Villanueva de Gállego
From Wikipedia, the free encyclopedia
Villanueva de Gállego ye un conceyu de la provincia de Zaragoza asitiáu a 13 km de Zaragoza, nel centru de la depresión del Ebro sobre depósitos cuaternarios, xunto al ríu Gállego, a 244 m d'altitú, con una superficie de 76 quilómetros cuadraos y una población empadronada de 4.255 habitantes (INE 2009), a los que se conoz col xentiliciu de villanovenses. Entienden les entidaes de población de Villanueva de Gállego y el barriu El Comercio. Esta medría demográfica ye debíu non solo a la cercanía con Zaragoza, sinón al aumentu de los polígonos industriales de la so contorna, nos que s'allugaron importantes empreses cola consiguiente creación de puestos de trabayu.
 Villanueva de Gállego | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| |||||
| Alministración | |||||
| País |  España | ||||
| Autonomía |  Aragón | ||||
| Provincia |  provincia de Zaragoza | ||||
| Tipu d'entidá | conceyu d'Aragón | ||||
Alcalde de Villanueva de Gállego (es)  | Jesús Gayán Carceller | ||||
| Nome oficial | Villanueva de Gállego (es)[1] | ||||
| Códigu postal |
50830 | ||||
| Xeografía | |||||
| Coordenaes | 41°46′06″N 0°49′35″W | ||||
  Villanueva de Gállego Villanueva de Gállego (España) | |||||
| Superficie | 75.987694 km² | ||||
| Altitú | 244 m[2] | ||||
| Llenda con | Zaragoza y Zuera | ||||
| Demografía | |||||
| Población |
4806 hab. (2023) - 2368 homes (2019) - 2352 muyeres (2019) | ||||
| Porcentaxe | 0.5% de provincia de Zaragoza | ||||
| Densidá | 63,25 hab/km² | ||||
| Más información | |||||
| Estaya horaria | UTC+01:00 | ||||
| villanuevadegallego.org | |||||
 | |||||
Consta la esistencia de villes romanes xunto al calce inferior del ríu Gállego, siquier dende'l sieglu III, a esti respectu, atopáronse mosaicos xunto a la torre de Guallart y restos d'esta dómina a lo llargo de tola güerta. L'asentamientu más importante de la zona sería, ensin dulda, un cálcer que sirvía agua a la ciudá de Zaragoza al traviés d'una canal y que na actualidá ye conocíu como "acequia de Rabal". Mientres la dominación musulmana esti llugar pasó a conocese como Burjazud o torre del cálcer.
Cola meyora cristiana escontra'l valle del Ebro empezaron a diversificase diversos asentamientos en redol al monte del Castellar. Esta situación ensin dulda creó diversos conflictos, pos ye conocida la mediación del Cid frente a Sancho Ramírez por que dexara llibre l'accesu a les zones musulmanes de les baxes Cinco Villes.
Tres la conquista de Zaragoza poles tropes d'Alfonsu I el Batallador apaez l'asentamientu de Villanuova, al que Ramón Berenguer IV otorgaría una serie de derechos de colonización, dientro de la xurisdicción de Zaragoza. En 1160 los monxos cistercienses instalar na torre de Juncería, xunto al Gállego, y dende esta abadía empecipiaron la so espansión peles tierres baxes del Ebro, treslladándose a Rueda en 1202. En 1248 el Conceyu de Villanueva, xunto colos vecinos de Burjazud y del Merzalar, tomaron la decisión de xunise nun solu llugar que pasó a llamase Villanueva de Burjazud y llevantar una ilesia na cortil onde güei s'atopa la plaza d'España de Villanueva; de too esti primitivu conxuntu tan solo queda la torre renacentista de finales del sieglu XVI.
A finales del sieglu XV cuntaba con dellos molinos papeleros, unu d'ellos na granxa de Juncería y otru nel Merzalar. Pero va ser a mediaos del sieglu XVIII cuando se va producir la esplosión demográfica del pueblu cola instalación de la Real Compañía de Comerciu nel actual barriu del so nome. Villanueva pasó d'escasos doscientos habitantes a cuntar los seiscientos en víspores de la Guerra d'Independencia. Mientres esti periodu la llocalidá va vivir unu de los peores episodios de la so historia mientres los segundos Sitios de Zaragoza, mientres el cual el pueblu foi ocupáu como cuartel por casi diez mil soldaos franceses de la división del Xeneral Gazan. A la fin de la Guerra la llocalidá cuntaba con menos de la metá d'habitantes. El 15 d'agostu de 1813 Villanueva escoyó'l so primer conceyu independiente de la ciudá de Zaragoza y convirtióse en conceyu gracies a la llexislación de les Cortes de Cádiz sobre desamortización de señoríos xurisdiccionales. Madoz escribe qu'hacia 1850 Villanueva cuntaba con pocu más de 400 cases qu'incluyíen 113 vecinos y 600 habitantes. Diz que'l terrén ye de bona calidá y participa de secana y güerta, tenía siete tiendas y taba perbién comunicada.
Yá nel sieglu XX y tres la crisis papelera y la tresformación de l'actividá económica nel cultivu de la remolacha, Villanueva esperimentó un considerable aumentu de población llegando a los 2.000 habitantes hacia 1920.
El nucleu urbanu daquella taba estremáu en dos barrios pela carretera. El Barriu Altu, que constituyía'l nucleu orixinal del pueblu, y el Barriu Baxu onde s'atopa la Ilesia, el Conceyu y les cases pertenecientes a les torres. En 1928 aprobóse'l Plan xeneral urbanu diseñáu pol arquiteutu Teodoro Ríos y que xunía dambes entidaes por aciu mazanes ortogonales qu'arrodien a un formosu paséu.
Mientres la Guerra civil el pueblu viose ocupáu por fuercies italianes que s'atopaben acantonaes nes torres próximes, y entá queden restos d'esta presencia nun almacén en que les sos parés apaecen grafitis de la dómina.
Les posguerra supunxo un estancamientu de la población y de la so actividá económica. Nos años cincuenta la población agrícola entornar na esplotación del monte del Castellar, y nos sesenta les esplotaciones forestales de Renfe instalaron una factoría.
En 1975 Villanueva sufrió la espropiación del Castellar y pocu dempués la desapaición de Renfe, tan solo quedó un pequeñu polígonu industrial.
A finales del sieglu XX, en plenu procesu de rururbanizacón, Villanueva volvió doblar los sos habitantes llegando na actualidá a más de 4.000 habitantes. Na actualidá Villanueva cuenta coles instalaciones de la Universidá San Jorge y de una importante industria de servicios.
Villanueva cunta na so redolada con numberoses cases de campu o "torres", construcciones que d'antiguo yeren propiedá d'instituciones religosas o nobiliaries y na actualidá ser de families pertenecientes a la burguesía o clase media de Zaragoza. Dalgunes d'elles, les más representatives, permanecen de pies ya inclusive habitaes. Otres, por desgracia, sumieron; ye'l casu de la Venta de Coscón. Asitiada a diez quilómetros de Villanueva, en plenu monte y xunto al vieyu camín de Castejón, que yera la vía romana que xunía Zaragoza con Pamplona, daba entrada al monte del Castellar y na actualidá al campu de maniobres de San Gregorio. D'esti emblemáticu edificiu tan solo queden un par de murios conocíos por "El Santuariu" y la "balsa" que menta Vaugham nel so viaxe xunto a Palafox na seronda de 1808. La Venta cítase yá nel sieglu XVI, pero de xuru la so esistencia ye anterior; foi "volada" hacia 1985.
Les torres tienen una denominación que foi variando xeneralmente a lo llargo del tiempu, por casu va doscientos años esistía una llamada "del Capítulu de la Madalena" que de xuru güei día va tener otru nome o sumiría, como ye'l casu de la del Seminariu. Pero xeneralmente la denominación actual ye la mesma que va dos sieglos.
El Comercio
Esta entidá menor tien el so orixe na población esvalixada llamada d'antiguo "Merzalar", onde había una ermita con esti nome. Nel sieglu XV ta datada la esistencia d'un molín papeleru, base de lo que dempués sería la Real Compañía de Comerciu que s'instaló en Villanueva hacia 1750. El barriu taba compuestu por dos fábriques: La Blanca y La Zaragozana. Escontra 1800 yeren propiedá de Félix Monje, imprentador de llibros en Zaragoza, trabayaben nelles unes 50 persones ente oficiales, papeleros, caltenimientu y cuntaba con tienda, capiya y dalguna qu'otra dependencia aneja.
Madoz menta que les fábriques del Comerciu yeren propiedá de los hermanos Ángel y Pascual Polo Monge y titulábense "La Blanca" y "La Zaragozana". La so especialidá consistía na fabricación de papel blancu de mano pa impresión. La Zaragozana tenía una máquina de seis cilindros los cualos, en 24 hores, amenorgaben a pasta de 50 a 60 árees de trapu, dando per cada minutu 30 pies de papel. Pola so arrogante vega distribuyíense delles cases de campu o torres nes que vivíen siquier un terciu de la población del términu municipal.
A finales del sieglu XIX el so postreru propietariu, Santiago Canti, tresformó'l barriu nuna "colonia" onde los obreros de les fábriques teníen una pequeña casa col so güertu anexu y amás, pal tiempu llibre, podíen disponer d'un "casín". A principios del sieglu XX Papelera Española fíxose cargu de la empresa, y hacia 1910 les fábriques del Comerciu cerraron. Güei día tan solo queda dalguna casina de los obreros y otres construcciones modernes.
Dato de les series de población: IAEST
| 1900 | 1910 | 1920 | 1930 | 1940 | 1950 | 1960 | 1970 | 1981 | 1991 | 2001 | 2008 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1,281 | 1,371 | 1,778 | 2,110 | 2,094 | 2,138 | 2,157 | 2,294 | 2,360 | 2,483 | 3,426 | 4,375 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| (Fonte: [necesita referencies]) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Últimos alcaldes de Villanueva de Gállego
Resultaos eleutorales
| Partíu | 2003 | 2007 | 2011 | 2015 | ||||
| C's | 5 | |||||||
| PSOE | 2 | 1 | 3 | 3 | ||||
| PP | 1 | 1 | 2 | 2 | ||||
| CA | - | |||||||
| FIA | 3 | - | ||||||
| CHA | - | 1 | - | |||||
| CDS / CDL | 2 | 3 | 2 | |||||
| PAR | 1 | - | ||||||
| Ind. | 5 | 6 | ||||||
| PSD | - | |||||||
| Total | 11 | 11 | 11 | 11 | ||||
El 24 de setiembre de 2014 l'alcalde del pueblu, Jesús Gayán, publicó un bandu municipal nel que se prohibía la consumición d'agua de boca pa beber y pa cocinar por contener Lindano percima de los 0,10 microgramos per llitru, concretamente en 0,39.
Los servicios d'emerxencia y Proteición Civil dirixir a la llocalidá p'abastece-yos d'agua potable al traviés de puntos de suministru allugaos en frente del Colexu Públicu, del Conceyu y sitios estratéxicos, por que la xente pudiera rellenar les sos garrafes.[6]
LA prohibición llevantó'l 11 d'ochobre de 2014.
El 23 d'abril de 2006 presentar nel Conceyu de Villanueva de Gállego los nuevos emblemes locales, cola presentación del escudu y la Bandera.
Aprovechóse la ocasión pa homenaxar a los alcaldes de Villanueva d'estos postreros 25 años de democracia.
Nesta fecha tan señalada (23 d'abril, día de San Jorge, Patrón d'Aragón) aprovechar pa celebrar na llocalidá múltiples actividaes.
Ilesia del Salvador
D'estilu neoclásicu, construyida en lladriyu y tapial, con bóveda de lunetos y capiyes ente contrafuertes, portada senciella con frontón rectangular. L'Altar Mayor de la ilesia ye d'estilu barrocu talláu polos hermanos Mesa a principios del sieglu XVIII, procedente de la ilesia de Santiago de Zaragoza (sumida). La torre cuadrangular dispón de dos campanes; la que mira a la cai Pradilla conozse como La nuesa Señora del Carmen, y la campana que mira a la plaza ye conocida col nome de Valeriana. Esiste otra torre d'estilu mudéxar que se llevantó a los pies de l'antigua ilesia nel sieglu XVI, d'estructura cristiana, de dos cuerpos separaos por ménsulas de lladriyu resaltáu a manera de cornisa; el cuerpu inferior decorar con un frisu de esquinillas a tresbolillo y pañu de retícula romboidal, el superior presenta dos arcos cegaos parcialmente con lladriyu caravista. Nesti templu atopa la Virxe de Burjazud, una talla románica que procede, de xuru, del antiguu cálcer de Rabal; la devoción a esta imaxe ta documentada yá nel sieglu XII.
Torre del Hospitalico
Nun se sabe a ciencia cierta cuál ye l'antigüedá d'esti edificiu. Documentos del sieglu XII menten nesta zona la llamada "Almenara de Burjazud". Asunción Fernández Doctor escribe qu'un sacerdote de Escatrón, de nombre Antonio Tena, dona nel so testamentu al Hospital Provincial de La nuesa Señora de Gracia, en 1474, un edificiu xunto al Gállego. Lo cierto ye que nel sieglu XVII ye conocida como torre de Gracián y empieza a denominase del Hospitalico yá nel XVIII, por ser posesión del Hospitalico de Neños Güérfanos de San Gil. Cúntense munches lleendes sobre'l so usu mientres la Guerra d'Independencia. Al pie de esti llugar atopaba la ermita de Burjazud.
Torre Guallart
La so hestoria perder nel pasáu. Al pie de ella atopóse, hacia 1960, un mosaicu perteneciente a una villa romana. En 1152 instalóse la orde del Cister, fundando l'Abadía de Juncería. Los cistercienses abandonaron el llugar a principios del sieglu XIII y colaron a Escatrón, onde fundaron el monesteriu de Rueda. La torre de la Juncería entá yera conocida con esti nome nel sieglu XV. A finales d'ésti funcionaba un molín papeleru que más tarde se tresformaría nuna fábrica que funcionó hasta'l primer terciu del sieglu XX. Mientres un sieglu perteneció a la Compañía de Xesús (xesuites), hasta la so espulsión en 1768. Dende entós y hasta'l periodu desamortizador foi propiedá del Cabildru Zaragozanu. Dende entós tomó'l nome actual de torre de Guallart, por ser ésti'l so propietariu. Mientres el postreru cuartu del sieglu XX la torre tuvo abandonada, hasta la so alquisición por un industrial que realizó meyores na so estructura. La paraxa de la torre ye interesante pos ta arrodiada de sotos y vexetación perteneciente a la ribera del Gállego, arrodiada de campos de cultivu y d'árboles centenarios, dalgunos de los cualos sumieron.
Torre del Bayle
Bayle yera sol Reyno d'Aragón un gobernador o representante real que podía cumplir con funciones fiscales o d'alministración. De fechu esti edificiu yera conocíu nel sieglu XVII como "torre del Gobernador". Perteneció al Conde de Robres y na actualidá ye propiedá particular. Asítiase xunto al barriu del Comerciu
Torre Atestar
Trátase d'una torre exenta asitiada na llende de los términos de Villanueva de Zaragoza, esti edificiu foi del Conde de Aranda y constituyó na antigüedá un anexu a la parroquia de Villanueva so la advocación del apóstol Bernabé, protagonizando numberoses cargues feudales sobre derechos y obligaciones de los de Villanueva col condáu de Aranda primeru y los duques de Faura dempués. Al pie de esti edificiu atopaba'l batán de pelaires de Zaragoza y sobre ésti llevantóse, hacia 1830, una fábrica de papel llamada "Les Navas" y que tuvo en funcionamientu hasta finales del sieglu XX
Torre de San Miguel
Na so redoma atopóse un sarcófagu d'orixe romanu, lo qu'indica la so posible antigüedá. Enclavada n'unu de les paraxes más belles de Villanueva, por desgracia güei día atópase arrodiada por un polígonu industrial y n'avanzáu estáu d'abandonu. Perteneció a los padres mercedarios de San Pedro Nolasco de Zaragoza y foi famosa nel sieglu XIX por tener una fonte d'agües termomedicinales de la que se consumía abondo na Capital; güei día esta fonte atópase zarrada. Cunta la lleenda qu'ente los sos murios hubo un cuartel francés mientres la Guerra d'Independencia y que yera un llugar onde solía atracar el bandoleru Cucaracha, por tar bien próxima a la carretera y arrodiada de ribayos.
El Tinajón
Esti antiguu depósitu d'agua foi inauguráu'l 27 de xineru de 1934 y ta construyíu por una gruesa paré de cementu de casi mediu metro d'anchu, reforado por lladriyu en forma de cúpula sobre tambor. En realidá tratar d'un depósitu auxiliar, yá que la so función principal yera la de distribución d'agües, non d'almacenamientu. Llueu[¿cuándo?] va sirvir como emisora de la radio local.
El principal eventu cultural de Villanueva de Gállego ye'l Concursu de pintura Francisco Pradilla. Celébrase añalmente, y nel añu 2008 celebró la so XXI edición. El primer premiu llograr la obra LLUNA GRIS de Pedro José Sanz López (con una dotación de 4.000€); dos 2ºs premios pa les obres UN SOL, de Carmelo Camacho, y QUINTU CURSU de Carolina Antón, (dotaos con 2.500€ cada unu). Presentáronse más de 100 obres, de les cualos escoyéronse 25, que tuvieron espuestes na sala d'esposiciones del centru cultural.
Dende l'añu 2006 celebrar con gran ésitu de públicu'l Festival de Tapes y Dances. El festival de danza consiste en que dellos establecimientos hosteleros presenten a concursu una tapa; los vecinos percuerren los chigres dando puntuación a cada tapa tastiada, y la que llogra mayor puntuación gana'l concursu. El percorríu ente chigres se ameniza con diversos grupos de danza.
Otru eventu que cada añu rexunta más adeptos ye'l Festival aptc que se celebra na llocalidá zaragozana diba'l mes de xunetu. El festival combina música tradicional trayida d'otres llendes como Arxelia, Cuba o Turquía con grupos españoles de gran sonadía como Los especialistes, DanzaInvisible, Preguera, Mikel Erentxun, etc. Cunta con zona d'acampada llibre, talleres de malabares, danza, hip-hop y un gran númberu d'actividaes.
Otra cita importante, nel mes de payares, ye la qu'entama l'Asociación de Malabaristes de Zaragoza (AMZ) en Villanueva de Gállego, con cuenta de sirva de puntu d'alcuentru nel circuitu español de circu.
El campus principal de la Universidá San Jorge ta allugáu nel términu municipal de Villanueva de Gállego.
Amás, una fin de selmana al añu los chigres pónense d'alcuerdu pa conformar una fin de selmana en el que cada chigre da un conciertu. Nesta fin de selmana vense distintos grupos y estilos nos chigres.
Villanueva tien a gala presumir del bautismu artísticu de Miguel Fleta, pos foi mientres les Fiestes de 1917 cuando foi afayáu por Miguel Asso y Romualdo Arana (Sansón de Zuera). Tamién se siente arguyosa del so pasáu musical, pos tien una de les bandes de música más antigües d'Aragón: el so funcionamientu ta datáu, siquier, dende 1880. En 1912 llogró'l primer premiu del certame Fiestes del Pilar.
Nun escaecer la repostería local, sobremanera les rosquíes de moda (bocainos de nata xigante) o les tortas bueques, especie de panettone.
Otres hestories
Esiste una lleenda que cunta la esistencia d'un llargu pasadizo que traviesa tol barriu baxu, xuniendo toles cases so los sos cimientos. La esistencia de soterraños ta bien estendida na llocalidá, sobremanera poles torres. Según dizse, de cada unu d'elles parte un pasadizo que les comunica cola cartuxa d'Aula Dei, al otru llau del Gállego (de ser asina, dalgunu d'estos pasadizos algamaría'l llargor de 5 quilómetros). Esta lleenda tien el so orixe de xuru p'atopar una esplicación a los paseos que, hasta hai bien pocu, realizaben los cartuxos pola güerta villanovense (realmente facer cruciando'l cálcer de Urdán); la presencia d'éstos impresionaría a los más pequeños, a quien se-yos alvertiría d'esta circunstancia por que nun s'aventuraren polos soterraños, yá que si apaecíen na Cartuxa enxamás podríen volver a casa.
La Guerra d'Independencia ye un auténticu referente local; cúntase qu'en Villanueva esistía un cuartel francés mientres los Sitios, y que los soldaos acantonaos na llocalidá entraben nes cases pa cometer tou tipu d'abusos nelles. Unu d'esti franceses, al entrar en casa d'un llabrador, atopar con qu'ésti-y aguardaba tres la puerta con un hachu. El villanovense degolló al militar, y darréu echó'l cadabre nun volquete llenu de cuchu y soterrar na era. Daqué de ciertu va tener esta hestoria cuando va unos años apaecieron nes obres d'una casa restos humanos so un uniforme militar del sieglu XIX. Otra versión de la lleenda diz que'l llabriegu refundió al francés a la acequia y que al velo los sos compañeros, les tropes de Napoleón, llevaron a cabu una brutal represión qu'obligó a los villanovenses a fuxir del pueblu y abellugase nos pinares.
- Francisco Pradilla, pintor.
- Tomás Alvira, educador y profesor.
- Enrique Porta Guiu, futbolista.
- Santiago Aguilar Oliver, escritor, críticu, guionista, cantante llíricu, compositor y actor de cine español.
En Villanueva de Gállego celébrense dos grandes fiestes patronales. Les primeres, denominaes “fiestes pequeñes”, el 15 de mayu n'honor a San Isidro Llabrador, festividá que se instituyó nos años cincuenta del sieglu XX como patrón de la Cooperativa del campu. Nos años ochenta pasó a ser entamada pol Conceyu. La segunda n'honor a les Santes Reliquies. Trátase d'un relicariu de plata sobredorada que se caltién en Villanueva dende principios del sieglu XVII, vien de la Cartuxa de Nª Sra. de los Ánxeles en Roma, treslladada a esti llugar dende'l so orixe na Cartuxa de San Vito, na ciudá alemana de Ratisbona.
Tradicionalmente les Santes Reliquies viniéronse celebrando l'últimu domingu del mes de setiembre, coincidiendo cola llamada "San Miguelada", que yera'l periodu en que se camudaben determinaos emplegos públicos, anovábense los contratos de peonaje y empezábense los llabores de llantadera. Mientres el postreru cuartu del sieglu XX adelantrar al primer domingu de setiembre, y dende va unos años pasar a principios d'agostu.
Otres fiestes de gran raigón na llocalidá: son santa Águeda; el cinco de febreru de cada añu les muyeres celebren la so festividá, y en tiempos pasaos había baille nel que les chiques "sacaben a baillar" a los mozos; y san Antón, el 17 de xineru. Los villanovenses celebrar faciendo amburar fogueres.
En Navidá tamién se celebren numberosos actos. Ente los más tradicionales, amás de los rellacionaos cola relixón como la celebración de la cabalgata de Reyes o la representación d'un Belén viviente, cabo destacar la plantada del "chopu" polos quintos de la llocalidá y la celebración de la festividá de Nª Sra. de la Esperanza n'honor de les muyeres embarazaes.
Dende l'antigüedá la forma más normal de llegar a Villanueva ye siguiendo l'antigua calzada romana que partía de Zaragoza escontra Osca o, siguiendo'l cursu del ríu Gállego, hasta los pasos fronterizos de los Pirineos. Güei día lo normal ye utilizar l'autovía de Sagunto-Somport (Autovía Mudéxar A-23)per Zaragoza, siguiendo la Nacional-330. Villanueva de Gallego , salida 301.
Queden restos d'estes antigües calzaes gracies a les balses qu'abastecíen les mesmes como la de Pesqueres, les Alcantáaillas y la del Ginebro. Otra calzada romana que traviesa'l términu muncipal ye'l vieyu camín de Castejón de Valdejasa, que llevaba hasta Pamplona. Equí queden inda les balses de Fornillé y del Pioyu. Restos del Santuariu de la Venta de Coscón y empedrado nel altu d'Esteban nel quilómetru 21 de la carretera de Villanueva a Castejón, nel centru de los pinares.
Pavie, (Francia). Va unos años xente de la llocalidá que teníen familiares en Pavie (Francia), y que se visitaben con avezamientu, decidieron crear una liguilla de fútbol. Col tiempu a estos alcuentros de familiares fuéronse sumando amigos. Tal yera la camaradería que'l 28 d'ochobre de 2000, les dos llocalidaes decidieron formalizar esta gran amistá, dando llugar a la hermanancia de Villanueva de Gállego y Pavie.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
