From Wikipedia, the free encyclopedia
Neron (lat. NERO CLAVDIVS CAESAR AVGVSTVS GERMANICVS; 15 dekabr, 37–9 iyun, 68) — Yulilər-Klavdilər sülaləsindən son Roma imperatoru (54–68). Klavdi tərəfindən övladlığa götürülmüş və vəliəhd təyin olunmuşdur.
Neron | |
---|---|
lat. Nerō Claudius Caesar Augustus Germanicus | |
Romanın V imperatoru | |
13 oktyabr 54 – 9 iyun 68 | |
Əvvəlki | Klavdi |
Sonrakı | Qalba |
Şəxsi məlumatlar | |
Doğum adı | Lucius Domitius Ahenobarbus |
Doğum tarixi | |
Doğum yeri | Anzio |
Vəfat tarixi | (30 yaşında) |
Vəfat yeri | Roma |
Vəfat səbəbi | qanitirmə[d] |
Fəaliyyəti | şair, siyasətçi, hərbi qulluqçu, musiqiçi |
Atası |
Qney Domitsi Aqenobarb (bioloji) Klavdi (atalığı) |
Anası | Gənc Aqrippina |
Həyat yoldaşları |
Klaudia Oktavia Poppeya Sabina Statiliya Messalina |
Uşağı | Klavdiya Avqusta |
Ailəsi | Yulilər-Klavdilər |
Dini | Qədim Romada din |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Neron Klaudius, Sezar Drusus kimi, 13 oktyabr 54-cü ildə imperator Klaudiusun ölümündən sonra Roma taxtında oturmuşdur.
54-cü ildən 68-ci ilə qədər imperiyanı idarə edən Neron diqqəti diplomatiyaya, ticarətə və imperiyanın mədəni səviyyəsinin artırılmasına yönəltmişdir. Teatrlar tikilməsini əmr etmiş və atletika yarışları təşkil etmişdir. Onun hakimiyyəti dövründə Parfiya İmperiyası ilə uğurlu müharibə aparıldı, ardınca sülh danışıqları aparmış (58–63), 60–61-ci illərdəki İngilis üsyanı yatırılmış və Yunanıstanla diplomatik əlaqələri möhkəmləndirmişdir. 68-ci ildə hərbi çevrilişlə devrilən Neron, Roma Senatı tərəfindən edam təhlükəsi altında vəzir Epafroditosun köməyi ilə özünü öldürmək məcburiyyətində qalmışdır.
Məşhur tarix Neronu şorgöz və zalım kimi xatırlayır. İmperatorların və xristianların ilk təqibçilərindən biri kimi tanınır. Bu hekayələr bəzi erkən xristian yazıçıları və tarixçiləri Takitus, Suetonius və Kassius Dionun dediklərinə əsaslanır. Digər tərəfdən, bəzi köhnə mənbələrə görə, Neron hakimiyyətdə olduğu müddətdə və sonra çox məşhur idi. Neron təsviri sənət, musiqi və idman tədbirlərinə həvəskar bir imperator idi, lakin Neronun Romanın yandırıldığı zaman lira çaldığı məlumatı səhvdir. Yanğın zamanı Nero yanğından 56 kilometr aralıdakı dənizkənarı evində idi. Neron xəbər alanda dərhal Romaya getdi və yanğınsöndürmə işlərinə başladı.
15 dekabr 37-ci ildə Lucius Domitius Ahenobarbus adıyla Roma yaxınlığındakı Antium qəsəbəsində doğulmuşdur. Konsul Qney Domitsi Aqenobarb və Kaliqulanın bacısı Aqrippinanın yeganə övladı idi. Nero sözü Hind-Avropa dilinə mənsub Osco-Umbrian dil qrupundan Sabelik dilində güclü, igid və xoşbəxt mənasını verir. Ata tərəfindən həm də Mark Antoninin nəticəsi idi.[1] Neronun hələ 2 yaşı olanda atası vəfat etmişdi.
Neronun atası pretor vəzifəsini yerinə yetirmiş və şərq səfərində gələcək imperator Kaliqulanı müşayiət edən məmurlar arasında olmuşdur[2]. Neronun atası tarixçi Suetonius tərəfindən qatil olaraq göstərilmiş və İmperator Tiberi tərəfindən vətənə xəyanət və zinada günahlandırılmışdır. Tiberinin ölümü onu bu ittihamlardan azad etdi. Qnaeus 39 yaşında ölmüşdür.
Lukiusun anası gənc Aqrippina, Yulia Elder və Markus Vipsanius Aqrippa, Avqust və həyat yoldaşı Skribonianın nəvələrinin qızıdır. Aqrippinanın atası Germanicus, Livianın nəvəsi, Avqustun arvadı və həyat yoldaşı Marcus Antonius nəvəsidir. Germanikusun anası Kiçik Antoniyanın, gənc Octavia və Mark Antonynin qızıdır. Octavia, Augustusun ikinci böyük bacısı idi. Germanikus eyni zamanda Tiberinin övladlığa götürülmüş oğlu idi[3]. Bir çox qədim tarixçilər Agrippinanı üçüncü əri İmperator Klavdinin öldürülməsində ittiham edirlər[4].
Lukiusun imperator olması təxmin edilməmişdir. Neronun anası Kiçik Aqrippina həyat yoldaşının ölümündən sonra qardaşı Kaliqula tərəfindən sürgün olunmuşdu.[5] Lakin Kaliqulanın 24 yanvar 41-ci ildə öldürülməsindən sonra yerinə Klavdi gəldi və Aqrippinanı sürgündən geri çağırdı.[6] 8 il sonra Klavdi Neronun anası Aqrippina ilə evləndi və Neronu da övladlığa qəbul etdi.[5] Neron, ögey qardaşı Britannikdən böyük olduğu üçün vəliəhd oldu. Neron hələ 14 yaşında həddi büluğa çatmış elan edilmişdi.[7] 16 yaşında isə bacılığı Klaudia Oktavia ilə evləndirildi.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.