Cacıq

Cacıq — yunan və türk mətbəxinə aid olub qatıq, xiyar, sarımsaq, duz və sudan hazırlanır.

Tzatziki (ingilis /tætˈsiːki/, /tsætˈsiːki/, or /tɑːtˈsiːki/; Yunan: τζατζίκι, tzatzíki [dzaˈdzici]; Türk: cacık [d͡ʒɑˈd͡ʒɯk]; Bolqar: дзадзики, dzadziki) yemək ətdən və xüsusi soula hazırlanır. Tzatziki əsasən duz və qatıq (adətən qoyun və keçi südündən qatıq), həmçinin xiyar, sarımsaq, zeytun yağı, bəzən isə şərab və ya limon şirəsi əlavə edilərək yeyilir. Adətən soyuq halda serviz edilir^[1].

Etimologiyası

Yunan dilində "tzatziki" türk sözündə götürələrək "cacık" deməkdir^[2]. Bu sözün kökü Qərbi Asiya dilindən gəlib. Ərəb dilində zhazh (ژاژ) adlanır. Evliya Çelebi 17-ci əsrdə yazdığı "Səyahətnamə" əsərində bu yeməyi "cacıx" adlandırır. Əhməd Vefik Paşa 1876-cı ildə türk lüğətinə bu sözü "cacık" kimi daxil etmişdir^[3]. O zaman bu yemək qatıq və salat ilə yeyilir.^[4]^[5]

Növləri

Balkan xalqlarında

Bu yemək Balkan xalqlarında tatator adı ilə məşhurdur^[6]. Bolqarıstan və Serbiya mətbəxində bu yemək quru tatator (Bolqarıstan: сух таратор, Makedoniya: сув таратур, Serbiya: сув таратор) adlanır. Onlar bu yeməyi "Qış salatı" adlandırdığı salatla birlikdə yeyirlər. Yeməyin hazırlanması zamanı qatıq bir neçə saat qaynadılır (bolqarıstan: кисело мляко, Makedoniya: кисело млеко, Serbiya: кисело млеко. Sonradan ona xiyar, sarımsaq, duz, zeytun yağı və s. əlavə edilir^[7].

Kipr

Bu yemək Kiprdə də eyni qayda ilə bişirilir və nanə əlavə edilir^[8].^[9]

Yunanıstan

Yunanıstanda da bu yemək eyni qayda da bişirilir və yeyilməsi zamanı iyli şüyüd və cəfəridən istifadə olunur^[10].^[11]

Şərqi Asiya

Şərqi Asiya ölkələrində də bu yemək qatıq və xiyar ilə bişirilir^[12].^[13]

İstinadlar

[1]
"Cacık Arxivləşdirilib 2014-11-06 at the Wayback Machine EtimolojiTurkce. Retrieved 2014–08–27.
[2]
cookinginwestchester.com/2011/09/purslane-tzatziki.html
[3]
Ahmet Vefik Pasha, Ottoman Turkish Dictionary, s.v. cacık
[4]
"TÜRK DİL KURUMU Arxivləşdirilib 2014-12-17 at the Wayback Machine tdk.gov.tr. Retrieved 5 February 2015
[5]
"Classic Greek Tzatziki Sauce". 2015-01-03 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-06-05.
[6]
Grigson, Jane; Yvonne Skargon (2007). Jane Grigson's Vegetable Book U of Nebraska P. pp. 239–40. ISBN 978-0-8032-5994-2. Retrieved 27 July 2010.
[7]
"Eva's Classic Greek Tzatziki Sauce Arxivləşdirilib 2015-01-03 at the Wayback Machine Thursday for Dinner — Cooking Videos of Family Recipes. Retrieved 5 February 2015.
[8]
"Arxivlənmiş surət". 2014-08-21 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-06-05.
[9]
"Purslane Tzatziki Arxivləşdirilib 2021-12-12 at the Wayback Machine KALOFAGAS — GREEK FOOD & BEYOND. Retrieved 5 February 2015.
[10]
"BUGÜNKÜ TÜRKÝYE TÜRKÇESÝ" Arxivləşdirilib 2017-12-26 at the Wayback Machine balikesir.edu.tr. Retrieved 5 February 2015.
[11]
Hoffman, Susanna (2004). The olive and the caper: adventures in Greek cooking Workman. p. 149. ISBN 978-1-56305-848-6.
[12]
Razuvajeva, Olga (2009). "Slang in the Turkish Language as a Social, Linguistic, and Semiotic Phenomenon". University of Gaziantep Journal of Social Sciences. 8 (1): 299–316. ISSN 1303–0094 Arxivləşdirilib 2023-07-04 at the Wayback Machine
[13]
pers comm, Емил Атанасов и Нина Шарова

Həmçinin bax

[1] [1]
"Cacık Arxivləşdirilib 2014-11-06 at the Wayback Machine EtimolojiTurkce. Retrieved 2014–08–27.

[2] [2]
cookinginwestchester.com/2011/09/purslane-tzatziki.html

[3] [3]
Ahmet Vefik Pasha, Ottoman Turkish Dictionary, s.v. cacık

[4] [4]
"TÜRK DİL KURUMU Arxivləşdirilib 2014-12-17 at the Wayback Machine tdk.gov.tr. Retrieved 5 February 2015

[5] [5]
"Classic Greek Tzatziki Sauce". 2015-01-03 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-06-05.

[6] [6]
Grigson, Jane; Yvonne Skargon (2007). Jane Grigson's Vegetable Book U of Nebraska P. pp. 239–40. ISBN 978-0-8032-5994-2. Retrieved 27 July 2010.

[7] [7]
"Eva's Classic Greek Tzatziki Sauce Arxivləşdirilib 2015-01-03 at the Wayback Machine Thursday for Dinner — Cooking Videos of Family Recipes. Retrieved 5 February 2015.

[8] [8]
"Arxivlənmiş surət". 2014-08-21 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-06-05.

[9] [9]
"Purslane Tzatziki Arxivləşdirilib 2021-12-12 at the Wayback Machine KALOFAGAS — GREEK FOOD & BEYOND. Retrieved 5 February 2015.

[10] [10]
"BUGÜNKÜ TÜRKÝYE TÜRKÇESÝ" Arxivləşdirilib 2017-12-26 at the Wayback Machine balikesir.edu.tr. Retrieved 5 February 2015.

[11] [11]
Hoffman, Susanna (2004). The olive and the caper: adventures in Greek cooking Workman. p. 149. ISBN 978-1-56305-848-6.

[12] [12]
Razuvajeva, Olga (2009). "Slang in the Turkish Language as a Social, Linguistic, and Semiotic Phenomenon". University of Gaziantep Journal of Social Sciences. 8 (1): 299–316. ISSN 1303–0094 Arxivləşdirilib 2023-07-04 at the Wayback Machine

[13] [13]
pers comm, Емил Атанасов и Нина Шарова

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]