Rubus idaeus
especie de planta From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
L'artimoral[1] (Rubus idaeus) ye una especie del xéneru Rubus nativa d'Europa y norte d'Asia.


Remove ads
Descripción
Trátase d'un arbustu perenne d'ente 1,5 y 2,5 m d'altor. Crez con mayor frecuencia n'escamplaes de montes o praos, cuantimás onde'l fueu o les baltes dexaron un espaciu abiertu por qu'espollete esta colonizadora comenenciosa. Ye de bon cultivu y tien enclín a estendese nun siendo que la caltenga so control. Prefier suelos fondos y ácidos, pos los caliares producen clorosis.
El so frutu ye conocíu col mesmu nome que la planta y consiste nuna polidrupa de sabor fuerte y duce. L'artimora fructifica a finales de branu o principios de seronda. Esta fruta del monte ye paecida a la mora, pero más pequeña y blandia.
L'artimora negra (Rubus occidentalis) y l'artimora azul (Rubus leucodermis) son naturales d'América. N'Asia (dende la India hasta China) esisten alredor de 180 tipos d'artimores inda non catalogaos.
Anguaño esisten dos crucies de R. idaeus con especies americanes R. occidentalis. D'estes cruces llográronse distintes variedaes p'ameyorar la producción de frutu, que llega a los dos colleches añales (floriamientu de primavera y braniza).


L'artimora mariella afaise fácilmente a zones húmedes, creciendo xeneralmente en campos, zones pantanoses y en montes claros. Ye consumida davezu en países escandinavos. Presenta tres variedaes: goldie, amber y fallgold.
Remove ads
Propiedaes
Ente otros nutrientes, les sos frutes contienen cantidaes considerables d'acedu elágico, una sustancia que podría ser beneficiosa na quimioprevención de ciertos tipos de cáncer. Les artimores escures (negres y azules) contienen cantidaes considerables d'antocianina –igual que l'acedu elágico, un biofenol– que s'aplica contra los radicales llibres d'osíxenu, los que provoquen la dexeneración de célules y de los órganos en mamíferos. Estudios de la Ohio State University empobinaos pol profesor Gary Stoner llevaron a la presentación d'una solicitú de patente nos Estaos Xuníos (USPTO (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).), respectu de los usos del ácidu elágico y la antocianina pa combatir la dexeneración d'órganos y distintos tipos de cáncer.

Remove ads
Química
La vitamina C y los compuestos fenólicos tán presentes nes artimores coloraes. En particular, les antocianinas cianidina-3-sophorosida, cianidina-3-(2 (G) -glucosylrutinoside) y cianidina-3-glucósido, los dos elagitaninos sanguiin H-6 y lambertianina C tán presentes xunto con niveles de traces de flavonoles, acedu elágico y hidroxicinamato.[2]
Los compuestos polifenólicos de les granes d'artimora tienen efeutos antioxidantes in vitro,[3][4] pero nun tienen efeutu antioxidante demostráu nos seres humanos.[5] A pesar de les cetonas d'artimora que s'atopen nos aceites de granes comercialícense como que tienen beneficios pa baxar de pesu,[6] nun hai evidencia clínica d'esti efeutu nos seres humanos.[7]
Taxonomía
Rubus idaeus describióse por Carlos Linneo y espublizóse en Species Plantarum 1: 492–493. 1753.[8]
Rubus: nome xenéricu que remanez del llatín que significa ‘artu’ o ‘artimora’ o de ruber ‘colloráu’.[9]
idaeus: epítetu llatín que significa "del monte Día"[10]
- Variedaes
- Rubus idaeus f. albus (Weston) Rehder
- Rubus idaeus f. biflorus (Weston) Rehder
- Rubus idaeus f. laevis (Weston) Rehder
- Rubus idaeus subsp. melanolasius Dieck ex Focke
- Rubus idaeus subsp. nipponicus Focke
- Rubus idaeus f. sterilis (Kóhler) Focke
- Rubus idaeus subsp. strigosus (Michx.) Focke
- Rubus idaeus f. succineus Rehder
- Rubus idaeus f. tonsus Fernald
- Rubus idaeus var. viburnifolius (Greene) A.Berger
- Batidaea escurre (L.) Nieuwl.
- Batidaea strigosa subsp. itascica Greene
- Batidaea vulgaris Nieuwl.
- Batidea peramoena Greene
- Rubus acanthocladus Borb s
- Rubus buschii (Rozanova) Grossh.
- Rubus chrysocarpus Čelak. ex Gyer
- Rubus × euroasiaticus Sinkova
- Rubus fragrans Salisb.
- Rubus frambaesianus Lam.
- Rubus glaber Mill. ex Simonk.
- Rubus greeneanus L.H.Bailey
- Rubus leesii Bab.
- Rubus obtusifolius Willd.
- Rubus sericeus Gilib.
- Rubus strigosus var. caudatus B.L.Rob. & J.Schrenk
- Rubus vulgatus Rozanova[11]
Remove ads
Nome común
Esta especie ye conocida nel dominiu llingüísticu asturlleonés col nome común artimoral[1].
Ver tamién
Referencies
Bibliografía
Enllaces esternos
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads