Eriobotrya japonica
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
El nesperal[2] (Eriobotrya japonica) ye un árbol frutal de la familia Rosaceae,[3]orixinariu del sureste de China.[4] Foi introducíu en Xapón onde se naturalizó y lleva cultivándose más de 1000 años. Tamién se naturalizó na India, la Cuenca mediterránea, Canaries, Paquistán, Arxentina y munches otres árees. Créese que la inmigración china llevó'l cadápanu a Ḥawai.
Méntase de cutiu na antigua lliteratura china, por casu nos poemes de Li Bai, y na lliteratura portuguesa conocer dende la Era de los descubrimientos.
El frutu d'esta especie foi sustituyendo al del cadápanu européu (Mespilus germanica), de forma que na actualidá al dicir «nísperu» dase por sentáu que se fala del xaponés.
Remove ads
Descripción
Ye un arbustu grande o pequeñu árbol perennifoliu, con una copa arrondada, tueru curtiu y corteza gris y fisurada. Puede algamar un altor de 5 a 10 m, pero frecuentemente ye muncho más baxu, cerca de 3 o 4 m. Les ramillas tán cubiertes d'un trupu tomentu pardu-amarellentáu.
Les fueyes, de 10 a 30 por 5-10 cm de llargor, son simples, alternes, cortamente peciolaes y con márxenes serruchaos, de forma oblongo elíptiques con ápiz acumináu y nerviación prominente. La testura ye coriácea y el color verde escuru nel fai, ente que el viesu ta cubiertu por una trupa pubescencia aterciopelada, pubescencia que tamién se presenta nel fexe de les fueyes nueves.[5][6][7][8]
Cosa inusual nos árboles frutales, esta especie floria na seronda o a empiezos del iviernu, y los frutos maurecen a finales d'ésti o a principios de la primavera.
Les inflorescencies son tirsos (recímanu de visos) de trés a diez flores blanques pentámeras de 2 cm de diámetru, fragantes, con mota bien peludo de color canela y pétalos d'uña curtia y mayores que los sépalos.
Los frutos son drupes con solo una o delles granes d'endocarpu duru (nucularios), xeneralmente arrexuntaos en gran númberu, ovales, arrondaos o en forma de pera, de 3 a 5 cm de llargor, col pedúnculu tomentoso y la mota persistente. Presenten una cutícula llisa o pilosa, mariella o naranxa, dacuando acoloratada. La magaya ye ensundiosa, aceda, duce o subácida —dependiendo del cultivar— blanca, mariella o naranxa. Cada ovariu contién de 1 a 10 óvulos, davezu 3-5,[9] de los cualos unos maurecen dando grandes granes pardes.
Remove ads
Usos y cultivu
Culinariu
La fruta ye comparable a la mazana en munchos aspeutos, con altos conteníos d'azucre, ácidu y pectina. Consúmese fresca, y tamién entemecida con otres frutes n'ensalaes o copes frutales. La fruta llixeramente inmaduro, firme, ye meyor pa faer tartes y pudines. Tamién s'ellaboren auries, dulces, chutney y almíbar. Puede usase tamién pa faer vinu.
Usos melecinales
Un tipu de xarabe de cadápanu usar en medicina china p'anidiar el gargüelu. Combináu con otros ingredientes y conocíu como 枇杷膏 (nin jiom pei pa koa: pípágāo, pasta de cadápanu), actúa como demulcente y expectorante, tamién ye beneficiosa pal aparatu dixestivu y el sistema respiratoriu.
Como otres plantes emparentaes, les granes y fueyes nueves son llixeramente tóxiques, pol so pequeñu conteníu de glucósidos cianogénicos lliberadores de cianuru cuando son dixeríes, anque la so baxa concentración y amargor de normal previenen el so ingestión accidental.
Dende la década del 2000 atopóse nos estractos de les sos fueyes un principiu activu qu'aguiya la crecedera del folículo piloso, polo que s'utiliza en lociones antialopecia rexeneradores y pa la crecedera del pelo.[10][11][12][13]
En cultivos llograos en llaboratoriu de los dureces a partir de les sos fueyes, atopóse una sustancia triterpénica capaz de tornar el desenvolvimientu de les célules canceroses de piel en mures d'investigación.[14][15]
Cultivu
Ye bien bono de cultivar y ye frecuente como árbol ornamental; foi llantáu en California dende la década de 1870 y nel clima húmedu del sureste de Texas (Houston), según en tou Israel. En Méxicu ye bien común. La testura de la so xamasca amiesta un toque tropical a los xardinos, oldeando bien con munches otres plantes. La so gran ventaya ye la solombra permanente.
La multiplicación realizar por granes, sicasí, nes variedaes el procesu llevar a cabu por inxertu del tipu llamáu ensiertu en T o escudete. Ye una especie bien adaptable, tolerando bien el fríu, la seca y diversos tipos de sustratu. L'usu de los frutos d'esti árbol pa fines comerciales rique abonáu y fradadures periódiques.
Remove ads
Etimoloxía
El nome común loquat deriva de lou gwat, la pronunciación nel idioma cantonés del so vieyu clásicu nome chinu (chinu tradicional: 蘆橘, chinu simplificáu: 芦橘, pinyin: lújú, lliteralmente "caña naranxa"). En chinu modernu, ye más comúnmente conocíu como pipa (chinu: 枇杷, pinyin: pípá), pola so paecencia na forma al instrumentu musical chinu pipa (琵琶). Y asina, en xaponés ye biwa, similarmente pol correspondiente instrumentu musical, biwa. En portugués: nêspera o magnório; en gallegu: nespereira (árbol), néspera (frutu), cadápanu en castellán, nespola n'italianu, naspla en maltés, naspolya n'húngaru, nespra en catalán, nèfle du Japon o bibasse en francés; sheseq n'hebréu, askidinya, akkidinya, igadinya o bashmala n'árabe, akkadeneh o akka dhuniya en libanés, zger o nor ashkhar n'armeniu, mushmala en xeorxanu, mousmoula o mespilia en griegu, musmula, yeni dunya, yedi dunya, o Malta erigi en turcu. Tanto n'armeniu como en turcu lliteralmente significa "nuevu mundu."
Producción
Xapón lidera la producción, siguíu por Israel y Brasil. En Bermuda, ye una fruta bien popular, de normal disponible de febreru a abril, y comúnmente consumida como mermelada. Tamién en Turquía, Siria, El Líbanu, Grecia, Xeorxa, Armenia, sur d'Italia, Malta, Portugal, España, sur de Francia, Nueva Zelanda, norte d'África, Uruguái, Chile, Arxentina y Guatemala.[16]
Taxonomía
Eriobotrya japonica describióse primero por Carl Peter Thunberg como Mespilus japonica en 1780 y tresferíu al xéneru Eriobotrya por John Lindley y espublizóse en Transactions of the Linnean Society of London, 13(1), p. 102, nel añu 1821.[17]
Nome común
Esta especie ye conocida nel dominiu llingüísticu asturlleonés col nome común nesperal[2].
Ver tamién
- Cadápanu de Callosa d'en Sarrià
- Cadápanu européu
- Terminoloxía descriptiva de les plantes
- Cronoloxía de la botánica
- Historia de la botánica
- Carauterístiques de les rosácees
Referencies
Bibliografía
Enllaces esternos
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads