Archipiélagu Mornington
From Wikipedia, the free encyclopedia
El archipiélagu Mornington[Nota 1] ta asitiáu nel océanu Pacíficu na rexón austral de Chile, al sur del golfu de Penas. Ta formáu pola gran isla Mornington y delles islles menores.
| Archipiélagu Mornington | |
|---|---|
| Situación | |
| País |  Chile |
| Rexón | Rexón de Magallanes y de l'Antártica Chilena |
| Tipu | archipiélagu |
| Coordenaes | 49°45′00″S 75°20′00″W |
  Archipiélagu Mornington Archipiélagu Mornington (Chile) | |
| Datos | |
 | |
Alministrativamente pertenez a la provincia Última Esperanza de la XII Rexón de Magallanes y l'Antártica Chilena.[1]
Dende hai aproximao 6.000 años les sos costes fueron habitaes pol pueblu kawésqar. A empiezos del sieglu xxi esti pueblu fuera práuticamente escastáu pola aición del home blancu.
Estender en direición NO-SO por 24 nmi ente la canal Miramar en 49°36′00″S 75°25′30″W y la canal Trinidad en 49°56′30″S 75°08′00″W. Formáu pola gran isla Mornington y los castros próximos a la so mariña norte, la islla Van y les roques Seal pela so parte sur. Les sos llendes son al norte la canal Miramar, al este la canal Picton, al sur el golfu y la canal Trinidad y al oeste les agües del océanu Pacíficu.[2]
Son una socesión de tierres altes y barrancosas con numberosos cumes y puexos bien paecíos ente sigo. Los sos cabos y puntes terminen en forma abrupta.
Les costes son acantiladas y les sos canales polo xeneral son llimpies y abiertes, onde hai estorbises estos tán invariablemente marcaos por sargazos.
Esisten altores bastante notables que sirven pa reconocer la entrada a los distintos senos, canales o badees. Estes tán claramente indicaes nes respeutives cartes y carreros de la rexón.[3]
Tol archipiélagu patagónico data de la dómina terciaria y ye productu de la mesma causa xeolóxica que fizo apaecer primero la cordal de la Mariña y depués la de los Andes. Na edá glacial, tomó'l so aspeutu actual siendo la continuación escontra'l sur del cordal de la Mariña.
Ye d'orixe ígneu pola clase de roca que la constitúi y pol so relieve aspru ya irregular, característicu de les cadenes d'erupción.[3]
La rexón ye afeutada de cutio por vientos del oeste y pol pasu frecuente de sistemes fronteros. Estos sistemes fronteros xenerar na llatitú 60° S, zona na que conflúin mases d'aire subtropical y mases d'aire polar creando una petrina de baxes presiones que forma los sistemes fronteros.
Esta área tien un clima que se conoz como “templáu fríu lluviosu” que s'estiende dende la parte sur de la X Rexón de Los Lagos hasta'l estrechu de Magallanes. Equí rexístrense les máximes cantidaes de precipitaciones, en isla Guarello algamáronse hasta 9.000 mm añales.
La nubosidad atmosférica ye alta, los díes estenos son escasos. L'amplitú térmica ye amenorgada, la oscilación añal ye d'aproximao 4° C con una temperatura medio de 9 °C. Bastia mientres tol añu siendo más lluviosu escontra la seronda.
Esisten solu dos estaciones: branu ya iviernu. El branu empieza en setiembre y los vientos empiecen a ronden del NO al SO. Los díes empieza a ser más llargos y n'ochobre pueden haber dellos díes estenos. Nos meses d'avientu, xineru y febreru los vientos yá soplen cuasi puramente del SO con gran intensidá.
Les agües, nesta estación, son frecuentes pero non tan persistentes como nel iviernu y preséntense so la forma de fuertes y bayurosos bastios. La meyor dómina del añu ye la que va de febreru a abril. En mayu reparen braveces de mar que traen muncha marexada. En mayu cayen les primera nevazones les que siguen mientres tol iviernu. Les nevazones dacuando son tan trupes que la visibilidá vese amenorgada a non más de 100 metros. El vientu rondó al NO. Los meses de xunu y xunetu considérense los peores del añu. El mal tiempu ye l'estáu normal de la rexón, el bon tiempu ye un accidente transitoriu.[4]
Nes fasteres y fondalaes de los cuetos crez un monte tupiu que s'afirma nes fiendes de les roques, los árboles enxaréyense unos con otros. De normal nun se desenvuelven sobre los 50 metros sobre'l nivel del mar, pero onde ta abellugáu del vientu dominante xube hasta los 200 y 300 metros sobre dichu nivel.
Sobre la roca desnuda reparar una formación esponxosa sobre la cual crecen líquenes y mofos dende los cualos surde l'agua a la menor presión que s'exerza sobre la so superficie. Dellos árboles son l'haya, el tepú y el canelu.[5]
El reinu animal ye bien amenorgáu, pueden atopase el foín y dalgunos royedores. Hai llobos y llondres. Ente les aves terrestre y acuáticu podemos atopar el martín pescador, el tordu, el malvís, el cisne, el coríu, el pingüín, el canquén, la gavilueta y el quetro o coríu a vapor. Ente los pexes atopen el róbalo, el pejerrey, el blancucu y la vieya. Ente los mariscos hai centolles, jaibas, corcuspinos y choros[6]
La islla Mornington ufierta dellos senos y fondeaderos.[2]
A cuntar de 1520, col descubrimientu del estrechu de Magallanes, poques rexones fueron tan esploraes como la de les canales de la Patagonia. Nes cartes antigües la rexón de la Patagonia, ente los paralelos 48° y 50° Sur, apaecía ocupada cuasi puramente por una gran islla denominada “Campana” separada del continente pela canal de la nación Calén”, nación que se supunxo esistió hasta'l sieglu xviii ente los paralelos 48° y 49° de latitud sur.
Dende mediaos del sieglu xx eses canales son percorríos con seguridá por grandes naves de toles naciones, gracies a les numberoses reconocencies y trabayos hidrográficos efectuaos neses peligroses costes.
Por más de 6.000 años estes canales y les sos costes fueron percorríes polos kawésqar, indíxenes, nómades canoeros. Hai dos hipótesis sobre la so llegada a los llugares de poblamientu. Una, que procedíen del norte siguiendo la ruta de les canales chilotes y que travesaron escontra'l sur cruciando l'ismu d'Ofqui. La otra ye que procedíen dende'l sur y qu'al traviés d'un procesu de colonización y tresformamientu de poblaciones cazadores terrestres, procedentes de la Patagonia Oriental, poblaron les islles del estrechu de Magallanes y xubieron poles canales de la Patagonia hasta'l golfu de Penas. A empiezos del sieglu xxi esti pueblu fuera práuticamente aniquiláu pola aición del home blancu.[7]
Canal Miramar
Flúi ente la isla Taggart y les islles y castros próximos al sector norte de la isla Mornington. Tien una llongura de 9 nmi y un anchu mediu de 400 metros. Na so parte más angosta fórmense escarceos. Nun foi sondado, pero ye saleáu por goletas lloberes y embarcaciones menores. Encamiéntase tener a bordu un práuticu local. Nel so llau sur allúgase puertu Nuevu, espaciosu y abrigáu. Xune la canal Picton col océanu Pacíficu.[2]
Islla Mornington
Asitiada al sur de la isla Taggart y separada d'esta pela canal Miramar. Empobinada en direición xeneral NNO-SSE tien 22½ nmi de llongura nesa direición por 14 nmi de mayor anchu. Ye de forma irregular. Pel llau este cuerre la canal Picton que la dixebra de la isla Wellington, pel sur el canal Trinidad dixebrar de la isla Madre de Dios y pel oeste bañar l'océanu Pacíficu.
El so relieve ye baxu nel centru aumentando progresivamente escontra'l norte y el sur. Na so parte norte ta'l cuetu Taro de 300 metros d'altu. Nel llau oeste'l picu Spartan de 518 metros, nel sector sureste los montes Nares y MacLear de 484 metros, el picu Picton de 630 metros y el monte Gamboa de 484 metros, na parte sur el monte Caldarudu y nel estremu suroeste'l monte Corsu de 554 metros.[2]
Islles Van
Alcontraes 2 nmi al sur de la punta Sakkarah de la isla Mornington. Son dos grupos d'islles llamaes grupu oriental y grupu occidental. El pasu ente dambos grupos nun ye navegable porque ta semáu de castros predresos.
El grupu oriental ye'l más altu de los dos. La islla Peaked tien 27 metros d'altor y ye reconocida pol so visu apuntiada. Recalando dende l'oriente ye la primera en ser allugada dende 10 nmi de distancia.
El grupu occidental ta formáu por islles baxes y predreses. Los sos llaos norte y sur tán llibres de peligro pero al ONO de la islla de más al oeste ta la roca Doublé.[8]
Golfu Trinidá
La so boca escontra l'océanu Pacíficu abrir ente'l llau SO de la isla Mornington y l'estremu NO de la isla Madre de Dios. Tien un anchu de 13 nmi y un sacu de 7 nmi. No fondero del sacu empieza la canal Trinidad. Na so boca occidental les agües son pocu fondes, non más de 73 a 15 metros.
Nel so llau norte forma la badea Bossi y al sureste atopa puertu Henry.[9]
Canal Trinidad
Flúi ente les costes sur de la isla Wellington y de la isla Mornington pola so rivera norte y la mariña norte de la isla Madre de Dios pol so rivera sur. Tien una llongura de 38 nmi ente'l cabu Primeru y la entrada oriental del pasu Caffin. Comunica les agües de les canales Wide y Concepción col océanu Pacíficu.
Ye llimpiu y fondu, navegable por tou tipu de naves. Cuenta con faros automáticos y balices como ayudes al navegación comercial. Escelente alternativa pa evitar los temporales y mar gruesa de la boca occidental del estrechu de Magallanes y los posibles atrasos pa cruciar l'Angostura Inglesa.
La mariña norte de la canal ye baxa y montiega, pero un pocu al interior, 1 a 2 nmi álcense montes altos. La mariña sur tien cuetos serrapatosos de color gris por cuenta de la piedra caliar y a la primer vista paecen tener los sos cumes nevaos.
La corriente llenante, fluxu, cuerre escontra l'este la vaciante, refluxu, escontra l'oeste con una intensidá de ½ nuedu qu'aumenta a 1½ nel pasu Caffin.[10]
- Orografía
- Xeoloxía
- Glaciación Würm (Edá de Xelu)
- Islles de Chile
- Xeografía de Chile
- Chile insular
- Islles de Chile
- Golfos per superficie
- Historia de la patagonia
- Patagonia chilena
- Pueblos orixinarios chilenos
- Parques nacionales de Chile
- Canales de la Patagonia
- Canales fueguinos
- Muséu Acatushun
- Estancia Harberton
- Encamiéntase lleer esti artículu teniendo a la vista un atles y/o les cartes de navegación de les zones que se menten.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
