Ҡормантау

Ҡормантау (рус. Курмантау) — Башҡортостан Республикаһының Ғафури районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә халыҡ һаны 420 кеше булған^[2]. ОКАТО коды — 80221813005.

Ауыл
Ҡормантау рус. Курмантау
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Ғафури районы
Ауыл биләмәһе	Бурлы ауыл Советы (Ғафури районы)
Координаталар	54°08′03″ с. ш. 56°23′36″ в. д.HGЯO
Нигеҙләнгән	1738
Беренсе мәртәбә телгә алынған	1738
Халҡы	↘420[1] кеше (2010)
Милли состав	татарҙар — 72 %, башҡорттар — 27 %
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Почта индексы	453060
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 221 813 005
ОКТМО коды	80 621 413 106
ГКГН номеры	0519648
Картаны күрһәтергә/йәшерергә Ҡормантау

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар
1959 йыл 15 ғинуар
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар
2002 йыл 9 октябрь
2010 йыл 14 октябрь	420	195	225	46,4	53,6

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Географик урыны

• Район үҙәгенә тиклем (Красноусольский): 37 км
• Ауыл Советы үҙәгенә тиклем (Бурлы): 6 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Аҡкүл): 54 км

Тарихы

Ҡормантау — Бурлы ауыл Советы биләмәһендәге ауыл. Район үҙәгенән төньяҡ‑көнбайышҡа 37 саҡрым, Аҡкүл тимер юл станцияһынан төньяҡ‑көнсығышта 54 саҡрым алыҫлыҡта ята. Ағиҙел йылғаһы буйында урынлашҡан. Ауылға 1738 йылда керҙәшлек килешеүе буйынсаса Нуғай даруғаһы Кесе Табын улусы башҡорттарының аҫаба ерҙәрендә мишәрҙәр нигеҙ һала. 1773—1775 йылдарҙағы Крәҫтиәндәр һуғышында 28 кеше ҡатнаша. Һуңынан бында типтәрҙәр һәм яһаҡлы татарҙар килеп ултыра. 1795 йылда 100 кеше , 1865 йылда 88 йортта — 456 кеше йәшәгән. Ауыл кешеләре малсылыҡ, игенселек, умартасылыҡ менән шөғөлләнгән. Мәсет, училище булған. 1906 йылда мәсет, мәҙрәсә, 2 бакалея кибете, мөгәзәй теркәлгән^[3]. Халҡы: 1906 йылда — 867 кеше; 1920 йылда — 1074 кеше; 1939 йылда — 867 кеше; 1959 йылда — 837 кеше; 1989 йылда — 494 кеше; 2002 йылда — 489 кеше; 2010 йылда — 420 кеше. Татарҙар, башҡорттар йәшәй (2002). Урта дөйөм белем биреү мәктәбе, балалар баҡсаһы, фельдшер-акушерлыҡ пункты, клуб, китапхана бар^[4][5].

Урамдары

Исемдәре:^[6]

Ағиҙел урамы (рус. Агидель (улица))

Дуҫлыҡ урамы (рус. Дружбы (улица))

Ҡышлау урамы (рус. Кышлау (улица))

Партизан урамы (рус. Партизанская (улица))

Үҙәк урам (рус. Центральная (улица))

Мәктәп урамы (рус. Школьная (улица))

Билдәле шәхестәре

• Халиҡов Ғабдулхак Әбйәлил улы (9.02.1931—30.09.2007), ғалим-инженер-механик. 1973 йылдан (өҙөклөк менән) Башҡорт дәүләт университеты уҡытыусыһы, шул иҫәптән 1983 йылға тиклем теоретик механика һәм гидродинамика, 1991—1998 йылдарҙа физик гидродинамика кафедраһы мөдире, бер үк ваҡытта 1992—1993 йылдарҙа физика факультеты деканы. Рәсәй Тәбиғи фәндәр академияһы академигы, Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһының мөхбир ағзаһы (1991), техник фәндәр докторы (1971), профессор (1972). Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған фән эшмәкәре (1979).

Археологик ҡомартҡылары

• Касьянов ҡаласығы
• Ҡормантау торағы

Видеояҙмалар

• YouTube сайтында Видео Бурлы ауыл Советы