Fráncicu moselanu

El fráncicu moselano (n'alemán Moselfränkisch) ye un fala xermánica variedá del fráncicu lorenés, dialeutu xermánicu faláu en Lorena (como'l luxemburgués y el fráncicu renano de Lorena) na frontera del país de Nied, escontra Boulay, Bouzonville y Faulquemont y tamién n'Alemaña a lo llargo del ríu Mosela.

Fráncicu moselano 'Muselfränkesch'
Faláu en	Alemaña  Francia  Bélxica  Rumanía
Rexón	Renania del Norte-Westfalia, Renania-Palatináu, Sarre, Lorena, Liexa
Familia	Indoeuropéu   Xermánicu     Xermánicu occidental       Llingües altoxermániques         Altu alemán central           Altu alemán central occidental             Fráncicu central               Fráncicu moselano
Estatus oficial
Oficial en	nun ye oficial
Reguláu por	Nun ta reguláu
Códigos
ISO 639-1	nengún
ISO 639-2	{{{iso2}}}
ISO 639-3
Área onde se fala'l fráncicu moselano y el luxemburgués. Amuésase la isoglosa op/of (alemán estándar: auf)

Zona del altu alemán central. En mariellu, el fráncicu moselano

Llectura del poema Mei Peef un eech (La mio pipa y yo) de Peter von der Mosel

Llocalización

Escontra l'este, el fráncicu moselano ye próximu al fráncicu renano (fráncicu renano de Lorena, Pfälzisch, hessiano). En Lorena, la llende oriental del dominiu dialeutal del fráncicu moselano correspuende aproximao a la llinia divisoria d'agües ente la cuenca del Nied (onde se fala fráncicu moselano) y otros afluentes del Sarre (onde se fala fráncicu renano de Lorena). Esta llende correspuende a la isoglosa das/dat (mutación consonántica final).

Escontra l'oeste, el fráncicu moselano ye cercanu al fráncicu luxemburgués (delles clasificaciones consideren el luxemburgués como una variante del fráncicu moselano). En Lorena, la llende occidental de la zona del fráncicu moselano correspuende aproximao a la llinia de divisoria d'agües ente la cuenca del Nied (onde se fala fráncicu moselano) y la del ríu Mosela. Esta llende correspuende a la isoglosa op/of (mutación consonántica final).

División

El "Linguasphere Register" (1999/2000, páx. 430) estrema cinco dialeutos del grupu Moselano:

• Trevirano (Trierisch) (Renania-Palatináu)
• Eifelisch (Renania-Palatináu)
• Untermosellanisch (Renania-Palatináu)
• West-Westerwäldisch (Renania-Palatináu)
• Siegerländisch (Renania del Norte-Westfalia)
• Saxón de Transilvania (Siebenbürgerisch) (Rumanía)

Una variedá so ye'l dialeutu conocíu como saxón de Transilvania, faláu en Transilvania de resultes de les emigraciones a aquella zona de colonos alemanes ente 1100 y 1300, la mayoría d'ellos falantes de fráncicu moselano.

Diferencies ente'l fráncicu moselano y l'alemán estándar

Fráncicu moselano	Alemán estándar
Musel	Mosel
äisch [ɛɪʃ]	ich
dou,dau [dɔʊ]	du
dat, daat	das, dass
träi [tʁɛɪ]	drei
Döppen,Deppen [døpən]	Topf
Döppschi, Le [døpʃɪ] /[døpʃə]	Töpfchen
Päad [pɛːɐt]	Pferd
Schaiapoart [ʃaɪapoɐt]	Scheunentor
Koa(r) [kɔɐ]	Karre
Krumbier (en östl. Hunsrück tamién Gumbi, en Südeifel "Krompa")	Kartoffel
Schaaf	Schrank
Schoof [ʃɔːf]	Schaf
Gudde Moien! / Goode Morje! / Goode Moin!	Guten Morgen!
Kuundel / Koondel / Köndel / Kändel / Kandel	Regenrinne
Krœnen [kʁœːnən]	Kran, Wasserhahn
hann / hänn / hunn / hönn	haben
genn, jewe	geben
kräeje, krien, kreen	kriegen, bekommen-
ginn	werden
pitschen	kneifen

Llectures

• Werner König: dtv-Atles Deutsche Sprache. dtv-Verlag, München (Múnich) 2005.
•  Alexandra N. Lenz: Struktur und Dynamik des Substandards. Eine Studie zum Westmitteldeutschen (Wittlich/Eifel). Stuttgart 2004.
• Alexandra N. Lenz: Moselfränki·sch. Eine populärwissenschaftliche Einführung am Beispiel der Region Wittlich (Eifel). Wittlich 2007.
• Dittmar Lauer, Manfred Moßmann (Hrsg.): Hohwäller - Ein Sammelband Hochwälder Mundart. Verlag Alta Silva, Kell am See, Oktober 2006.
• Karl Conrath: Die Volkssprache der unteren Saar und der Obermosel - ein moselfränkisches Wörterbuch - Wilhelm Schmitz Verlag in Gießen
• Willi Körtels: Schöndorfer Dialekt-Schennerwer Platt. Konz 2003.
• Franz Schmitz: Wie mir schwätze. Das Neuwieder Mundart-Wörterbuch. Neuwied 1993.