Сациви
From Wikipedia, the free encyclopedia
Сациви (груз. საცივიһалҡын ризыҡ) — грузин аш-һыуы соусы. Шулай уҡ соус исеме менән әҙер ризыҡ та атала. Был соус ҡушып бешерелгән йорт ҡошо, башлыса тауыҡ/ҡошсоҡ, ябай ғына итеп «сациви» тип атала[1]. Әммә шуны иҫтә тотоу мөһим: сациви соусы менән күркә (В.В. Похлёбкиндың (билдәле дәрәжәлә консерватив фекерҙән сыҡһаҡ, ысын сациви ризығы фәҡәт күркә итенән эшләнә), ҡаҙ, өйрәк, башҡа ит, хатта балыҡ менән дә бирелә ала.
Сациви | |
Ил | Грузия |
---|---|
Барлыҡҡа килгән, эшләнгән | грецкий орех[d] |
Сациви Викимилектә |
Соустың үҙенсәлеге (уны шулай уҡ баже соусы [2])тип атайҙар) булып унда ваҡланған әйберҙәр ҡулланыу грек сәтләүеген күп итеп ҡулланыу тора.
Соус өсөн сағыштырмаса даими тәмләткестәр һәм тәмләткестәр йыйылмаһы сағыштырмаса даими һәм мотлаҡ үҙ эсенә ҡурай еләге, имеретин шафраны (йәки ябай шафран), уцхо-сунели, кориандр, һарымһаҡ, ҡурай еләге, опциональ хмели-сунели, шулай уҡ әсетеүсе рәүешендә шарап уксусы, лимон йәки гранат һуты һ. б.[3]. Соуста йәшеллек йыйылмаһы төрлө булырға мөмкин, кинзә мотлаҡ ҡулланыла. Грузияның ҡайһы бер райондарында соусты, грек сәтләүеге етмәһә, йомортҡа һарыһы менән ҡуйырталар һәм бөтә ерҙә лә ҡуйыртыу маҡсатында он ҡулланалар.
Сациви соусы Грузияға хас соус төркөмөнә инә, унда майҙар емеш-еләк, һуттар, йәки, был осраҡта, сәтләүек менән ҡушыла. Сациви соусының тиҫтә ярым төрө бар, әммә әҙерләүҙең дөйөм принцибы һәм компоненттары сағыштырмаса даими.
Шулай уҡ ит урынына ҡулланылған ризыҡтың вегетариан варианттары ла бар: ит урынына баклажандар һәм төҫлө кәбеҫтә ҡулланыла[4][5].
Сацивиға оҡшаш ризыҡтарҙан (йорт ҡоштары итен грек сәтләүеге соус-пастаһы менән аралаштырып бешереү), Ғосман империяһы осоронда төрөк аш-һыуына, ә артабан— левантий һәм мысыр аш-һыуына индерелгән черкесса тауыҡ (Çerkes tavuğu) ризығын [6], шулай уҡ Төньяҡ Иранда популяр (Мазендеран провинцияһы) шуға оҡшаш аҡуз ризығын атап үтергә мөмкин[7].