Таналыҡ

Таналыҡ — Башҡортостан Республикаһы һәм Ырымбур өлкәһендә аҡҡан йылға, Яйыҡтың уң ҡушылдығы.

Таналык
башҡ. Таналыҡ
Урал бассейны
Характеристика
Оҙонлоғо	225 км
Бассейн	4160 км²
Һыу сығымы	2,96 м³/с (в 59 км от устья)
Һыу ағымы
Инеше    (B)
· Урынлашыуы	Ирәндек һырты (Көньяҡ Урал)
· Координаталар	52°46′34″ с. ш. 58°13′13″ в. д._type:river&title=%D0%A2%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%A1%2C+%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D1%88 HGЯO
Тамағы	Ерекле һыуһаҡлағысы
· Координаталар	51°52′10″ с. ш. 58°38′26″ в. д._type:river&title=%D0%A2%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%A1%2C+%D1%83%D1%81%D1%82%D1%8C%D0%B5 HGЯO
Урынлашыуы
Һыу бассейны	Ирикли һыуһаҡлағысы → Яйыҡ → Каспий диңгеҙе
Ил	Рәсәй Федерацияһы
Регион	Башҡортостан, Ырымбур өлкәһе
РДҺР	12010000312112200002769
инеше тамағы

Баймаҡ ҡалаһы, Бүребай һәм Аҡъяр ауылдары аша аға.

Атаманың килеп сығышы

Таналыҡ һүҙе, белешмә китабы буйынса^[1], тана` нигеҙенә -лыҡ ялғауы ҡушылыуынан барлыҡҡа килгән («Тирә-яҡты өйрәнеү йыйынтығына» һылтанма менән, 1930. 70 бит).

Географияһы

Оҙонлоғо 225 км^[2], һыу йыйыу майҙаны 4160 км², йылға селтәренең ҡуйылығы 0,24 км/км², йыллыҡ улаҡ модуле 2,0 л/с км². Киңлеге 2 метрҙан 35 м тиклем, тәрәнлеге — 0,5-2,0 метр. Ағым тиҙлеге — 0,1-0,2 м/с.

Таналыҡ Ирәндек һыртынан башлана (Талҡаҫ күленән көньяҡтараҡ, Һаҡмар-Таналыҡ тигеҙлегендә). Ҡар, өлөшләтә күлдән сыҡҡан Шугур йылғаһынан туйындырыла. Йылғаның үрге ағымында, Талҡаҫ күле янында Сереккүл һыуһаҡлағысы урынлашҡан. Йылға башында — тау һырттары менән тау итәгендәге киртләс. Баймаҡ ҡалаһын уҙғандан һуң, Таналыҡ тигеҙлеккә сыға. Урта һәм түбәнге ағымында һыр сусаҡлыға әйләнә.

Артабан Таналыҡ көньяҡҡа ҡарай Первомайский, Өфө биҫтәләре аша ағып, Хворостянка ауылы янында Таналыҡ һыуһаҡлағысына Таналыҡ микро-һыу электр станцияһына әйләнә, уның майҙаны 201 га һәм тәрәнлеге 36 метр.

Һамар ҡасабаһынан һуң Таналыҡҡа уң яҡтан ҙур Быҙаулыҡ ҡушылдығы ҡоя, Бүребай һәм Аҡъяр ауылдары янында Таналыҡҡа Ерәнағас һәм Ташлы ҡушыла. Һуңынан йылға төньяҡ-көнсығышҡа табан борола һәм Башҡортостан Республикаһы менән Ырымбур өлкәһе сигендә Ирекле һыуһаҡлағысына ҡойоп, Урал йылғаһын туҡландыра.

Сәнәғәттәге ҡулланышы

Таналыҡ яҙ көнө тулы һыулы булһа, көҙгә ҡарай кибеп бөтә тиерлек. Өлөшләтә уны һыуһаҡлағыс ҡаплай. Таналыҡ һыуы Баймаҡ һәм Бүребайҙа тау эшкәртеүҙә, Баймаҡ һәм Хәйбулла райондары ауыл хужалығында ҡулланыла.

Һыу юлы

Төбө — ташлы-ҡырсынташлы. Ҡайһы бер урындарҙа — ләмләнгән (күбеһенсә йылғаның һөрөлгән ерҙәр янында аҡҡанда).

Һыу реестры мәғлүмәттәре

Ҡушылдыҡтар (тамаҡтан оҙонлоғо, км)

• 58 км: Маҡан йылғаһы
• 76 км: Туратҡа йылғаһы (Ҡаны-ҡабаҡ)
• 93 км: Ташлы йылғаһы
• 112 км: Ерәнағас йылғаһы
• 124 км: Быҙаулыҡ йылғаһы (Оло Быҙаулыҡ, Быҙаулыҡ)
• 173 км: исемһеҙ йылға
• 178 км: исемһеҙ йылға

Әҙәбиәт

Таналыҡ аша Татыр-Үҙәк менән Буребай араһындағы күпер

Баймаҡта Таналыҡ йылғаһы аша күпер

• Гареев А. М. Реки и озера Башкортостана. — Уфа: Китап, 2001. — 260 с.
• Таналык // Баймакская энциклопедия / Научно-ред. коллегия: И. Х. Ситдиков (председ.), К. И. Аглиуллина, А. З. Асфандияров и др.. — Уфа: Башкирская энциклопедия, 2013. — С. 504-505. — 640 с. — 3100 экз. — ISBN 978-5-88185-084-5. (в пер.)