Les llingües songhay (tamién songhai, songay, songai) son un grupu de llingua y dialeutos estrechamente rellacionaos que se concentren alredor del ríu Níxer. Llargamente usaes como llingua franca debíu principalmente a la influencia que tuvo na Edá Media l'Imperiu songhay. Los autoglotónimos usaos polos songhay son soŋai y soγoi y variantes de los mesmos.
Llingües songhay | ||
|---|---|---|
| Distribución xeográfica | cuenca del Níxer | |
| Países |
 Malí Níxer Nixeria | |
| Falantes | 3 millones | |
| Filiación xenética | llingües nilo-saḥarianes | |
| Subdivisiones |
Songhay septentrional Songhay suroccidental Songhay suroriental | |
| ISO 639-2 | son | |
| Códigu Glottolog | song1307 | |
| Ver tamién Idioma - Families - Clasificación de llingües | ||
| [editar datos en Wikidata] | ||
Clasificación
Tradicionalmente les llingües songai formen un complexu dialeutal formáu por una decena de variedaes llingüístiques, dalgunes de les cualos son mutuamente intelixibles ente sigo. Dende'l puntu de vista de la intelixibilidá mutua la mayoría d'autores considera qu'esisten dos grupos de dialeutos o llingües disferntes, el songhai septentrional y el songhai meridional.
Clasificación interna
Los oríxenes de les llingües songai, la so espansión histórica y la so clasificación interna fueron oxetu de discutiniu mientres décades.[1] El problema complicar polos préstamos léxicos internos na familia que la so direicionalidá dacuando ye complicada d'establecer. Una clasificación n'usu por cierto tiempu foi la qu'estremaba a estes llingües nun grupu septentrional y un grupu meridional. Sicasí, una de les clasificaciones más recién L. Souag (2012) basada nun analís cladístico y l'exame de les correspondencies fonétiques, abandona l'antigua división meridional como subgrupu filoxenéticu posible. Acordies cola clasificación de Souag les llingües songai clasificar d'esta manera:
- Songai septentrional, que presenta una fuerte influencia del bereberes falaos n'El Sáḥara. A pesar de que'l tamasheq paez ser l'idioma que más influencia tuvo na mayoría de les llingües del grupu, el korandje paez ser influyíu más polos dialeutos bereberes septentrionales. Inclúi:
- Songai occidental, **
Koyra Chiini, faláu na rexón de Tombuctú (Mali)[7]
- Songai oriental
- Koyraboro Senni, con 400.000 falantes na rexón de Gao (Malí)[9]
- Humburi Senni, faláu en Hombori (Malí)[10]
- Tondi Songway Kiini (Kikara, Mali),[11]
- Kaado (Níxer, bien similar al Zarma),[12]
- Zarma (o zerma o djerma), llingua con 2 millones de falantes, falada en Níxer.[13] Dientro d'esta llingua incluyir al "Dendi rivereño" de Níxer, que ye desaxeradamente similar al zarma.[14]
- Dendi, faláu en Djougou y Kandi (Benín), que presenta un afuerte inflúi bariba[15]
Esisten numberosos manuscritos en llingües songhay, principalmente en Tombuctú, toos escritos n'escritura árabe. Anguaño úsase l'alfabetu llatín pa escribir estes llingües.
Rellación con otres llingües
Les clasificaciones de les llingües songhay van dende los autores que lu consideren una macrollingua aisllada o familia cuasiaislada, a la opinión más estendida que forma parte de les llingües nilo-saḥarianes. Entá pa los autores qu'acepten esta segunda posibilidá como más probable, la rellación del songhay col restu de llingües nilo-saharinas ye bastante alloñada.
Comparanza léxica
Los numberales nes diverses variantes songhay son:[16]
| GLOSA | Korandje | Tadaksahak | Dendi | Koyra | Zarma | PROTO- SONGAI |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | affu | affo | afɔ | foo | àfó | *(a)fo |
| 2 | jnka | hiŋka | ahinka | hiŋka | ìhíŋka | *hiŋka |
| 3 | jnzʕa | (kaarʕad) | ahinza | hinʤa | ìhíza | *hinza |
| 4 | (rʕəbʕa) | (akkoz) | ataki | taaʧi | ìtaaʧí | *taaki |
| 5 | (χəmsa) | (ʃammuʃ) | agu | guu | ìgú | *gu |
| 6 | (sətta) | (ʃaadiʃ) | ayidu | iddu | íddù | *idu |
| 7 | (sətta) | (iʃʃá) | ayiye | iiye | íjjè | *iye |
| 8 | (iţţam) | ayiyaka | yaaha | àháķku | *yaka | |
| 9 | (ţaasá) | ayiga | yagga | jægga | *yægga | |
| 10 | (maará) | aweyi | wey | íweɪ | *wey- |
Los términos ente paréntesis son préstamos léxicos del árabe o del bereber (en korandje los préstamos son del árabe, y en tadaksahak del bereber).
Referencies
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
