Rəqəmsal ayaq izi
From Wikipedia, the free encyclopedia
Rəqəmsal ayaq izi və ya rəqəmsal kölgə — internetdə və ya rəqəmsal cihazlarda özünü göstərən izlənilə bilən rəqəmsal fəaliyyətlərin, hərəkətlərin, töhfələrin və kommunikasiyaların unikal dəsti.[1][2][3][4] Rəqəmsal ayaq izləri passiv və ya aktiv olaraq təsnif edilir. Birincisi istifadəçinin veb-brauzer fəaliyyəti və kukilər kimi saxlanılan məlumatlardan ibarətdir. Sonuncu tez-tez veb-saytlarda və ya sosial mediada məlumat kimi paylaşılaraq üçün istifadəçi tərəfindən qəsdən buraxılır.[5] Termin adətən bir şəxsə şamil edilsə də, rəqəmsal ayaq izi bir müəssisə, təşkilat və ya korporasiyaya da aid edilə bilər.[6]
Rəqəmsal ayaq izindən istifadə həm müsbət, həm də mənfi nəticələrə malikdir. Bir tərəfdən bu, bir çox məxfilik probleminin mövzusudur.[7] Məsələn, bir şəxsin icazəsi olmadan yad şəxslər yalnız axtarış sistemindən istifadə edərək həmin şəxs haqqında məlumatları birləşdirə bilər. Korporasiyalar həmçinin, baxış tarixçəsi əsasında fərdiləşdirilmiş reklamlar istehsal edə bilirlər. Digər tərəfdən, başqaları sosial media təsir edənlər kimi rəqəmsal izlərindən faydalanaraq fayda əldə edə bilərlər. Bundan əlavə, işəgötürənlər aşağı qiymətə və əlçatanlığa görə onlayn yoxlama və uyğunluğu qiymətləndirmək üçün namizədin rəqəmsal izindən istifadə edirlər. İki bərabər namizəd arasında müsbət rəqəmsal izi olan namizədin üstünlüyü ola bilər. Texnologiyadan istifadə daha geniş yayıldıqca, hətta uşaqlar da universitet qəbulu kimi potensial müsbət və mənfi nəticələrlə daha böyük rəqəmsal ayaq izləri yaradırlar. Rəqəmsal ayaq izinə sahib olmamaq çətin olduğuna görə müsbət bir iz yaratmaq insanın ən yaxşı marağındadır.