![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Respiratory_system_complete_ru.svg/langba-640px-Respiratory_system_complete_ru.svg.png&w=640&q=50)
Һулыш алыу системаһы
From Wikipedia, the free encyclopedia
Һулыш алыу системаһы — кешелә һәм хайуандарҙа тышҡы мөхит менән газ алмашыныуын тәьмин итеүсе тән ағзалары системаһы. Уның аша организмға кислород килә һәм унан углекислый газ сығып китә[1]. Һулыш алыу процесында организм кислородты һауанан йәки һыуҙан (һыуҙа ирегән) ала[2]. Һулыш алыу органдары аэроб организмдарҙа ғына бар, анаэроб организмдарҙың ҙулыш алыу органы юҡ[2]. Кешенең һәм башҡа һөтимәр хайуандарҙың һулыш алыу системаһы һулыш алыу юлы, үпкәләр һәм махсус мускулдарҙын тора. Ер-һыу хайуандары, балыҡтар, ҡыҫала кеүек хайуандарҙа газ алышыныуҙа тире һулышы мөһим роль уйнай, кислород тире аша организмға үтеп инә. Эсәк ҡыуышлыларҙа газ алышыныу эсәклектә башҡарыла[2]. Балыҡтар һәм башҡа һыуҙа йәшәүсе хайуандар айғолағтар (ҡан тамырҙары менән ҡапланған һулыш алыу өсөн махсус орган) аша башҡарыла. Бөжәктәрҙең һулыш алыу органы бик ябай, һауа үткәрә торған трахеяла башҡарыла. Үҫемлектәрҙең дә һулыш алыу системаһы хайуандарҙыҡана ҡапма-ҡаршы[3][4].
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Respiratory_system_complete_ru.svg/640px-Respiratory_system_complete_ru.svg.png)