Culpabilidá

La culpabilidá, en Derechu penal, ye la conciencia de la antijuridicidad de la conducta, esto ye, supón la reprochabilidad del fechu yá calificáu como típicu y antijurídico, fundada nel desacatamientu del autor frente al Derechu per mediu de la so conducta, por aciu la cual menosprecia l'enfotu xeneral na vixencia de les normes.^[1] El problema de la culpabilidá ye central nel Derechu penal, por cuanto determina finalmente la posibilidá d'exerciciu del ius puniendi.

«culpable» redirixe equí. Pa otres aceiciones, ver culpable (dixebra).

So la categoría de la culpabilidá, como últimu elementu de la teoría del delitu, arrexuntar toes aquelles cuestiones rellacionaes coles circunstancies específiques qu'allegaron na persona del autor nel momentu de la comisión del fechu típicu y antijurídico.

Antecedentes

Valoración de conducta

La culpabilidá esixe inexcusablemente una valoración del comportamientu humanu, y ellí onde pueda faese un xuiciu de reproche puede esistir una culpabilidá.

Xuiciu de reproche

Artículu principal: Xuiciu de reproche

Ye la valoración que se fai nel individuu que cometió un ilícitu y la so correspondiente aición. Nel xuiciu de reproche individualízase la pena, esto ye, vencéyase al fechu inxustu col so autor.

Puede dicise que ye una consecuencia de la valoración de la conducta.

Estructura

La culpabilidá ta estructurada por trés elementos que se tienen que dar simultáneamente por que'l suxetu seya culpable:

• La imputabilidad: capacidá de conocer lo inxusto del actuar, lo mesmo que de reconocer la posibilidá d'actuar d'otra manera.
• La conciencia de antijuridicidad: posibilidá d'entender lo inxusto del actu concretu.
• La exigibilidad d'actuar de forma distinta: posibilidá de autodeterminarse conforme a dereches nel casu concretu.

Elementu negativu

L'elementu negativu de la culpabilidá ye l'Error de Prohibición, que anula la culpabilidá y puede ser de dos formes:

1. Direutu: la persona piensa que nun allega nun fechu antijuridico cuando en realidá allega. Pa saber si ye vencible o invencible utilícense criterios suxetivos ( de cada persona):

• -Vencible: El suxetu podría informase y evitar l'error. A esti suxetu suel sancionáse-y en menor midida qu'en casu d'haber dolo total, o considerándo-y -y un cuasidelito, o inclusive en dellos casos escúlpase-y por falta de tipu penal pal casu.
• -Invencible: el suxetu por cuenta de les sos carauterístiques nun podría evitar l'error, polo qu'escluyiría la culpabilidá. Pero al pasar el tipu global inxustu castigaríase-y con una sanción en cuenta de con una pena #

Inversu: el suxetu piensa qu'allega nun fechu antijuridico cuando en realidá nun allega, una y bones esa aición que'l suxetu piensa qu'esta desvalorada pol derechu non lo esta. Nun se-y castiga yá que nun puede castigase una conducta non desvalorada pol derechu. Exemplu: l'adulteriu

Culpabilidá como procesu psicolóxicu

Sentimientu de culpa ye'l procesu psicolóxicu que se da ante la esperiencia subjectiva de la culpabilidá. Supón un estáu afeutivu consciente o inconsciente ante la creencia d'haber infringido dalguna llei, principiu éticu o norma, sían estes reales o imaxinaries,^[2] y que produz malestar siguíu. La función del sentimientu de culpa^[3] ye la espresión del mieu de ser censuráu o desaprobado, la defensa contra esi mieu y la defensa contra l'impulsu d'acusar a los demás.

Esti estáu texe una estructura neurótica nel comportamientu que se manifiesta na rellación real o ficticia col otru.