Partíu Nacionalista Vascu
partíu políticu español From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
El Partido Nacionalista Vasco (PNV) o Eusko Alderdi Jeltzalea (EAJ) ye un partíu políticu nacionalista vascu fundáu en 1895 por Sabino Arana, influenciau pol su hermanu Luis Arana. Ye'l tercer partíu políticu español más vieyu de los que tan n'activu (depués del Partíu Carlista y el Partíu Socialista Obreru Español) y el más vieyu representante del nacionalismu vascu.
.png)
Remove ads
Historia
Arana yá anunció la creación d'esti partíu, no que se considera la so primer intervención política, col llamáu "Xuramentu de Larrazabal" de 1893, y el PNV foi constituyíu oficialmente'l 31 de xunetu de 1895, escoyéndose al so fundador Sabino Arana Goiri como primer presidente (cargu qu'ostentó hasta la so dimisión por motivos de salú en 1903, añu nel que finaría).[1]
Nun principiu'l partíu namás tendría implantación en Bilbao,[2] onde s'editaba'l so periódicu oficial: Bizkaitarra.
El PNV recibi'l so principal impulsu tres ocupar Ramón de la Sota'l cargu de Fidel Sagarmínaga nel partíu de los "euskalerriakos", movimientu de corte fuerista lliberal.
Los "euskalerriakos", d'ideoloxía burguesa fuerista, foron lideraos de primeres por Fidel Sagarminaga y a la so muerte en 1894 por Ramón de la Sota, industrial navieru, fundador d'Estelleros Euskalduna, que foi nomáu en 1921 "Sir" pol Gobiernu Británicu y yera una de les mayores fortunes de la dómina.[3][4]
En 1898, Sabino Arana ye escoyíu Diputáu de Bizkaia pol distritu de Bilbao; en 1899, nes eleiciones municipales el PNV llogra 5 conceyales en Bilbao y el so primer alcalde na llocalidá de Mundaka.
Nes eleiciones provinciales de 1903 Pedro Chalbaud sería escoyíu diputáu por Bizkaia. Nesi añu'l PNV tenía organización solamente en 20 llocalidaes bizcaines y 5 guipuzcoanes.
El nacionalista Engracio de Arantzadi «Kizkitza», llegaría a reconocer nes sos memories que trés la muerte de Sabino Arana en 1903, creíen que'l nacionalismu vascu taba condergáu a sumir por escarecer de medios abondos y porque yera odiáu por bona parte de la sociedá. Sicasí, el fechu de que'l lliberal alfonsino Rafael Picavea ufiertára-yos la tribuna del so periódicu El Pueblo Vasco —amás d'una cuantiosa ayuda económica—, supunxo la salvación del Partíu Nacionalista Vascu, pos, en pallabres d'Arantzadi, precisaben «del aire de la prensa diaria pa vivir». Según «Kizkitza», el mesmu Picavea reconoceríalu nuna ocasión «Si me gatuñen, veríase que soi nacionalista per dientro, pero nun me convien declaralo». Arantzadi envaloraría l'ayuda esencial de Picavea al nacionalismu nestos términos:[5]
Remove ads
Ideoloxía
Nos sos estatutos, el PNV defínese a sí mesmu como un partíu «vascu, democráticu, aconfesional y humanista, abiertu al progresu y a tolos movimientos de meyora de la civilización que redunden en beneficiu del ser humanu». Trátase d'un partíu democristianu y nacionalista. Mayoritariamente, el PNV foi definíu polos politólogos y medios como un partíu de centrodrecha, anque dalgunos como la Encuesta Social Europea lo asitien nel centru dientro del espectru izquierda-drecha.[6]
Nos sos entamos basaba los sos plantegamientos nos principios tradicionales del nacionalismu románticu del sieglu XIX (llingua, relixón, raza, etc.) y alliniábase colos principios de la doctrina social de la Ilesia. Anguaño reivindica principalmente'l derechu a l'autodeterminación pa los territorios históricos vascos, denominaos como Euskal Herria.
Como nacionalistes vascos trabayaremos por articular políticamente los territorios vascos, pero calteniendo en tou momentu que nin la historia nin la xeografía según esquemes pasaos son realidaes determinantes a futuru. Na cultura política democrática que profesamos, los proyeutos políticos se llexitimen pol consentimientu esplícitu de la ciudadanía. El futuru común de los vascos ha de configurase en redol a un proyeutu llibre y democráticamente compartíu.Iñigo Urkullu
Sicasí, la so ideoloxía oficial fala de la so "concepción trascendente de la esistencia cola afirmación de la Nación Vasca, que'l so ser políticu hai d'espresase a partir de la recuperación de la so soberanía nacional".[7]
Nuna encuesta fecha pol Gobiernu Vascu nel añu 2012, determinóse que los votantes del PNV lo consideren de centru-izquierda, les resultancies llograes de la encuesta asitiaben al 22% de los votantes del PNV d'izquierdes, tan solo un 8% de dreches, y el 60% restante de centru, la mesma paridá que los votantes socialistes.
Posición al respective d'ETA
El PNV condergó cada atentáu d'ETA[8][9] y d'otros grupos terroristes. Foi víctima d'ataques per parte d'ETA y la Izquierda abertzale radical,[10][11] anque nunca foi oxetu d'un atentáu terrorista.
Tres la llegalización del PNV en 1977, celebróse una asamblea en Pamplona na que'l PNV emitió una declaración condergando la violencia «venga d'onde venga». En setiembre de 1978 el PNV participó na so primer manifestación en Bilbao precisamente en contra del terrorismu, que foi la primera fecha n'España con esti oxetivu por un partíu políticu.
Remove ads
Resultaos eleutorales
Eleiciones municipales
Eleiciones al Parllamentu Vascu
Eleiciones al Parllamentu de Navarra
Eleiciones a les Cortes Xenerales
Eleociones al Parllamento Européu
Remove ads
Rellación con otres fuercies rexonalistes y nacionalistes
El Partido Regionalista de Cantabria (PRC) cuntó primeramente col sofitu del PNV na so busca estatutaria pa Cantabria. Dirixentes de dambos partíos participaron n'actos comunes, como'l realizáu en marzu de 1981 en Vitoria, onde Carlos Garaikoetxea, presidente del Conseyu Xeneral Vascu y futuru lehendakari compartió estráu col líder rexonalista Miguel Ángel Revilla, prometiendo un sofitu incondicional a una futura comunidá autónoma cántabra.[19]
Impulsor de l'autonomía cántabra, la so decisión de nun allegar a les eleiciones xenerales y el so débil sofitu eleutoral fixeron que la so participación nel procesu autonómicu fora minoritaria. Asina, hubo un únicu representante del PRC, Esteban Solana, na Asamblea Mesta de parllamentarios y diputaos provinciales (compuesta por diputaos y senadores escoyíos por Cantabria xunto colos 27 diputaos provinciales) constituyida'l 10 de setiembre de 1979 (por 22 de la Unión de Centru Democráticu y 11 del PSOE) pa redautar l'estatutu d'Autonomía. L'Asamblea escoyó una ponencia de diez miembros, na que tamién participó Solana, pa ellaborar l'anteproyeutu d'estatutu.[20]El 2 de xunu de 1980 l'Asamblea aprobó'l proyeutu d'estatutu col únicu votu a favor de los representantes de la UCD. El representante rexonalista acompañó a los socialistes nel so refugu.[21] Como frutu de la collaboración ente rexonalistes y nacionalistes vascos, foron estos los que, al escarecer el PRC de representación nel Congresu de los Diputaos, fixeron oyer, al traviés del so entós voceru Marcos Vizcaya, como miembru de la ponencia, la voz de los rexonalistes cántabros mientres la tramitación del estatutu nes Cortes españoles.[19]
Remove ads
Ver tamién
Referencies
Enllaces esternos
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads