Nehrəm

Nehrəm — Naxçıvan Muxtar Respublikasının Babək rayonunun Nehrəm qəsəbə inzibati ərazi dairəsində qəsəbə.^[1] Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 12 iyun 2020-ci il tarixli, 128-VIQ saylı Qərarı ilə Naxçıvan Muxtar Respublikasının Babək rayonunun Nehrəm kənd inzibati ərazi dairəsi tərkibindəki Nehrəm kəndinə qəsəbə statusu verilmiş, Nehrəm kənd inzibati ərazi dairəsi Nehrəm qəsəbə inzibati ərazi dairəsi hesab edilmişdir.^[2]

Nehrəm
39°06′44″ şm. e. 45°27′40″ ş. u.HGYO
Ölkə	Azərbaycan
Tarixi və coğrafiyası
Saat qurşağı	UTC+04:00
Nehrəm

Toponimikası

^[3]

Tarixi

Qədim tarixə malik olan qəsəbə yazılı mənbələrdə bəzən Nehrəm, Nehrem və ya Nehram kimi göstərilmişdir. Maarif xadimi Kərim bəy İsmayılov "Сборник материалов для описания местностей и племен Кавказа" toplusunda dərc olunmuş yazısında Nehrəmin ərazisi, coğrafi şəraiti, iqlimi, fauna və florası, adının etimologiyası, tikililəri, suvarma sistemi, əhalisinin məşğuliyyəti, adət-ənənələri, dini ayinləri, bayramları və s. haqqında məlumat vermişdir.

Tarixi abidələri

Nehrəm qəsəbəsində aşağıdakı daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmışdır:

İnventar №	Abidənin adı	Tarixi	Yerləşdiyi ünvan	Növü	Əhəmiyyət dərəcəsi
1830	İmamzadə[4]	X-XVII əsrlər	Nehrəm qəsəbəsi	Arxeoloji	Ölkə
1831	Nehrəm yaşayış yeri[5]	V-XVII əsrlər	Nehrəm qəsəbəsi	Arxeoloji	Ölkə
1877	İmamzadə (Pir)[6]	Qeyd olunmayıb	Nehrəm qəsəbəsi	Arxeoloji	Ölkə
5308	Çaylaq məscidi[7]	XIX əsr	Nehrəm qəsəbəsi	Memarlıq	Yerli
5309	Xəndək məscidi[8]	XIX əsr	Nehrəm qəsəbəsi	Memarlıq	Yerli
5310	Güllü məscidi[9]	XIX əsr	Nehrəm qəsəbəsi	Memarlıq	Yerli
5311	Hasar məscidi[10]	XIX əsr	Nehrəm qəsəbəsi	Memarlıq	Yerli
5312	Hamam[11]	XIX əsr	Nehrəm qəsəbəsi	Memarlıq	Yerli
5313	Hamam[12]	XIX əsr	Nehrəm qəsəbəsi	Memarlıq	Yerli
5314	Məscid[13]	XVIII əsr	Nehrəm qəsəbəsi	Memarlıq	Yerli
5711	C.Məmmədquluzadənin xatirə muzeyi[14]	Qeyd olunmayıb	Nehrəm qəsəbəsi	Monumental və xatirə	Yerli
6066	Qoç heykəli[15]	Orta əsrlər	Nehrəm qəsəbəsi	Arxeoloji	Yerli

Coğrafiyası və iqlimi

Nehrəm Naxçıvan MR-in ən böyük yaşayış məskənlərindən biridir. Qəsəbə Araz çayının sol sahilində yerləşir.

Əhalisi

İl	Daimi əhali	Kişilər	Qadınlar
1999[16]	11583	5785	5798
2009[17]	↗13752	↗6858	↗6894

Tanınmış şəxsləri

• Heydər Vəzirov — Azərbaycan SSR Xalq Torpaq Komissarı və Göyçay Qəza İcraiyyə Komitəsinin sədri. Repressiya qurbanı.
• Münəvvər Məmmədquluzadə
• İbrahim İbrahimov (iş adamı)
• Səfər Mehdiyev — AR Dövlət Gömrük Komitəsinin sədri, gömrük xidməti general-polkovniki^[18]
• Əsgər Abdullayev — AR DGK sədrinin müavini, gömrük xidməti general-leytenantı.^[19]
• Əşrəf Qasımov — General-mayor
• Qulu Novruzov — Azərbaycan Respublikası Dövlət Gömrük Komitəsinin Akademiyasının rəisi.
• Həbib Rzayev — ədliyyə general-mayoru.
• Qambay Vəzirov — general-mayor.
• Süleyman İsmayılov — 1-ci dərəcəli dövlət müşaviri.
• Əli Əlirzayev — millət vəkili.
• Nazim İbrahimov — AR Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin keçmiş sədri.
• Elçin İbrahimov (türkoloq) - alim — Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası, şöbəsinin müdiri.
• Bünyamin Qəmbərli - Keçmiş Millət Vəkili, Siyasətçi
• Əli Səbri Qasımov - (1892-1983), Zaqafqaziya (Qori) Müəllimlər Seminariyasının məzunu, pedaqoq, yazıçı, jurnalist, tərcüməçi.
• Əli Nuriyev – Azərbaycan alimi, kimya elmləri doktoru (1972), AMEA-nın müxbir üzvü (2007).
• İsmayıl Məmmədov — Azərbaycan sovet cərrahı, Azərbaycanda tibb təhsili və səhiyyəsində xidmətləri olan , Azərbaycan Respublikasının "əməkdar elm xadimi" (2000), Azərb. SSR Tibb institutunun ümumi cərrahiyə kafedrasının professoru Azərb, SSR səhiyyə nazirliyinin 4-cü xəstəxanasının cərrahiyyə şöbəsinin müdiri(1974), Tibb institutunun elmi işlər üzrə prorektoru (1975)
• Vəli Əliyev — əməkdar həkim
• Abbas Rzayev (alim) — texnika üzrə elmlər doktoru, Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyi İdarəetmə Sistemləri İnstitutunun baş elmi işçisi

İqtisadiyyatı

Əhali taxılçılıq, üzümçülük, heyvandarlıq, bostançılıq və tərəvəzçiliklə məşğuldur.

C.Məmmədquluzadə yerli əkinçilərin əməyini yüngülləşdirmək məqsədilə 1893-cu ildə Tiflisdəki "Ekker" firmasından kəndə ilk dəmir kotan gətirməyə nail olmuşdur.

2014-cü ildə otuz bir min nəfər əhalinin yaşadığı 7 yaşayış məntəqəsini birləşdirən Şəkərabad-Babək-Nehrəm-Arazkənd dairəvi avtomobil yolunun yenidən qurulması məqsədi ilə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin ehtiyat fondundan Naxçıvan Muxtar Respublikasının Nazirlər Kabinetinə ilkin olaraq 5,0 (beş) milyon manat ayrılmışdır.^[20]

4.3 km məsafədən qəsəbəyə içməli su kəməri çəkilmişdir. Yaxınlığında gəc sexləri var.

Mədəniyyəti

Nehrəm qəsəbəsində dörd kitabxana, klub, mədəniyyət evi, poçt, rabitə şöbəsi var.

C.Məmmədquluzadə "Kişmiş oyunu" (1892), "Danabaş kəndinin əhvalatları" (1894), "Danabaş kəndinin məktəbi" (1896) əsərlərini burda yazmış, mahalda ilk dəfə olaraq qızları təhsilə cəlb etmiş və məktəb-tarix diyarşünaslıq muzeyi yaratmışdır. O, 1896-cı ildə bu kənddən olan Həlimə Nağı qızı ilə ailə həyatı qurmuşdur. Bu nikahdan yazıçının birinci övladı Münəvvər Məmmədquluzadə dünyaya gəlmişdir.

Təhsil

Qəsəbədə Nehrəm qəsəbə 1 nömrəli, 2 nömrəli və 3 nömrəli tam orta məktəblər fəaliyyət göstərir.^[21]

1885-ci ildə Nehrəmdə ilk dünyəvi məktəb açılmışdir. Cəlil Məmmədquluzadə yeddi ildən çox (15 yanvar 1890 – 10 iyul 1897) Nehrəm məktəbində müəllim və nəzarətçi işləmişdir.

Nehrəm qəsəbəsində üç orta, bir əsas, bir texniki peşə məktəbi,bir musiqi məktəbi və bir uşaq bağçası fəaliyyət göstərir.

Din

Qəsəbədə Nehrəm qəsəbə Birinci Hüseyniyyə məscidi, 1892-ci ildə inşa edilmiş Nehrəm qəsəbə Cümə məscidi, 1894-cü ildə inşa edilmiş Nehrəm qəsəbə Güllü məscidi, 1994-cü ildə inşa edilmiş Nehrəm qəsəbə İkinci Hüseyniyyə məscidi yerləşir.^[22]

Səhiyyə

Qəsəbədə qəsəbə sahə xəstəxanası, doğum evi fəaliyyət göstərir.