Azərbaycanın tarixi qoruqlarının siyahısı

Bu məqalə tarixi qoruqlar haqqındadır. Təbiət qoruqları üçün bax: Azərbaycan qoruqları.

Azərbaycanın tarixi qoruqlarının siyahısı — Azərbaycan Respublikası ərazisində mövcud olan 30 tarixi qoruğun siyahısı. Bunların 18-i tarixi-mədəniyyət, 8-i tarixi-memarlıq , 2-i tarixi-bədii qoruqlardır. Yanardağ və Tuğ həm tarixi-mədəniyyət, həm də təbiət qoruğu olaraq fəaliyyət göstəririr. Qoruqlardan 4-ü Naxçıvan Muxtar Respublikasında, 1-i isə Gürcüstanla mübahisəli ərazidədir. İçərişəhər, Qobustan və Yuxarı Baş qoruqları Ümumdünya irsidir, Atəşgah, Ordubad, Xınalıq və Şuşa qoruqları isə namizəd siyahısındadır.^[1]

Qız qalası

Nuxa qalası

"Abidə qoruqlarının nümunəvi Əsasnaməsi"nin təsdiq edilməsi barədə Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin qərarına görə qoruq tarix və mədəniyyət üçün böyük əhəmiyyəti olan, tarix və mədəniyyət abidələrinin, arxeoloji və memarlıq obyektlərinin, etnoqrafik, numizmatik, epiqrafik, antropoloji materiallarının, tarixi hadisə və şəxsiyyətlərlə bağlı olan binaların, xatirə yerlərinin, əşyaların yerləşdiyi və dövlət tərəfindən mühafizə edilən ərazilər və məskənlərdir. Xüsusi əhəmiyyət kəsb edən arxeoloji, etnoqrafik, memarlıq, şəhərsalma və digər komplekslər Azərbaycan Respublikasının Prezidenti tərəfindən Qoruq elan edilir.^[2]

İqtisadi rayonlara görə siyahı

Rənglərin göstəriciləri

	YUNESCO Ümumdünya irsi siyahısındadır.		YUNESCO Ümumdünya irsi namizəd siyahısındadır.
	Yalnız Azərbaycanda qeydiyyata alınmış dünya əhəmiyyətli memarlıq abidələrinin siyahısındadır.		Yalnız Azərbaycanda qeydiyyata alınmış dünya əhəmiyyətli arxeoloji abidələrinin siyahısındadır.

Bakı

№	Adı	Şəkil	Daxildir	İstinad
1	İçərişəhər tarix-memarlıq qoruğu (siyahı)		Dünya əhəmiyyətli abidələr: Qız qalası  • Şirvanşahlar sarayı  • Məhəmməd məscidi Ölkə əhəmiyyətli abidələr: Ağa Mikayıl hamamı  • Kiçik karvansaray  • Bakı qalası  • Molla Əhməd məscidi  • Hacı Bani hamamı  • İkimərtəbəli karvansaray  • Hacı Bani məscidi  • Xanlar məscidi  • Çin məscidi  • Qasım bəy hamamı  • Mədrəsə məscid  • Buxara karvansarayı  • Multanı karvansarayı  • Aşur məscidi  • Şeyx İbrahim məscidi  • Həzrəti Əli məscidi  • Xıdır məscidi  • Gileyli məscidi  • Dördbucaqlı qala  • Cümə məscidi  • Yeraltı tikintilər  • Bazar meydanı  • Təkiyə  • Ovdan  • Bakı xan sarayı  • Su kəməri və kanalizasiya  • Yeraltı hamam  • Baba Kuhi Bakuvi məscidi Yerli əhəmiyyətli abidələr: Bəylər məscidi  • Müqəddəs Nikolay kilsəsi  • Müqəddəs Varfolomey kilsəsi  • Zəncirli bina  • Ağa Zeynal hamamı  • Cin məscidi  • Hacı Heybət məscidi  • Mirzə Əhməd məscidi  • Hacı Qayıb məscidi  • Dükan  • Şah Evi  • Dükan  • XVI-XVII əsrlər tikilisi  • XV əsr tikilisi  • Tağlı bina  • Karvansaray  • Karvansaray	[3]
2	"Şirvanşahlar Sarayı Kompleksi" Dövlət tarixi-memarlıq qoruq-muzeyi		Yuxarı həyət: Şirvanşahların saray binası  • Divanxana Orta həyət: Keyqubad məscidi  • Seyid Yəhya Bakuvinin türbəsi  • Murad darvazası Aşağı həyət: Şah məscidi  • Şirvanşahlar türbəsi  • Saray hamamı  • Ovdan
3	Atəşgah tarix-memarlıq qoruğu			[4]
4	Nardaran tarix-mədəniyyət qoruğu		Xan bağının köşkü • Səfəvi dövrü karvansarayı • Hacı Baxşı məscidi • Nardaran məscidi • Pirsəid məscidi • Cümə məscidi • Səid Yusif məscidi • Kiçik məscid • Nardaran qalası • Xan hamamı • Qazi türbəsi	[5]
5	Qala tarix-etnoqrafiya qoruğu		7 ölkə əhəmiyyətli, 34 yerli əhəmiyyətli abidə	[6]

Naxçıvan

№	Adı	Şəkil	Daxildir	İstinad
1	Gülüstan tarix-mədəniyyət qoruğu		Cuğa abidələri: Cuğa körpüsü  • Cuğa karvansarayı  • Cuğa qalası  • Cuğa türbəsi  • Cuğa kilsəsi  • Cuğa nekropolu Xanəgah abidələri: Əlincəçay xanəgahı  • Xanəgah hamamı  • Xanəgah təkiyəsi  • Xanəgah nekropolları	[7]
2	Ordubad tarix-mədəniyyət qoruğu		Kilsələr: Yuxarı Əylis kilsəsi  • Müqəddəs Foma kilsəsi Məscidlər: Cümə məscidi  • Meyrəmçə  • Yetim  • Aşağı Ambaras  • Yuxarı Ambaras  • Sultan Murad  • Sərşəhr  • Malik İbrahim  • Dilbər  • Mingis  • Qırxayaq  • Hacı Madalı  • Hacı İbrahim  • Hacı Məmməd Həsən  • Hacı Abutalıb  • Hovuz  • Əngəm məscidi  • Kərbəlayi Əkbər  • Üçtürləngi  • Çınqılbaşı  • Meyramca Türbələr: Dər  • Eyvaz	[8][9]
3	Gəmiqaya tarix-bədii qoruğu			[10]
4	Arpaçay tarix-mədəniyyət qoruğu			[10]

Quba-Xaçmaz

№	Adı	Şəkil	Daxildir	İstinad
1	Çıraqqala və Şabran tarixi-mədəniyyət qoruğu			[11][12]
2	Xınalıq tarix-memarlıq və etnoqrafiya qoruğu			[13]
3	“Beşbarmaq dağı” Dövlət Tarix-Mədəniyyət və Təbiət Qoruğu
4	Quba Soyqırımı Memorial Kompleksi			[10]

Şəki-Zaqatala

№	Adı	Şəkil	Daxildir	İstinad
1	Yuxarı Baş tarix-memarlıq qoruğu		Qalalar: Nuxa qalası Saraylar: Şəki xan sarayı • Şəkixanovların evi Karvansaralar: Aşağı Karvansara • Yuxarı Karvansara Məscidlər: Xan məscidi• Cümə məscidi • Ömər Əfəndi məscidi • Giləhli məscidi • İmam Əli məscidi Hamamlar: Aqvanlar hamamı • Dərya hamamı • Yeraltı hamam Digər: Dairəvi məbəd • Xan çinarı	[14]
2	Kiş tarix-mədəniyyət qoruğu			[15]
3	İlisu tarix-mədəniyyət qoruğu			[16]
4	Zaqatala tarix-mədəniyyət qoruğu		19 yerli əhəmiyyətli abidə	[8]
5	Qəbələ tarix-mədəniyyət qoruğu			[8]

Qarabağ

№	Adı	Şəkil	Daxildir	İstinad
1	Şuşa tarix-memarlıq qoruğu		Şuşa qalası: Gəncə qapısı  • İrəvan qapısı  • Ağoğlan qapısı Meydanlar: Divanxana  • Meydan  • Aşağı meydan Küçələr: Rasta bazar  • Şeytan bazar  • Aşağı bazar Saraylar və malikanələr: Qarabağ xan sarayı  • İbrahimxəlil xan sarayı  • Qaraböyük xanım sarayı  • Məhəmmədhəsən ağa sarayı  • Xan qızı Natəvanın evi  • Mehmandarovların evi  • Zöhrabbəyovların evi  • Səfərbəyovların evi  • Fərəməzovların evi  • Hacı Quluların mülkü  • Hacı Məmmədin evi  • Behbudovların evi  • Qədimovların mülkü  • Mir Möhsün Nəvvabın evi  • Əsəd bəyin evi  • Uğurlu bəyin evi  • Firudin bəyin evi  • Hüseyn bəyin evi  • Şükür bəyin evi  • Ələkbər bəyin evi  • Cahangir bəyin evi  • Mamay bəyin evi  • Cəfərqulu ağanın evi  • Üzeyir Hacıbəyovun evi  • Zülfüqar Hacıbəyovun evi  • Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin evi  • Yusif Vəzir Çəmənzəminlinin evi  • Sadıqcanın evi  • Seyid Şuşinskinin evi  • Qasım bəy Zakirin evi  • Bülbülün evi  • Firudin bəy Köçərlinin evi  • Keçəçi oğlu Məhəmmədin evi  • Süleyman Sani Axundovun evi  • Gəray Əsədovun evi  • Cabbar Qaryağdıoğlunun evi  • Süleyman Vəzirovun evi  • Hüsü Hacıyevin evi  • Nəcəf bəy vəzirovun evi Karvansaralar: İki mərtəbəli karvansaray  • Xanlıq Muxtar karvansarayı  • Ağa Qəhrəman Mirsiyab oğlunun karvansarayı  • Səfərov qardaşlarının karvansarayı  • Zarıslıda Korun karvansarayı Kilsə və monastırlar: Qazançı kafedralı  • Müqəddəs Vəftizçi İohann kilsəsi  • Müqəddəs Tanrı anası kilsəsi  • Qız monastırı Məscidlər: Yuxarı Gövhər ağa məscidi  • Aşağı Gövhər ağa məscidi  • Hacı Yusifli məscidi  • Saatlı məscidi  • Malıbəyli məscidi  • Culfalar məscidi  • Çuxur məhəllə məscidi  • Çöl Qala məscidi  • Köçərli məscidi  • Mamay məscidi  • Mərdinli məscidi  • Quyuluq məscidi • Seyidli məscidi  • Təzə məhəllə məscidi  • Xoca Mərcanlı məscidi Hamamlar: Şirin su hamamı  • Malıbəyli hamamı	[17]
2	“Tuğ” Dövlət Tarix-Memarlıq və Təbiət Qoruğu			[18]

Dağlıq Şirvan

№	Adı	Şəkil	Daxildir	İstinad
1	Basqal tarix-mədəniyyət qoruğu		2 yerli əhəmiyyətli abidə	[15]
2	Lahıc tarix-mədəniyyət qoruğu		93 yerli əhəmiyyətli abidə	[8][15]
3	“Orta Əsr Ağsu Şəhəri” Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğu			[12]

Gəncə-Daşkəsən

№	Adı	Şəkil	Daxildir	İstinad
1	Gəncə tarix-mədəniyyət qoruğu		Qədim Gəncə  • Qədim Gəncə qalası  • Comərd Qəssab türbəsi  • İmamzadə türbəsi	[8][19]

Qazax-Tovuz

№	Adı	Şəkil	Daxildir	İstinad
1	“Qədim Şəmkir Şəhəri” Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğu			[12]
2	Keşikçidağ tarix-mədəniyyət qoruğu		Keşikçidağ monastırı: Qabırrıçayın sağ sahili: Bertuban monastırı  • Çiçikuri monastırı  • Udabno monastırı	[13]
3	Avey tarix-mədəniyyət qoruğu			[8]

Şirvan-Salyan

№	Adı	Şəkil	Daxildir	İstinad
1	Pir Hüseyn Xanəgahı tarix-memarlıq qoruğu

Abşeron-Xızı

№	Adı	Şəkil	Daxildir	İstinad
1	Yanardağ tarix-mədəniyyət və təbiət qoruğu			[20]

Abşeron-Xızı və Bakı

№	Adı	Şəkil	Daxildir	İstinad
1	Qobustan tarixi-bədii qoruğu		Ana zağa düşərgəsi  • Firuz-1 düşərgəsi  • Ceyranlar düşərgəsi  • Firuz-2 düşərgəsi  • Şonqar düşərgəsi  • Maral düşərgəsi  • Qobustan petroqlifləri  • Qaval daşı	[8][21]