Genguis Ḥan
From Wikipedia, the free encyclopedia
Xenxis Kan (mongol: Чингис Хаан, chinu: 成吉思汗 pinyin: Chèngjísī Hàn, turcu: Chengez Khan, Chinggis Khan, Chingis Khan), tamién escritu Genghis Khan, Cingiz Jan (pronunciación en mongol: /ʧiŋgɪs χaːŋ/ que significa en llingua mongol «L'emperador de tolos homes».
Genguis Ḥan | |||
---|---|---|---|
1206 - 18 agostu 1227 ← ensin valor - Tolui (es) , Ogodei → | |||
Vida | |||
Nacimientu | Dulun-Boldaq (es) , circa 31 de mayu de 1162 | ||
Nacionalidá | Imperiu mongol | ||
Muerte | Yinchuan, 18 d'agostu de 1227[1] (65 años) | ||
Sepultura | valor desconocíu | ||
Causa de la muerte | caída de caballo (es) | ||
Familia | |||
Padre | Beierzhijin Yesugai | ||
Madre | Hoelun | ||
Casáu con |
Borte (es) Chahe (es) Qiguo (es) Hedaan (es) Yesugen Gunibiesu (es) Yesui Khulan Ibaqa beki | ||
Fíos/es | |||
Hermanos/es |
Shuozhihaer Bieketieer Bieligutai Hachiwen Tiemuge Tiemulun | ||
Familia |
ver
| ||
Pueblu | Bordjiguines | ||
Oficiu | líder militar, xefe tribal, monarca | ||
Serviciu militar | |||
Cuerpu militar | ejército mongol (es) | ||
Lluchó en |
invasión mongola de Corasmia (es) conquista mongola de la dinastía Jin (es) batalla de Dalan Balzhut (es) batalla de Yehuling (es) batalla del Indo (es) Conquista mongola de Xia occidental (es) | ||
Creencies | |||
Relixón | tengrianismo (es) | ||
Ñació en Khentii Aimag (?) Delún Boldaq(?) cerque de Chitá 1162 (?) y morrió en Gansu'l 18 d'agostu de 1227. Foi un príncipe mongol qu'unificó a les tribus nómades d'esta etnia del norte d'Asia, fundando'l primer Imperiu Mongol. El so verdaderu nome yera Temüjin que quier dicir "l'aceru más finu" (tamur-ji). Baxo'l so lideralgu, los mongoles entamaríen una folexada de conquistes qu'enancharía el so dominiu a un territoriu vastísimu, ocupando dend'Europa Central fasta'l Sur d'Asia. Nel marcu d'esta espansión, les hordes mongoles conquistaríen importantes reinos d'Asia, como l'Imperiu Jin del norte de China (1211 - 1216), l'Imperiu Tangut, el reinu Kara-Kitán y l'Imperiu de Jorasmia.
La ortografía más frecuente d'esti nome nes llingües europees ye "Genghis Khan", sofitada na pronunciación persa del nome. La lletura correuta n'asturianu d'esta versión persa sería "Xenguis H.an/Jan (Kan)". Per otru llau, la transcripción asturiana más fiel a la pronunciación mongola sería "Xinguis H.an/Jan (Kan)". Por últimu, la pronunciación n'asturianu más averada al términu ye la tresllación del nome escritu, de la ortografía más usada nes llingües europees davezu, esto ye: ʧiŋgɪs χaːŋ/"Genghis Khan"/"Xenxis Kan". El términu H.an/Jan (o "Kan"), etimolóxicamente vien a ser "príncipe" en persa, metantu que la pallabra "Xinguis" ye "océanu" o "universal", esto ye: "Príncipe Universal". Faciendo alusión a esti títulu, la ciudá de Beixín, coñocióse nes llendes fuera de China pol nome de Cambaluc (ó H.anbalic) na dómina de dominiu mongol (ver viaxes de Marco Polo o Ibn Battuta)