দিন

দিন (ইংৰাজী: Day) হ’ল সময় নিৰূপণৰ এক একক।

মিডটাউন মানহাটানত দুপৰীয়াৰ পৰা সন্ধিয়ালৈকে চতুৰ্থাংশ দিনৰ চক্ৰ

সূৰ্য্যৰ সাপেক্ষে পৃথিৱীৰ এটা সম্পূৰ্ণ ঘূৰ্ণনৰ সময়ছোৱাক দিন বোলে। গড়ে ২৪ ঘণ্টা (৮৬,৪০০ ছেকেণ্ড)। দিন এটা পাৰ হৈ যোৱাৰ লগে লগে এটা নিৰ্দিষ্ট স্থানে ৰাতিপুৱা, দুপৰীয়া, সন্ধিয়া আৰু ৰাতিৰ অভিজ্ঞতা লাভ কৰে। এই দৈনন্দিন চক্ৰই বহু জীৱৰ চাৰ্কেডিয়ান ছন্দক পৰিচালিত কৰে, যিবোৰ বহু জীৱন প্ৰক্ৰিয়াৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ।

ক্ৰমিক দিনৰ সংকলন এটা কেলেণ্ডাৰত তাৰিখ হিচাপে সংগঠিত কৰা হয়, প্ৰায় সদায় সপ্তাহ, মাহ আৰু বছৰত। সৌৰ কেলেণ্ডাৰত সূৰ্য্যৰ বাৰ্ষিক চক্ৰৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি তাৰিখসমূহ সংগঠিত কৰা হয়, বছৰৰ পিছত বছৰ ধৰি চাৰিটা ঋতুৰ বাবে সামঞ্জস্যপূৰ্ণ আৰম্ভণিৰ তাৰিখ দিয়া হয়। চন্দ্ৰ পঞ্জিকাত চন্দ্ৰৰ চন্দ্ৰ পৰ্যায়ৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি তাৰিখসমূহ সংগঠিত কৰা হয়।

সাধাৰণ ব্যৱহাৰত দিনটো মাজনিশাৰ পৰা আৰম্ভ হয়, যিটো ২৪ বা ১২ ঘণ্টাৰ ঘড়ীত ক্ৰমে ০০ বা ১২:০০ বুলি লিখা হয়। যিহেতু মাজনিশাৰ সময় বিভিন্ন ঠাইত ভিন্ন হয়, গতিকে একেধৰণৰ মানক সময়ৰ ব্যৱহাৰৰ সুবিধাৰ বাবে সময় মণ্ডল নিৰ্ধাৰণ কৰা হয়। আন কিছুমান নিয়ম কেতিয়াবা ব্যৱহাৰ কৰা হয়, উদাহৰণস্বৰূপে ইহুদী ধৰ্মীয় কেলেণ্ডাৰত সূৰ্যাস্তৰ পৰা সূৰ্যাস্তলৈকে দিন গণনা কৰা হয়, গতিকে ইহুদী বিশ্ৰামবাৰ শুকুৰবাৰে সূৰ্যাস্তৰ পৰা আৰম্ভ হয়। জ্যোতিৰ্বিজ্ঞানত দিনটো দুপৰীয়াৰ পৰা আৰম্ভ হয় যাতে একে নিশাই কৰা পৰ্যবেক্ষণসমূহ একেদিনাই ঘটা বুলি লিপিবদ্ধ কৰিব পৰা যায়।

সংজ্ঞাসমূহ

আপাত আৰু গড় সৌৰ দিন

গভীৰ মহাকাশ জলবায়ু মানৱ নিৰীক্ষণ কেন্দ্ৰই লোৱা পৃথিৱীৰ ঘূৰ্ণনৰ ছবি, য'ত অক্ষৰ হেলনীয়া দেখা গৈছে

এই সৰ্বজনীন মানৱীয় ধাৰণাটোৰ বহু সংজ্ঞা প্ৰসংগ, প্ৰয়োজন আৰু সুবিধা অনুসৰি ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ২৪ ঘণ্টীয়া (৮৬,৪০০ ছেকেণ্ড) দিনটোৰ উপৰিও পৃথিৱীৰ অক্ষৰ চাৰিওফালে ঘূৰ্ণনৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি কেইবাটাও ভিন্ন সময়ৰ বাবে দিন শব্দটো ব্যৱহাৰ কৰা হয়। এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ সংজ্ঞা হ’ল সৌৰ দিন, সূৰ্য্যই নিজৰ শিখৰলৈ (আকাশৰ সৰ্বোচ্চ বিন্দু) ঘূৰি আহিবলৈ লোৱা সময়। কক্ষপথৰ কেন্দ্ৰবিন্দু হোৱাৰ বাবে সূৰ্য্যই কক্ষপথৰ মাজত নহয়, কক্ষপথৰ কোনো এটা কেন্দ্ৰত বাস কৰে। ফলত কেপলাৰৰ দ্বিতীয় নিয়মৰ বাবে গ্ৰহটোৱে নিজৰ কক্ষপথৰ বিভিন্ন স্থানত বিভিন্ন বেগত যাত্ৰা কৰে আৰু এইদৰে গোটেই কক্ষপথ বছৰটোত এটা সৌৰ দিনৰ সময়সীমা একে নহয়। যিহেতু পৃথিৱীখনে হেলনীয়া অক্ষত ঘূৰি থকাৰ সময়ত সূৰ্য্যৰ চাৰিওফালে কেন্দ্ৰীয় কক্ষপথত ঘূৰি থাকে, গতিকে এই সময়ছোৱা ২৪ ঘণ্টাৰ তুলনাত ৭.৯ ছেকেণ্ড পৰ্যন্ত দীঘলীয়া (বা তাতকৈ কম) হ’ব পাৰে। শেহতীয়া দশকবোৰত পৃথিৱীত এটা সৌৰ দিনৰ গড় দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৮৬,৪০০.০০২ ছেকেণ্ড ^[1] (২৪.০০০০০০৬ ঘণ্টা)। বৰ্তমান এটা গড় গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় বছৰত প্ৰায় ৩৬৫.২৪২১৮৭৫ সৌৰ দিন থাকে।

প্ৰাচীন নিয়ম অনুসৰি স্থানীয় দিগন্তত সূৰ্য্য উদয় বা অস্ত যোৱাৰ পিছত নতুন দিন আৰম্ভ হয় (যেনে, ইটালীৰ হিচাপত, সূৰ্যাস্তৰ পৰা ২৪ ঘণ্টা, পুৰণি শৈলী)।^[2] দুটা সূৰ্য্য উদয় বা সূৰ্যাস্তৰ সঠিক মুহূৰ্ত আৰু ইয়াৰ মাজৰ ব্যৱধান ভৌগোলিক অৱস্থান (দ্ৰাঘিমাংশ আৰু অক্ষাংশ, লগতে উচ্চতা) আৰু বছৰৰ সময় (প্ৰাচীন অৰ্ধগোলাকাৰ সূৰ্য্যঘড়ীয়ে ইংগিত দিয়াৰ দৰে)ৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে। পৃথিৱীৰ ঘূৰ্ণনৰ ক্ষেত্ৰত গড় দিনৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৩৬০.৯৮৫৬°। পৃথিৱীয়ে সূৰ্যৰ চাৰিওফালে ঘূৰ্ণন কৰাৰ বাবে এটা দিন ৩৬০°তকৈ অধিক ঘূৰ্ণন হয়। সম্পূৰ্ণ বছৰটো ৩৬০ দিনতকৈ অলপ বেছি হোৱাৰ বাবে সূৰ্য্যৰ চাৰিওফালে পৃথিৱীৰ দৈনিক কক্ষপথ ১°তকৈ অলপ কম, গতিকে দিনটোৰ ঘূৰ্ণন ৩৬১°তকৈ অলপ কম।

সৌৰজগতৰ অন্য ঠাইত বা বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ডৰ অন্যান্য অংশত এটা দিন হৈছে ইয়াৰ তৰাৰ প্ৰতি আন বৃহৎ জ্যোতিৰ্বিজ্ঞানৰ বস্তুৰ সম্পূৰ্ণ ঘূৰ্ণন।^[3]

নাগৰিক দিন

নাগৰিক উদ্দেশ্যৰ বাবে, এটা সাধাৰণ ঘড়ীৰ সময় সাধাৰণতে এটা সমগ্ৰ অঞ্চলৰ বাবে এটা কেন্দ্ৰীয় মেৰিডিয়ানত স্থানীয় গড় সৌৰ সময়ৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি সংজ্ঞায়িত কৰা হয়। এনে সময় মণ্ডল প্ৰায় ১৯ শতিকাৰ মাজভাগত গ্ৰহণ কৰিবলৈ আৰম্ভ হয় যেতিয়া নিয়মিতভাৱে ঘটা সময়সূচী থকা ৰেলপথ ব্যৱহাৰ হ'ল, ১৯২৯ চনৰ ভিতৰত বেছিভাগ ডাঙৰ দেশেই ইয়াক গ্ৰহণ কৰে (UTC)।

পক্ষীয় দিন

বামন গ্ৰহ চেৰেছৰ ঘূৰ্ণন

চিডাৰিয়েল ডে বা নক্ষত্ৰীয় দিন হৈছে পৃথিৱীয়ে আকাশী পটভূমি বা দূৰৈৰ তৰা (নিৰ্দিষ্ট বুলি ধৰা হৈছে)ৰ সৈতে এটা সম্পূৰ্ণ ঘূৰ্ণন^[4] কৰিবলৈ লোৱা সময়ৰ পৰিসৰ।^[5] এটা দিন তেনেকৈ জুখিলে জ্যোতিৰ্বিজ্ঞানত ব্যৱহাৰ কৰা হয়।^[5] এটা ছিদ্ৰিয়াল দিন ২৪ ঘণ্টাৰ সৌৰ দিনতকৈ প্ৰায় ৪ মিনিট কম (২৩ ঘণ্টা ৫৬ মিনিট আৰু ৪.০৯ ছেকেণ্ড), বা ২৪ ঘণ্টাৰ সৌৰ দিনৰ ০.৯৯৭২৬৯৬৮।^[6] এটা গড় গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় বছৰত প্ৰায় ৩৬৬.২৪২২টা নক্ষত্ৰীয় দিন (সৌৰ দিনৰ সংখ্যাতকৈ এটা নক্ষত্ৰিক দিন বেছি)।^[7]

অন্যান্য সংজ্ঞা

এই শব্দটোৱে বিভিন্ন একেদৰে সংজ্ঞায়িত ধাৰণাক বুজায়, যেনে-

সম্পূৰ্ণ দিন

• সম্পূৰ্ণ আন্ধাৰ আৰু পোহৰৰ সময়, কেতিয়াবা ইংৰাজীত নাইকথেমেৰন বুলিও কোৱা হয়, গ্ৰীক ভাষাৰ পৰা ৰাতিৰ দিন,^[8] বা অধিক কথিতভাৱে ২৪ ঘণ্টা। আন ভাষাতো সম্পূৰ্ণ দিনৰ বাবে বেলেগ শব্দ থাকিব পাৰে।
• দিন গণনাৰ অনুমান, উদাহৰণস্বৰূপে "তিনি দিনৰ পিছত লগ পাম।" বা "পিছদিনা।"
• তাৰিখৰ অংশ: ক্ৰমিক তাৰিখত বছৰৰ দিন, কেলেণ্ডাৰ তাৰিখত মাহৰ দিন বা সাপ্তাহিক তাৰিখত সপ্তাহৰ দিন।
• নিয়মিতভাৱে দৰমহা পোৱা কামত এটা কৰ্মদিনত কটোৱা সময়, মানুহ-দিন আৰু কৰ্মসপ্তাহ।

দিনৰ সময়

• সূৰ্য্য স্থানীয় দিগন্তৰ ওপৰত থকা পোহৰৰ সময়ছোৱা (অৰ্থাৎ সূৰ্য্য উদয়ৰ পৰা সূৰ্যাস্তলৈকে)
• ০৬:০০–১৮:০০ (৬:০০ am – ৬:০০ pm) বা ২১:০০ (৯:০০ pm) বা অন্য সময়ৰ সময়সীমা যেনে "ৰাতিপুৱা", "বিয়লি", বা "সন্ধিয়া"ৰ পৰা ওভাৰলেপ বা অফছেট হোৱা আন এটা নিৰ্দিষ্ট ঘড়ীৰ সময়সীমা।
• প্ৰথম পোহৰৰ "ৰাতিপুৱা"ৰ পৰা শেষ পোহৰৰ "গধূলি"লৈকে সময়ৰ সময়সীমা।

অন্য

• দিনটোৰ এটা নিৰ্দিষ্ট সময়, যিটো প্ৰসংগ অনুসৰি ভিন্ন হ'ব পাৰে, যেনে "বিদ্যালয়ৰ দিন" বা "কৰ্মৰ দিন।"

সমাৰ্থক শব্দ

দিবা, দিৱস, অহ্ন, প্ৰহৰ

জ্যোতিৰ্বৈজ্ঞানিক সংজ্ঞা

1-->2=নক্ষত্ৰ দিন, 1-->3=সৌৰদিন

জ্যোতিৰ্বিজ্ঞানে আহ্নিক গতিৰ এক আৱৰ্তন পূৰ্ণ হওঁতে যি সময় লাগে সিয়েই হ’ল এদিন। তেনেদৰে সূৰ্যৰ আপেক্ষিকবাদ সংজ্ঞাত ক’লে সৌৰদিন (solar day) যিটো বাৰ্ষিক গতিৰ কাৰণে নক্ষত্ৰ দিনৰ (sideral day) পৰা এটা দীঘলীয়া আৰু বিভিন্ন ঋতুত কম বেছি হয়।

ভাষাগত ভাবে দিনৰ সূৰ্যৰ পোহৰেৰে আলোকিত অংশ হ’ল "দিন" আৰু অন্ধকাৰ ভাগ ৰাতি (ৰজনী)। সেই ক্ষেত্ৰত গোটেই দিন-ৰাতি বুলি ক’লে সম্পূৰ্ণ ২৪ ঘণ্টা বুজায়।

অন্যান্য সময় এককৰ সৈতে সম্পৰ্ক

• ২৪ ঘণ্টাই (৮৬,৪০০ ছেকেণ্ডত) এটা দিন হিচাপে ধৰা হয়।
• ১৫ দিনত এক পক্ষ বা পষেক হয়।
• ৩০ দিনত এক মাহ হয়।
• ৩৬৫ দিনত এক বছৰ হয়।