Baxu alemánicu

From Wikipedia, the free encyclopedia

Baxu alemánicu
Remove ads

El baxu alemánicu (n'alemán Niederalemannisch) ye un dialeutu del alemánicu, una llingua altoxermánica cimera. Les sos variedaes namái son parcialmente intelixibles pa los xermanofalantes non alemánicos.

Más información Baxu alemánicu 'Niederalemannisch', Estatus oficial ...
Remove ads

Subdialeutos

Thumb
Estensión xeográfica de los dialeutos alemánicos

Los dialeutos del baxu alemánicu estrémense tradicionalmente en dos subgrupos: el alemánicu del llagu de Constanza (Bodenseealemannisch) o alemánicu central (Mittelalemannisch) y el alemánicu del Rin Cimeru (Oberrheinalemannisch) o baxu alemánicu en sentíu estrictu (Niederalemannisch):

  • Alemánicu del llagu de Constanza (Bodenseealemannisch):
    • Vorarlbergisch (norte de Vorarlberg)
    • Allgäuerisch (sur d'Algovia)
    • Baar-Alemannisch (Baar)
    • Süd-Württembergisch (sur de Württemberg)
  • Alemánicu del Rin Cimeru (Oberrheinalemannisch):
Remove ads

Carauterístiques

La principal carauterística qu'estrema al baxu alemánicu del altu alemánicu ye la retención de la /k/ xermánica. Asina, kalt ("fríu") pronúnciase kalt en baxu alemánicu y chalt n'altu alemánicu.

Ortografía

(Lo que sigue ye específicu de los dialeutos falaos na zona de Friburgu de Brisgovia)

Vocales:

Más información Curtia, Llarga ...

Consonantes:

Igual que nel alemán estándar, coles siguientes particularidaes:

  • kh ye una [kʰ] aspirada;
  • ng ye una velar nasal [ŋ];
  • ngg ye una velar nasal siguida por una plosiva velar [ŋɡ];
  • ph ye una [pʰ] aspirada;
  • th ye una [tʰ] aspirada;
  • z representa [dz] (nel alemán estándar [ts]).

Artículos

Artículos definíos:

Más información Casu, Masculín ...

Artículos indefiníos:

Más información Casu, Masculín ...
Remove ads

Sustantivos

  • Clase I: Plural = Singular (p.ej. Ääber --> Ääber)
  • Clase II: Plural = Singular + Umlaut (p.ej. Bach --> Bächer; Baum --> Baim)
  • Clase IIIa: Plural = Singular + -y (p.ej. Man --> Esquite; Ags --> Agse)
  • Clase IIIb: Plural = Singular + -"y (p.ej. Frosch --> Fresche; Vader --> Väder)
  • Clase IVa: Plural = Singular + -er (p.ej. Lyyb --> Lyyber; Schùg --> Schùger)
  • Clase IVb: Plural = Singular + -"er (p.ej. Wald --> Wälder; Blad --> Bleder)
  • Clase V: Ensin plural (p.ej. Chees; Zemänd)
  • Clase VI: Ensin singular (namái plural) (p.ej. Bilger; Fèèrine)

Diminutivos:

  • El sufixu estándar ye -li (p.ej. Aimer --> Aimerli)
  • Si la pallabra acaba en -l, el sufixu ye -eli (p.ej. Dääl --> Dääleli)
  • Si la pallabra acaba en -el, el sufixu ye -i (p.ej. Degel --> Degeli)
  • Si la pallabra acaba en -y, esaníciase la -y y añader -li (p.ej. Bèère --> Bèèrli)
  • Les regles pa la formación de diminutivos pueden ser bastante complexes y amás dependen de la rexón. Delles vegaes los diminutivos riquen umlaut y otres vegaes non.
Remove ads

Axetivos

Declinación débil

Más información Casu, Masculín ...

Declinación fuerte

Más información Casu, Masculín ...

Comparativu

  • El sufixu estándar ye -er (p.ej. fèin --> fèiner)

Superlativu

  • El sufixu estándar ye -(y)schd (p.ej. fèin --> fèinschd)

Irregular

Más información Positivu, Comparativu ...
Remove ads

Númberos

Más información Cardinal, Ordinal ...
Remove ads

Referencies

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads