Шимпанзе

Шимпанзе́ (лат. Pan) — приматтар отрядындағы гоминидтар ырыуы. Гоминидтар ырыуы ике төрҙө берләштерә: ғәҙәти шимпанзе (Pan troglodytes) һәм кәрлә шимпанзе (Pan paniscus). Кәрлә шимпанзе бонобо исеме менән дә билдәле. Бөгөнгө көндә ике төргә лә юғалыу хәүефе янай.

Шимпанзе
Ғәҙәти шимпанзе
Фәнни классификация
арауыҡтағы ранг Тип/Бүлек:  Ике яҡлы - симметриялы Суб-тип:  Икенсел ауыҙлылар Тип:  Хордалылар Клад:  Баш һөйәклеләр Суб-тип:  Умыртҡалылар Инфратип:  Башһөйәклеләр Супер-класс:  Дүрт аяҡлылар Класс:  Һөтимәрҙәр Суб-класс:  Йәнлектәр Инфра-класс:  Плаценталылар Супер-отряд:  Euarchontoglires Грандотряд:  Euarchonta Миротряд:  Приматообразные Отряд:  Приматтар Ярым отряд:  Ҡоро моронло маймылдар Инфраотряд:  Обезьянообразные Парвотряд:  Узконосые обезьяны Ғаилә өҫтө:  Кеше һымаҡ маймылдар Ғаилә:  Гоминидтар Ярым ғаилә:  Гомининдар Триба:  Хоминини Ырыу:  Шимпанзе
Халыҡ-ара фәнни исеме
Pan Oken, 1816
Синонимдар
Anthropithecus Lesson, 1840 Anthropopithecus de Blainville, 1838 Bonobo Tratz et Heck, 1954 Chimpansee Voigt, 1831 Engeco Haeckel, 1866 Fsihego de Pauw, 1905 Hylanthropus Gloger, 1841 Mimetes Anon, 1820 Pongo Haeckel, 1866 Pseudanthropos Reichenbach, 1860 Satyrus Mayer, 1856 Theranthropus Brookes, 1828 Troglodytes É. Geoffroy, 1812[1]
Төрҙәре
Ғәҙәти шимпанзеtypus (Pan troglodytes) Кәрлә шимпанзе (Pan paniscus)
Ареал
Викитөркөмдә Систематика рәсем эҙләү рәсемдәр

Шимпанзелар көнсығыш һәм үҙәк Африкала таралған.

Шимпанзе — эре маймыл, буйы 150 см, ауырлығы 45-50 кг һәм артығырыҡ та була. Ҡолаҡ япраҡтары кешенекенә оҡшаған. Ҡара төҫтәге йөн менән ҡапланған. Ҡулдары аяҡтарынан оҙонораҡ. Битендә төктәре юҡ. Ата заттың да, инә заттың да эйәк аҫтында аҡ төктәр була. Африканың тропик урмандарында йәшәй. Күпселек ваҡытын ағастарҙа, көндөң өстән бер өлөшөн ерҙә үткәрә.

Һутлы емештәр, япраҡтар, сәтләүектәр һәм ағас ҡайыры менән туҡлана. Ҡырмыҫҡа һәм термиттарҙы ла ашай.