma de Dreveneuse en o Valais en Suiza.
Thumb
Esquema d'as diferents formas d'o releu churasico, a on s'observa una combe.

En francés o cognato de "coma" ye combe y a part d'estar una palabra d'uso corrient indicadora d'una topografía, s'ha convertiu en un tecnicismo cheolochico amprau por o castellano. As combes corresponden a vals esnavesadas por o eixe d'un anticlinal y rodeyadas por cinglos u rallas correspondients a materials duros que quedan en os flancos de l'anticlinal. Son frecuents en o releu churasico.

Remove ads

Etimolochía y toponimia

A palabra "coma" se troba en a parla viva d'a mitat oriental de l'Alto Aragón (u por o menos en a toponimia), y se documenta ya en 1015 como elemento romanz en o latín medieval escrito en Aragón:

et alia terra in ipsa coma in sub casa[6]

"Coma" ye a evolución de CUMBA palabra gala presa por o latín seguindo a lei fonetica -MB- > -m-[7] d'a fonetica aragonesa como en UMBILICU > melico; por o suyo orichen celta galo se da en luengas galorromanicas mugants con l'aragonés como l'catalán y occitán; en occitán tamién se diz comba, forma que tamién trobamos en arpitán (visible en Comba de Savoué, a "Coma de Saboya"), y pareixiu a lo francés combe. A part de documentar-se en Ribagorza Alta y a Val de Tena con o significau de plana u depresión entre montanyas, en o Viello Sobrarbe ye replegau con o significau de "plana en una costera"[8] u "replan".

A palabra con diminutivo -eta "cometa" significa "zona plana en meyo d'o mont" en Baixo Penyas[9] y "plana con una calvera en meyo d'a selva" en chistabín[10].

"Nava" ye una palabra d'orichen prerromano que Joan Coromines considera d'orichen sorotaptico y ye present encara en castellano actual.

Como derivau de "nava" a palabra "navallo" con sufixo -allo expresa una basa u basón que replega l'augua de plevia bel tiempo y a on puede abrevar o bestiar.

Toponimos con coma y derivaus

Thumb
A Coma d'Orient, en o Pallars Chusán.

Un toponimo destacable derivau de "coma" ye "Comachibosa. Bi ha toponimos con "coma" por tota a mitat oriental de l'Alto Aragón tan a l'ueste como Orós Alto (a on veyemos A Coma), u o Sobremont. Cerca d'a boquera d'o río Xate en o río Ara y amán de Saruisé bi ha un puesto dito As Comas. En a val d'Ebro "coma" se troba como microtoponimo tan a o sud como Azuara.

Toponimos con nava y derivaus

Se troba muito a sobén en a toponimia d'o Sistema Iberico y d'a Meseta Central, en zonas actualment castellanoparlants pero que en o pasau tamién se i charraban atras luengas como l'aragonés, o mozarabe u l'astur-leyonés. Nava ye una localidat d'Asturias. En basco a palabra "nava" orichinó o toponimo Navarra, rebasconizau dende o castellano como Nafarroa u Naparroa.

En l'antigo dominio de l'aragonés os toponimos en "nava" corresponden sobre tot a l'aragonés d'as comunidaz aragonesas, estando poco comuns en o Pireneu u Prepireneu. Un puesto d'o Sistema Iberico con muitos toponimos con "nava" documentaus dende a Edat Meya y que corresponden a poljes ye o Naixedero d'o Tacho. En la zona Prepirenenca tenemos macrotoponimos como "Nabal", "Navardún" y "Navarra" que son interpretables a partir de "nava".

A palabra "navallo" se troba tal y quiento en a toponimia aragonesa de puestos a on l'aragonés d'a Val d'Ebro desapareixió fa sieglos como Azuara, Blesa, Loscos, Moyuela, Muniesa, Novallas, Plenas y Villanueva de la Uerba, y como navajo en la zona de l'aragonés d'as comunidaz aragonesas y d'as comarcas churras, remontando-se a navacho. En as comarcas churras trobamos o macrotoponimo actual Navajas que se remonta a Navachas. Os toponimos navazo d'a Sierra d'Albarracín y Rincón d'Ademuz y as suyas comarcas representan un cambio de sufixo documentau ya en a baixa Edat Meya y común con o castellano de muitas zonas. En o dominio galaicoportugués bi ha muitos toponimos con navalho u navallo, o mesmo que en o dominio astur-leyonés navayu u navachu.

Remove ads

Referencias

Bibliografía

Se veiga tamién

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads