Римский-Корсаков Николай Андреевич

Николай Андреевич Римский-Корсаков (6 (18 март) 1844 йыл — 8 (21) июнь 1908 йыл) — урыҫ композиторы, педагог, дирижер, йәмәғәт эшмәкәре, музыка тәнҡитсеһе; «Могучая кучка» ҡатнашыусыһы. Уның әҫәрҙәре араһында — 15 опера, өс симфония, симфоник әҫәрҙәр, инструменталь концерттар, кантаталар, камера-инструменталь, вокаль һәм тынлы музыка бар.

Римский-Корсаков Николай Андреевич
рус. Николай Андреевичъ Римскій-Корсаковъ рус. Николай Андреевич Римский-Корсаков
Зат	ир-ат[1][2]
Гражданлыҡ	Рәсәй империяһы
Тыуған көнө	6 (18) март 1844[3]
Тыуған урыны	Тихвин, Новгород губернаһы[d], Рәсәй империяһы[4][5][3][…]
Вафат булған көнө	21 июнь 1908({{padleft:1908|4|0}}-{{padleft:6|2|0}}-{{padleft:21|2|0}})[1][6] (64 йәш)
Вафат булған урыны	Любенск[d], Лужский уезд[d], Петербург губернаһы[d], Рәсәй империяһы[7][5][6]
Үлем төрө	тәбиғи үлем[d]
Үлем сәбәбе	Миокард инфаркты
Ерләнгән урыны	Тихвин зыяраты (Санкт-Петербург)
Атаһы	Римский-Корсаков, Андрей Петрович[d]
Әсәһе	Софья Васильевна Скарятина[d]
Бер туғандары	Римский-Корсаков, Воин Андреевич[d][8]
Хәләл ефете	Надежда Николаевна Римская-Корсакова[d]
Балалары	Андрей Николаевич Римский-Корсаков[d], Михаил Николаевич Римский-Корсаков[d], Римский-Корсаков, Владимир Николаевич (скрипач)[d] һәм Надежда Николаевна Римская-Корсакова[d]
Нәҫеле	Римские-Корсаковы[d]
Туған тел	урыҫ теле
Һөнәр төрө	композитор, дирижёр, музыка белгесе, автобиограф, музыка педагогы, теоретик музыки, университет уҡытыусыһы, хәрби хеҙмәткәр, либреттист
Эш урыны	Санкт-Петербург консерваторияһы
Уҡыу йорто	Диңгеҙ кадет корпусы[d]
Кемдә уҡыған	Балакирев Милий Алексеевич
Уҡыусылар	Стравинский Игорь Фёдорович, Антон Степанович Аренский[d], Фёдор Степанович Акименко[d], Александр Тихонович Гречанинов[d][9][3], Пётр Петрович Евстафьев[d][10][11], Вейсберг, Юлия Лазаревна[d][12], Александр Константинович Глазунов[d], Март Саар[d], Климов, Михаил Георгиевич[d], Амани, Николай Николаевич[d], Иван Петрович Палиашвили[d], Баланчивадзе Мелитон Антонович, Отторино Респиги[d] һәм Аделаида Андреева фон Скилондз[d]
Музыка ҡоралы	фортепиано
Әҫәрҙәр исемлеге	list of compositions by Nikolai Rimsky-Korsakov[d]
Ойошма ағзаһы	Бөйөк бишәү[d]
Жанр	Опера, Симфония һәм классик музыка
Защитник авторских прав	SACEM[d][13]
Авторлыҡ хоҡуҡтары статусы	авторлыҡ хоҡуҡтарының ғәмәлдә булыу ваҡыты үткән[d]
Досье в	Швейцария башҡарыу сәнғәте архивы[d][14]
Авторҙың Викимилектәге ҡалыбы	Nikolai Rimsky-Korsakov
Римский-Корсаков Николай Андреевич Викимилектә

Биографияһы

Николай Андреевич Римский-Корсаков 1844 йылда Новгород губернаһының Тихвин ҡалаһында үҙҙәренең флотта хеҙмәт итеү традицияһы менән билдәле дворян Римский-Корсаковтар ғаиләһендә тыуа. Ғаилә йорто Тихвинка йылғаһы ярында, Богородица Успение монастыры ҡаршыһында була. Композиторҙың атаһы, Андрей Петрович Римский-Корсаков (1784—1862), күпмелер ваҡыт Новгород вице-губернаторы булып хеҙмәт итә, ә һуңынан — Волынск граждан губернаторы; әсәһе, Софья Васильевна, крепостной крәҫтиән һәм бай алпауыт Василий Федорович Скарятиндың (Я. Ф. Скарятиндың бер туғаны) ҡыҙы була. Композитор әсәһе тураһында түбәндәгесә хәтерләй: «Ул ваҡыттағы төшөнсәләр буйынса яҡшы тәрбиә ала. Француз телен яҡшы белә, роялдә уйнай, Александр заманында бай ғаиләләге ҡатын-ҡыҙ белергә тейешле бөтөн нәмәне белә»^[15]. Буласаҡ композиторға өлкән ағаһы Воин Андреевич, диңгеҙ офицеры һәм буласаҡ контр-адмирал, көслө йоғонто яһай.

6 йәшендә Римский-Корсаков өйҙә уҡый башлай, шул иҫәптән фортепианола уйнарға өйрәнә, әммә китаптарға ҡарағанда музыка әҙерәк тәьҫир итә: һуңғыһынан уға күберәк сиркәү музыкаһы, шулай уҡ рус халыҡ йырҙары оҡшай. 11 йәшендә беренсе музыкаль әҫәрҙәрен яҙа башлай^[16].

1856 йылда сәйәхәт тураһында хыялланған Николайҙы атаһы Диңгеҙ кадет корпусына бирә. 1858 йылда буласаҡ композитор музыка менән ысынелап мауыға башлай: ул Россини, Доницетти, фон Вебер опералары менән таныша, әммә бигерәк тә уны Джакомо Мейерберҙың «Роберт-Дьявол» һәм Михаил Иванович Глинканың — «Жизнь за царя», «Руслан һәм Людмила» әҫәрҙәре һоҡландыра. Һуңынан Бетховен («Пасторальная симфония»), Моцарт һәм Мендельсон музыкаһына ҡыҙыҡһыныуы арта. «Мин 16 йәшлек музыка яратҡан һәм уйнаған бала», — тип хәтерләй ул һуңынан. Етди музыкаль белем алырға кәрәклеген тойоп, Николай 1859 йылдың көҙөнән пианист Николай А. ф. Канилленан дәрестәр ала башлай^[17].

Шулай уҡ ҡарағыҙ

• "Псковитянка"