Sitrus

Sitrus (lat. Citrus) — bitkilər aləminin sabunağacıçiçəklilər dəstəsinin sədokimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.

Sitrus
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Klad: Bazal evdikotlar Klad: Superrosids Klad: Rosids Klad: Malvids Dəstə: Sabunağacıçiçəklilər Fəsilə: Sədokimilər Yarımfəsilə: Aurantioideae Cins: Sitrus
Beynəlxalq elmi adı
Citrus L., 1753[1][2]
Şəkil axtarışı ITIS   28882 NCBI   2706 EOL   61101

Arealı

Əsasən ABŞ, Çin, Yaponiya, Hindistan, Pakistan, Avstraliya, Cənubi Amerika, Əlcəzair, Mərakeş, Aralıq dənizi ölkələrində bitir.

Botaniki xarakteristikası

Dünyanın subtropik və tropik zonalarında yayılmış. 40-dək növü (portağal, naringi, limon, qreypfrut, berqamot, sitron və s.) məlumdur. Sitrus bitkilərinin meyvələri dadına, tərkibindəki limon turşusuna, şəkər, C, P, B qrupu vitamnnləri, karotin (A provitamini) olmasına görə fərqlənir.

Sitrus bitkilərinin meyvəsi yeyilir, ondan şirə, mürəbbə, kompot, cem, povidlo və s. hazırlanır. Yarpağı, çiçəyi və meyvəsinin qabıqından ətriyyatda, yeyinti sənayesində işlədilən efir yağı (2—3,5%) alınır. Sitrus bitkiləri şaxtaya az davamlıdır.

Azərbaycan yayılması

Sitrus bitkiləri Azərbaycanda Lənkəran-Astara zonasında becərilir.

Sinonimləri

Heterotipik sinonimləri

• Aurantium Mill.
• Citreum Mill.
• × Citrofortunella J.W.Ingram & H.E.Moore
• × Citroncirus J.W.Ingram & H.E.Moore
• Citrophorum Neck.
• + Citroponcirus H.Wu & al.
• Eremocitrus Swingle
• Fortunella Swingle
• Limon (bitki) Mill.
• Microcitrus Swingle
• Oxanthera Montrouz.
• Papeda Hassk.
• Pleurocitrus Tanaka
• Poncirus Raf.
• Pseudaegle Miq.
• Sarcodactilis C.F.Gaertn.

Növləri

• Citrus assamensis R.M.Dutta & Bhattacharya
• Citrus × aurantiifolia (Christm.) Swingle
• Citrus × aurantium L.
• Citrus australasica F.Muell.
• Citrus australis (Mudie) Planch.
• Citrus cavaleriei H.Lév. ex Cavalerie
• Citrus garrawayae F.M.Bailey
• Citrus glauca (Lindl.) Burkill
• Citrus gracilis Mabb.
• Citrus halimii B.C.Stone
• Citrus hystrix DC.
• Citrus indica Yu.Tanaka
• Citrus inodora F.M.Bailey
• Citrus japonica Thunb.
• Citrus khasya Markovitch
• Citrus latipes (Swingle) Yu.Tanaka
• Citrus × limon (L.) Osbeck
• Citrus mangshanensis S.W.He & G.F.Liu
• Citrus maxima (Burm.) Merr.
• Citrus medica L.
• Citrus neocaledonica Guillaumin
• Citrus oxanthera Beauvis.
• Citrus polytrifolia Govaerts
• Citrus pubinervia D.G.Zhang, Z.H.Xiang & Y.Wu
• Citrus reticulata Blanco
• Citrus swinglei Burkill ex Harms
• Citrus × tachibana (Makino) Yu.Tanaka
• Citrus trifoliata L.
• Citrus undulata Guillaumin
• Citrus wakonai P.I.Forst. & M.W.Sm.
• Citrus warburgina F.M.Bailey
• Citrus wintersii Mabb.

İstinadlar

1. Linney K. Genera plantarum eorumque characteres naturales, secundum numerum figuram, situm, & proportionem omnium fructificationis partium. 5 Stokholm: 1754. S. 341. doi:10.5962/BHL.TITLE.746
2. Linnæi C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 2. S. 782.

Həmçinin bax