Инйәр
Оло Инйәр һәм Кесе Инйәр ҡушылғандан хасил / From Wikipedia, the free encyclopedia
Инйәр — йылға, Эҫемдең һул ҡушылдығы (Кама йылғаһы бассейны). Башҡортостандың Белорет һәм Архангел райондары аша аға. Башланған урыны — Белорет районы Инйәр ауылынан 1 километр төньяҡта урынлашҡан. Оло Инйәр менән Кесе Инйәр ҡушылып Инйәр йылғаһын барлыҡҡа килтерәләр. Энциклопедияларҙа Оло Инйәр ҡушылдыҡ түгел, ә Инйәр йылғаһының башы тип һанала[1]
Инйәр | |
---|---|
Белорет районы Инйәрҙең Ғәбдөк ауылы янындағы күренеше | |
Характеристика | |
Оҙонлоғо | 307 км |
Бассейн | 5 380 км² |
Һыу сығымы | 67,7 м³/с (тамағында) |
Һыу ағымы | |
Инеше | |
· Координаталар | 54°14′12″ с. ш. 57°34′24″ в. д.HGЯO |
· Урынлашыуы | Инйәр ҡсб |
Тамағы | Эҫем |
· Урынлашыуы | Асканыш (Иглин районы) |
· Координаталар | 54°17′25″ с. ш. 58°19′07″ в. д.HGЯO |
· Координаталар | 54°30′45″ с. ш. 56°30′31″ в. д.HGЯO |
Урынлашыуы | |
Һыу бассейны | Эҫем → Ағиҙел → Кама → Волга → Каспий диңгеҙе |
Ил | Рәсәй Федерацияһы |
Регион | Башҡортостан |
РДҺР | 10010200612111100019478 |
Инйәр Викимилектә |
Оҙонлоғо — 307 километр. Инйәргә Төлмәй, Баҫыу, Аҫҡын кеүек эреле-ваҡлы бик күп йылғалар, шишмәләр, инештәр ҡоя.
Архангел, Иглин һәм Ҡырмыҫҡалы райондары сигендә Эҫем йылғаһына һул яҡтан ҡоя. Хәҙерге мәлдә бассейнының майҙаны 1030 км 2 иҫәпләнә, алтмыш йыллап элек иһә 1650 км2булған.
Кесе Инйәр Ямантау һырттарының көнбайышындағы Машаҡ һәм Нары тауҙары араһынан сыға ла, эргә-тирәләге һыуҙарҙы йыя-туплай, көньяҡҡа ағып китә. Ямантауҙың иң бейек түбәһе тапҡырынн тау ашаһында Ҡомарҙаҡ итәктәрендә икенсе Инйәр аға. Ҡушылғандарына тиклем оҙонораҡ юл үткәне өсөн быныһын Оло Инйәр тип атағандар. Был ике йылға Инйәр ҡасабаһы эргәһендә ҡушыла.
Ике Инйәр ҙә оҙон тарлауыҡтар хасил итә,таулы өлөштә уларҙы суҡайышҡан ҡаялар, кәбәндәй таштар, ҡайын-ҡарағайҙар уратып алған.
Инйәрҙе Башҡортостандағы иң үҙенсәлекле йылға иткән сифаттарҙың береһе — уның шаршыларға (шарлауыҡ), тупһаларға бай булыуы. Белорет районының Манышты ауылынан түбән, Инйәргә уңдан Төлмәй ҡушылған арала — иң ҙур тәүге тупһа, иң көслө тәүге шаршылаҡ. Ағым бик шәп бында, йылға ярайһы уҡ текәгә түбәнләй. Тағы ла бер ҙур шаршылыҡты үткәс, киң генә ятыуға сыға, тәрәнлеге 5—7 метрҙарға етә.
Йылғала бәрҙе, суртан, алабуға, сабаҡ һәм башҡа балыҡтар осрай.
Белорет районы Асы ауылы тирәһендә минераль һыу сығанаҡтары бик күп. Асынан түбәндәрәк Инйәр текә ҡаяларға барып терәлә лә ҡапыл көньяҡҡа борола, ошо урында эреле-ваҡлы мәмерйәләр осрай.