Саяндар

Саяндар (лат. Scorpiones) — быуынтығаяҡлылар тибы үрмәксе һымаҡтар (Arachnida) класына ҡараған отряд. Фәҡәт ҡоро ерҙә йәшәүсе хайуандар һәм эҫе илдәрҙә генә тереклек итәләр. ^[1].

Саяндар
Фәнни классификация
арауыҡтағы ранг Домен:  Эукариоттар Батшалыҡ:  Хайуандар Суб-батшалыҡ:  Эуметазойҙар Тип/Бүлек:  Ике яҡлы - симметриялы Ярым бүлек:  Беренсел ауыҙлылар Рангаһыҙ:  Ҡау һалыусылар Тип:  Быуынтыҡ аяҡлылар Подтип:  Хелицерлылар Класс:  Үрмәксе һымаҡтар Отряд:  Скорпионы
Халыҡ-ара фәнни исеме
Scorpiones C. L. Koch, 1837
Ғаилә
Akravidae Bothriuridae Buthidae — Толстохвостые скорпионы Caraboctonidae Chactidae — Хектидовые скорпионы Chaerilidae Diplocentridae Euscorpiidae Hadogenidae Hemiscorpiidae Heteroscorpionidae Ischnuridae Iuridae Lisposomidae Microcharmidae Pseudochactidae Scorpionidae Superstitioniidae Urodacidae Vaejovidae
Викитөркөмдә Систематика рәсем эҙләү рәсемдәр

Барлығы 1750 төрө бар, шуларҙың 50-һе кеше өсөн хәүефле. Улар араһында иң ҙуры император саяны, оҙонлоғо 20 см-ға етә^[2], һәм бәләкәйерәктәре — 13 мм.

Саяндар йылы йәки эҫе климатлы илдәрҙә йәшәй. Улар сүлдәрҙә лә, дымлы урмандарҙа ла, хата тауҙарҙа ла осрай. Рәсәйҙә саяндар Волганың түбәнге өлөшөндә, Кавказда осрай. Саяндар һунарға төнөн сыға. Ағыулы саяндар ҡорбанын сағып хәрәкәтһеҙләндерә һәм үлтерә. Ағыуы кеше өсөн дә хәүефле.

Төрлө бөжәктәр һәм ваҡ кимереүселәр, кәҫәрткеләр менән туҡланалар.

Формалашҡан яралғыһы булған йомортҡа һалыусы саяндар, шулай уҡ тере балалар тыуҙырыусы саяндар бар.