Иген культуралары
From Wikipedia, the free encyclopedia
Иген культуралары — кешенең хужалыҡ эшмәкәрлегендә үҫемлек төркөмө эшкәртеү мөһим, биреү иген биреүсе эшкәртелеүсе мөһим үҫемлектәр төркөмө, кешенең төп туҡланыу аҙығы (ярма), күп кенә сәнәғәт тармаҡтары өсөн сеймал һәм ауыл хужалығы хайуандары[3] өсөн аҙыҡ.
Иген культуралары | |
Водный след | 1644 cubic metre per ton[1], 0,51 litre per kilocalorie[1], 1214 cubic metre per ton[2], 3388 cubic metre per ton[2], 1774 cubic metre per ton[2], 1294 cubic metre per ton[2] һәм 1969 cubic metre per ton[2] |
---|---|
Етештерелә | злаки[d] |
Иген культуралары Викимилектә |
Иген культуралары ашлыҡ һәм ҡуҙаҡлы культураларға бүленә. Күпселек иген культуралары (бойҙай, арыш, дөгө, һоло, арпа, кукуруз, сорго, тары, чумиза, могар, пайз, дагусс һәм башҡалар) Ҡыяҡлылар ботаник ғаиләһенә; ҡарабойҙай — Ҡарабойҙайҙар ғаиләһенә; мучнистый амарант — Амаранттар ғаиләһенә ҡарай. Ҡуҙаҡлы культуралар Ҡуҙаҡлылар ғаиләһенә инә. Ҡайһы берҙә иген культуралары тигәнде фәҡәт ашлыҡ культуралары — ҡыяҡлылар һәм ҡыяҡлыларға оҡшағанар тип кенә аңларға мөмкин[4].
Икмәк иген культураларының ашлыҡ бөртөгөндә углеводтар (ҡоро матдәгә ҡарата 60-80 %), аҡһым (ҡоро матдәгә ҡарата 7-20 %), ферменттар, b төркөмө витаминдары (B1, B2, B6), PP һәм А провитамины, шуның менән уның кеше өсөн юғары туҡлыҡлылығы һәм мал аҙығы итеп ҡулланыу ҡиммәте билдәләнә лә инде. Ҡуҙаҡлы культураларҙың бөртөгө аҡһымға бай (ҡоро матдәгә ҡарата уртаса 20-40 %), ҡайһы бер төрҙәренең орлоғо (мәҫәлән, соя) майҙарға бай.
Әлеге ваҡытта төп иген культуралары булып бойҙай, арпа, һоло, кукуруз, дөгө, ҡарабойҙай һәм борсаҡ тора.
Иген культураларын үҫтереүгә бағышланған игенселек тармағы орлоҡсолоҡ тип атала.