Aýna
conceyu de la provincia d'Albacete (España) From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Ayna o Aýna[3] ye un conceyu español asitiáu al sureste de la península ibérica, na provincia d'Albacete, dientro de la comunidá autónoma de Castiella-La Mancha.
Ta alcontráu nes últimes estribaciones de la histórica Sierra d'Alcaraz y ta integráu na actual mancomunidá de servicios de la sierra del Segura. Ta asitiáu a unos 61 km de la capital provincial, dende onde s'apuerta pola CM-3203.
Nel conceyu inclúyense amás de la llocalidá de Ayna los nucleos de La Devesa, El Ginete, El Griegu, Moriscote, La Navazuela, La Noguera, Royo-Odrea, Las Hoyas, La Sarguilla, El Villarejo y El Pozuelo.[4]
Especialmente reseñable ye la ruta de Amanece, que no es poco, película de José Luis Cuerda, rodada parte d'ella n'Aýna, onde pueden visitase los llugares y escenarios nos que se filmaron delles escenes.
Remove ads
Xeografía
- Altitú: 674 msnm
- Estensión: 146,81 km²
- Posición: 38°33′11″N 2°04′15″W
- Ríos: ríu Mundo, Ríu Segura
- Llendes: Bogarra, Peñascosa, Alcadozo, Liétor, Elche de la Sierra y Molinicos.
Prehistoria
Nel so términu municipal atópase l'arrogante Cueva del Neñu con interesantes pintures rupestres paleolítiques nel so interior: venaos, cabres, elementos astractos; les úniques atopaes hasta la fecha nesta zona de la provincia d'Albacete. Nes parés esteriores de la cueva caltienen muestres pictóriques creenciales de los postreros cazadores-pañadores, Arte llevantín (10 000 años antes del presente). Esti arte postpaleolítico, encontáu na figuración, presentar nesti enclave por aciu delles figures humanes –la gran aportación iconográfica d'esti estilu– nesti casu masculines, de color coloráu venceyaes espacialmente nun singular ensamblaxe. Los autores d'esti arte, los grupos humanos epipaleolíticos, son los mesmos que los de la Cueva de la Vieya (Alpera), Ribayu Segovia (Letur) o Solana de les Covachas y Bojadillas (Nerpio), por citar los más relevantes, demostrando compartir, de forma inequívoca, un conxuntu unitariu de creencies.
El valor universal d'esta covarón confirmar el fechu de que dende 1998 ta considerada pola Unesco Patrimoniu de la Humanidá y ye, hasta la fecha, l'únicu enclave de tol sector mediterraneu peninsular que aúna nuna mesma estación Arte paleolítico y Arte llevantín.[5][6][7] (Fuentes: Associació Catalana d'Art Prehistòric)
Remove ads
Historia
En dómines más cercanes, tiense constancia de batalles mientres la Reconquista nel cercanu y güei desapaecíu Castiellu de la Hedra. El territoriu ye reconquistáu pol rei de Castiella Alfonsu VIII en 1213.
Nun pergamín fecháu en 1565 y robláu pol rei Felipe II llogra'l so títulu de Villa independiente del conceyu d'Alcaraz, ciudá a la que tuvo amestada pola so pertenencia a la so estensa alfoz mientres sieglos. El nome de la villa foi n'orixe "ayn", que significa "fonte", pero col tiempu esti nome acastellanóse, dando llugar a Ayna. N'avientu de 2010, la Nueva Ortografía de la RAE declaró que la 'y' nun ye una esceición y tamién tien de ser acentuada cuando forma un hiatu, y, tres cincos siglo, pasó a tener tilde.[3]
Demografía
En 2017 la población del conceyu xubía a 672 habitantes.
Como na mayoría de conceyos serranos de la provincia d'Albacete, la población d'Aýna esperimenta una medría regular hasta mediáu'l sieglu XX, cuando s'empecipia una fase d'emigración bien intensa que provocó que, anguaño, el conceyu cunte con pocu más de la metá d'habitantes qu'en 1900. A finales del sieglu XX el decremento frenóse notablemente, anque entá non cabo falar d'estabilidá.
| 1900 | 1910 | 1920 | 1930 | 1940 | 1950 | 1960 | 1970 | 1981 | 1991 | 2001 | 2014 | 2015 | 2017 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1.671 | 1.970 | 2.647 | 2.782 | 3.177 | 3.531 | 3.036 | 2.199 | 1.875 | 1.026 | 936 | 719 | 717 | 672 |
| Gráfica d'evolución demográfica d'Aýna ente 1900 y 2017 |
 |
|
Población de derechu (1900-1991) o población residente (2001 y 2011) según los censos de población del INE.[8][9] Población según el padrón municipal de 2017 del INE. |
Remove ads
Alministración
Pertenez al partíu xudicial de Hellín.
Remove ads
Economía
La base económica d'Aýna encontar nel turismu y l'agricultura.
Turismu
Aýna ye conocida popularmente como La Suiza Manchega[10] pol so gran cantidá de vexetación, la so guapura pintoresca –ta enclavada na ribera del ríu Mundo, con pimpanos farallones predresos pela redolada del pueblu– y la presencia habitual de la nieve pel iviernu. Destaca coles mesmes la fauna selvaxe, como la cabra montesa come-almendrales, que nun ye infrecuente ver dende los miradores cercanos, o inclusive pela rodiada mesmes del pueblu, cuando xuben de beber.
Remove ads
Patrimoniu
En sí mesma, tola villa y la so contorna son un conxuntu d'enorme interés. Otros llugares concretos son:
- Cueva del Neñu.
- Ermita de La nuesa Señora de los Remedios.
- Ilesia de Santa María de lo Alto.
- Restos del Castiellu de la Hedra. Cueva de los Moros.
- Cascu Urbanu.
- Rincón de la Toba.
- Ribera del ríu Mundo.
Fiestes
Les sos fiestes patronales empiecen el día 3 de setiembre y terminen el día 8 del mesmu mes. Estes fiestes son n'honor de la so patrona, la Virxe María de lo Alto. Son bien conocíos y espectaculares los sos encierres qu'escurren poles serrapatoses cais de la villa.
Destacar tamién la festividá de el bolu, en Santa Lucía, o n'honor al Cristu de les Cabrillas.
Persones destacaes
- Ramón Campayo Martínez, mentalista, recordista mundial en más d'un centenar de categoríes.
Galería d'imáxenes
Redoma de Aýna, dende'l mirador del Diañu
Pedanía de Royo Odrea
Pedanía de La Devesa
Referencies
Enllaces esternos
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads