Кононов Андрей Николаевич

Кононов Андрей Николаевич (27 октябрь 1906 йыл — 30 октябрь 1986 йыл) — СССР-ҙың ғалим-тел белгесе, тюрколог. Филология фәндәре докторы, профессор. СССР Тюркологтар комитеты рәйесе (1973-1986). СССР Фәндәр академияһының мөхбир ағзаһы (1974).

Кононов Андрей Николаевич
рус. Андрей Николаевич Кононов
Тыуған көнө	14 (27) октябрь 1906 или 27 октябрь (9 ноябрь) 1906[1]
Вафат көнө	30 октябрь 1986({{padleft:1986|4|0}}-{{padleft:10|2|0}}-{{padleft:30|2|0}})[1] (80 йәш)
Шаблон: просмотр обсуждение править

Биографияһы

Андрей Николаевич Кононов 1906 йылдың 27 (14) октябрендә Санкт-Петербург ҡалаһында тыуған.

1930 йылда ул Ленинград Көнсығыш институтының (ЛВИ) төрөк бүлеген тамамлай.

Андрей Николаевичтың уҡытыусылары атаҡлы көнсығыш белгестәре: В. В. Бартольд, Е. Э. Бертельс, Н. Т. Дмитриев, С. Е. Малов, А. Н. Самойлович була

1932-1938 йылдарҙа. Андрей Николаевич төрөк теле уҡытыусыһы булып эшләй, ә 1933-1936 йылдарҙа. Ленинград Көнсығыш институты аспиранты була.

1934 - 1981 йылдарҙа, йәғни 48 йыл дауамында, ул Ленинград дәүләт университетының Көнсығыш факультетының төрки филология кафедраһында уҡыта, уны 24 йыл - 1949 - 1972 йылдарҙа етәкләй. 1938 йылдан алып ғүмеренең аҙағына тиклем ул СССР Фәндәр академияһының Көнсығышты өйрәнеү институтының Ленинград филиалы хеҙмәткәре була.

1953-1954 йылдарҙа - Ленинград дәүләт университетының Көнсығышты өйрәнеү факультеты деканы.

1961-1963 йылдарҙа - СССР Фәндәр академияһының Көнсығышты өйрәнеү институтының Ленинград бүлеге мөдире.

Кононов Андрей Николаевич 80 йәшенән өс көн үткәс вафат була. Ул Богословское зыяратында ерләнгән.

Фәнни һәм ойоштороу ҡаҙаныштары

А. Н. Кононов ғүмеренең 55 йылын фәнни кадрҙар әҙерләү өлкәһенә, 250-нән артыҡ баҫылған әҫәрҙәр формаһында фәнни һәм педагогик эшсәнлеккә, тикшеренеү эшсәнлегенә бағышлай, бигерәк тә төркиә грамматикаһы, лексикология, текстология, этимология, тарих, көнсығышты өйрәнеү өлкәһендә ҙур эҙ ҡалдыра.

А. Н. Кононовтың беренсе ҙур әҫәре 1934 йылда баҫтырылған Х.Сәүет-заде менән уртаҡ эш, «Грамматика современного турецкого языка», шуның менән бергә: 1941 йылда - «Грамматика турецкого языка», 1948 йылда. — «Грамматика узбекское языка», 1956 йылда — «Грамматика современного турецкого литературного языка» (М.; Л.), 1960 йылда — «Грамматика современного узбекское литературного языка» (М.; Л.) әҫәрҙәре.

Андрей Николаевич етәкселегендә Бөтә Союз Төрө к конференциялары даими үткәрелә. Уларҙы ойоштороуҙа һәм тормошҡа ашырыуҙа Ленинград дәүләт университетының Көнсығыш факультетының төрөк филологияһы кафедраһы һәм СССР Фәндәр академияһының Көнсығышты өйрәнеү институтының Ленинград бүлеге төрки-монгол кабинеты хеҙмәткәрҙәре ҡатнашалар.

Ул 1973 йылда үҙе барлыҡҡа килтереү инициаторы булған Совет тюркологтар комитетының даими рәйесе була, ул элекке СССР территорияһында төркиәт өлкәһендә тикшеренеү эштәрен координациялау һәм көсәйтеүҙә мөһим роль уйнай, Рәсәй Федерацияһының һәм төрөк телендә һөйләшеүсе союздаш республикаларҙың тюркологтарының яҡынлашыуына һәм хеҙмәттәшлегенә булышлыҡ итә. [[Файл:II_All-Union_Conference_for_Türkology_(1976).jpg|справа|мини| II Бөтә Рәсәй төрки Конференция Президиумы делегаттары (һулдан уңға): академик А. Н. Кононов, профессор Б. С. Чаряров, С. К. Кенесбаев, Ю. Д. Дешериев, Н. А. Баскаков, Ғәбделхәй Әхәтов, E. И. Убрятова

Библиография

• Кононов А. Н. Грамматика турецкого языка. — М.-Л.: Изд-во АН СССР, 1941.
• Кононов А. Н. Опыт анализа термина турк // Советская этнография. 1949, № 1.
• Кононов А. Н. О семантике слов ҡара и аҡ в тюркской географической терминологии // Известия Отделения общественных Академии наук наук Таджикской ССР. 1954, вып. 5.
• Гогунский героический эпос и «Книга Коркута» // Книга моего деда Коркута: Гогунский героический эпос / Сост. В. М. Жирмунский и А. Н. Кононов. М.; Л., 1962.
• Кононов А. Н. Заметки тюрколог на полях «Словаря русских народных говоров». Первый Выпуск: А. Составил Ф. П. Филин. М.-Л., 1965, 302 с. // Известия Академии наук СССР. Серия литературы и языка. 1966, т. XXV, вып. 3.
• Кононов А. Н. Заметки (II) тюрколог на полях «Словаря русских народных говоров». Выпуск второй: Атаҡ-Лазить. М.-Л., 1966, с; Выпуск третий: Ботаника-Яшка. Л., 1968, 360 с. // Известия Академии наук СССР. Серия литературы и языка. 1969, т. XXVIИ, вып. 6.
• Кононов А. Н. Показатели собирательное-множественное в тюркских языках: Сравнительно-исторический этюд. Л., 1969.
• Кононов А. Н. Еще раз обь этнонимы «ҡырғыҙ» // Тюркологический исследования. Сборник статей, посвященный 80-летию академика Т. Т. Юдахина. Фрунзе, 1970.
• Кононов А. Н. Тюркской в языкознание Ленинград. 1917-1967 // Т. 1970.
• Кононов А. Н. В. В. Бартольд — выдающийся востоковед (К 40-летию со дня смерти) // СТ. 1970, № 6.
• Кононов А. Н. История изучения тюркских языков в России. Л., 1972.
• Кононов А. Н. От чайки до шайки // Русская речь. 1972, № 2.
• Кононов А. И. Еще раз о «Бабы-яғы» // Русская речь. 1973, № 1.
• Кононов А. Н. О глаголы карашева // Русская речь. 1973, № 1.
• Кононов А. Н. Семантика цветообозначений в тюркских языках // Тюркологический сборник. 1975. М., 1978.
• Кононов А. Н. Т этимологии этноним ҡыпсаҡ, куман, ҡумыҡ // Ural-altaische Jahrbucher. Bd. 48. Wiesbaden, 1976.
• Кононов А. Н. Тюркской-русские этимологический этюды // Культурное наследие Древней Руси: Истоки. Становление. Традиции. М., 1976.
• Кононов А. Н., Иори И. И. Ленинградский восточный институт. Страница истории советского востоковедения. М, 1977.
• Кононов А. Н. Грамматика языка тюркских руник памятников (VII—IX вв.). М.: Наука, 1980. 256 с. 1700 экз. (в пер.)
• Кононов А. Н. История изучения тюркских языков в России: Дооктябрьский период. — Изд. 2-е, доп. и испр. — Л.: Наука. Ленингр. отд-ние, 1982. — 360 с. — 1800 экз. (в пер.)
• Кононов А. Н. Реорганизация Турецкого лингвистический общества. Новое научное общество в Турции // СТ. 1984, № 3.
• Кононов А. Н. Биобиблиографический словарь отечественных тюркологов. Дооктябрьский период. 2-е изд., перераб., подготовила А. Н. Кононов. М., 1989.