Ərdəhan kanoner qayığı

Ərdəhan — Çar Rusiyası, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti və SSRİ-nin donanmasına daxil olan kanoner qayığı.^[1][2]

Ərdəhan
Ümumi məlumatlar
Adı:	Ərdəhan
Sahibi:	Çar Rusiyası Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti SSRİ
Gəmini hazırlayan tərsanə:	Novoe Admiralteystvo tərsanəsi
İnşa edildiyi yer:	Sankt-Peterburq, Çar Rusiyası
Hazırlanmağa başlanması:	dekabr 1908
Dənizə salınması:	12 sentyabr 1909
İlk səfəri:	iyul 1910
Vəziyyəti:	18 noyabr 1959-cu ildə Əmlak Departament Fonduna demontaj üçün təhvil verilib
Xüsusiyyətləri
Sinifi və Tipi:	Kanoner qayığı
Qeydiyyat portu:	Bakı
Uzunluğu:	61.75 metr
Sürəti:	14.5 Knot
Həcmi:	8/120 nəfər

Tikintisi

Xidməti

Azərbaycan Tarixi Muzeyində "Ərdəhan"ın maketi

1919-cu ilin yazında Bakını tutmaqla Xəzər bölgəsində ingilislərin mövqeyi xeyli dərəcədə möhkəmlənmişdi.^[3] Bakının neft məhsullarını və əsas sənaye obyektlərini, həmçinin Xəzər hərbi və ticarət donanmasının 147 gəmisini "Britaniya neft müdiriyyətinə" tabe etdirərək, Xəzər dənizində öz hərbi-dəniz donanmasını yaratmaq üçün təcili tədbirlər görməyə başlamışdı.^[3] "Ərdəhan" və "Qars" gəmilərinin əsasən ruslardan komplektləşdirilmiş komanda heyəti həm ingilislərə, həm də ağqvardiyaçılara düşmən kimi baxırdı.^[3] 26 fevral 1919-cu ildə Xəzər dənizinin qərb sahillərindəki ağqvardiyaçı ordusunun komandanlığının əməliyyat məlumatında deyilirdi: "Ən böyük gəmilərdən "Ərdəhan" və "Qars" pis vəziyyətdədir".^[3] 1918-ci ilin əvvəllərində bu gəmilərin matrosları Bakı kommunistləri vasitəsilə Həştərxandakı sovet komandanlığına bir neçə dəfə xahişlə müraciət etmişdi: "Sovet hakimiyyətinə qayıtmaq üçün onların təhlükəsizliyi təmin edilsin".^[4] "Qara dəniz ordusu"nun baş komandanı general C. F. Milnin 1918-1920-ci illərdə öz komandanlığı altında olan ordunun Qafqaz və Xəzər ətrafındakı əməliyyatları haqqında məruzəsində qeyd olunduğu kimi, həmçinin 1921-ci ilin yanvarında İngiltərə hökumətinin "London" qəzetinin əlavəsində çap edildiyi kimi, Xəzər hərbi donanması gəmiləri heyəti (iki kanoner - "Ərdəhan" və Qars" gəmiləri, həmçinin bir neçə yardımçı gəmi) "bolşevizmə meyil etməsinə görə" 1 mart 1919-cu ildə torpeda katerləri tərəfindən batırılma qorxusu ilə ləğv edilmişdi.^[5] Beləliklə, matrosların "Qars" və "Ərdəhan" gəmilərini qaçırmağa göstərdikləri hər iki cəhdi ingilislər zərərsizləşdirmişlər.^[3]