Rusia
From Wikipedia, the free encyclopedia
Rusia o la Federación Rusa ye'l país más grande del mundu, espardiéndose per Europa y Asia. Tien una superficie de 17.075.400 quilómetros cuadraos, más de la novena parte de la tierra firme del planeta, con una gran variedá d'entornos naturales y relieves. Esta república semipresidencialista, aniciada por 83 elementos federales, ye'l novenu país por población al tener 142.000.000 habitantes. Ocupa tol norte d'Asia y alredor del 40% d'Europa (cimeramente Europa Oriental), siendo un país trescontinental. En Rusia hai 9 fasteres horaries, dende UTC+2 hasta UTC+11, ensin incluyir UTC+4. Rusia tien les mayores reserves de recursos minerales y enerxéticos tovía ensin esplotar, y ye considerada la mayor superpotencia enerxética. Tien les mayores reserves de recursos forestales y la cuarta parte d'agua doce non conxelada del mundu.
Rusia ye, xunto con China, el país qu'allenda con más países y el que tien les llendes más grandes. Tien llendes comunes colos vinientes países (entamando pel noroeste y siguiendo'l sentíu antihorariu): Noruega, Finlandia, Estonia, Letonia, Bielorrusia, Lituania, Polonia, Ucraína, Xeorxa, Azerbaixán, Kazakstán, China, Mongolia y Corea del Norte. Amás tien llendes marítimes con Xapón y Estaos Xuníos (al traviés d'Alaska). Les sos costes tan bañaes pol Océanu Árticu, l'Océanu Pacíficu y por mares interiores como'l Mar Bálticu, el Mar Negru y el Mar Caspiu.
La historia del país entamó colos eslavos orientales. Los eslavos remanecieron como un grupu reconocible n'Europa ente los sieglos III y VIII d.C. Fundáu y dirixíu por una clas noble viquinga guerrera y los soso descendientes, el primer estáu de los eslavos orientales, la Rus de Kiev, aprució nel sieglu IX y adoptó'l cristianismu procedente del Imperiu Bizantín en 988, entamando una remestura de les cultures bizantina y eslava que definiría la cultura rusa durante'l siguiente mileniu. Posteriormente la Rus de Kiev desanicióse en munchos pequeños estaos feudales, de los que'l más poderoso yera'l Principáu de Moscú, que se tornó na fuercia cimera de l'amestadura rusa y la llucha pola independencia escontra la Horda d'Oru. Dapoco Moscú ameció los principaos rusos de la redolada y entamó a dominar nel legáu cultural y políticu de la Rus de Kiev. Nel sieglu XVIII la nación espardióse per aciu de la conquista, anexón y esploración hasta tornase nel Imperiu rusu, el tercer imperiu más grande de la historia al espardese dende Zaratu de Polonia|Polonia]] nel oeste, hasta l'océanu Pacíficu y Alaska.
Rusia afitó un poder y influencia mundial dende los tiempos del Imperiu rusu hasta ser el mayor y dominante país constituyente de la Xunión Soviética (XRSS), el primer y más grande estáu socialista constituyíu constitucionalmente y una superpotencia reconocida. El país puede presumir d'una llarga tradición d'escelencia en tolos aspeutos de les artes y les ciencies. La Federación Rusa fundóse al sumise la Xunión Soviética en 1991, pero ye reconocida como la heredera de la personalidá llegal de la Xunión Soviética. La so economía tien un de los mayores crecimientos del mundu. Ye l'octavu país por PIB nominal, col quintu presupuestu militar más grande del mundu. Ye un de los cinco países con armes nucleares reconocíos y tien el mayor arsenal d'armes de desaniciu masivu del mundu. Rusia ye miembru permanente del Conseyu de Seguridá de Naciones Xuníes, miembru del G8, APEC y OCS, con gran influencia nel espaciu postsoviéticu, particularmente na Comunidá d'Estaos Independientes (CEI).