Tataramon na Pangasinense
From Wikipedia, the free encyclopedia
From Wikipedia, the free encyclopedia
An Pangasinense kabali sa sanga kan mga tataramon na Malayo-Polinesyo kan pamilya nin mga tataramon na Austronesyo. Pigtataram an tataramon na Pangasinense kan sobra sa 2 milyon katawo sa provincia nin Pangasinan, sa iba pang mga komunidad nin Pangasinan sa Filipinas asin significanteng bilang nin imigranteng Pangasinan sa Estados Unidos. Ini an pangenot na tataramon sa provincia nin Pangasinan na namómogták sa sulnopan-sentral na parte kan isla nin Luzon sa may Golpo kan Lingayen. Ini an pinakapigtataram kan kadaklan sa centro kan Pangasinan.
| Pangasinan | |
|---|---|
| Pangasinense | |
| Subong sa | Filipinas |
| Rehiyon | Rehiyong Iluko asin Katahawan na Luzon |
| Subong | Mga Pangasinan |
Subong na mga parataram | (1.2 milyon pigbanggit 1990 sensus)[1] Ika-9 na pigtataram na katutubong tataramon sa Filipinas |
Austronesyo
| |
| Latin; Historikal na Baybayin | |
| Opisyal na kamugtakan | |
Opisyal na tataramon sa | Rehiyunal na Tataramon sa Pilipinas |
| Sa regulasyon kan | Komisyon sa Wikang Filipino |
| Mga kodigo nin tataramon | |
| ISO 639-2 | pag |
| ISO 639-3 | pag |
| Linguaspero | 31-CGA-f |
 Mga lugar kun saen pigtataram an Pangasinan segun sa Ethnologue | |
Kaiba an tataramon na Pangasinan sa sanga kan mga tataramon na Malayo-Polinesyo kan pamilya nin mga tataramon na Austronesyo. [2][3] An Pangasinan pareho man sa ibang hararanai na magkakaugnay na mga tataramon kan Filipinas, Indones sa Indonesya, Malayo sa Malaysia, Hawayano sa Hawaii asin Malagasy sa Madagaskar.[4] Haranihon nin maray na kaugnay an tataramon na Pangasinan sa tataramon na Ibaloi na pigtataram sa kataid kaining provincia kan Benguet, mahihiling sa Norte kan Pangasinan. Pigklasipikado an Pangasinan sa irarom kan grupo nin Pangasiniko kan mga tataramon.[5]
An iba pang mga tataramon n Pangasiniko, iyo an minasunod:
Primarya man na pigtataram an Pangasinan sa mga provincia kan Pangasinan, Tarlac, La Union, asin Benguet, dangan sa mga pirang lugar na kataid kaining mga provincia kan Zambales, Nueva Ecija, Aurora, asin Nueva Vizcaya.
| Inutan | Sentral | Hurihan | |
|---|---|---|---|
| Sarado | i | u | |
| Tahaw | ə | ||
| Buka-tahaw | ɛ | ɔ | |
| Buká | a |
| Bilabiyal | Dental / Albeolaryo |
Palatal | Belaryo | Glotal | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Nasal | m | n | ŋ | |||
| Pundó | mayong boses | p | t | tʃ | k | ʔ |
| pigboses | b | d | dʒ | ɡ | ||
| Prikatibo | s | ʃ | ||||
| Flap | ɾ | |||||
| Approximant | l | j | w | |||
Arog kan ibang mga tataramon na Malayo-Polinesyo, an Pangasinan igwang berba–subhetibo–obhetibo orden kan taramon. An Pangasinan sarong agglutinatibong tataramon.
| Absolutibong Independente | Absolutibong Enklitiko | Ergatibo | Oblique | |
|---|---|---|---|---|
| 1st singular nin tawo | siák | ak | -k(o) | ed siak |
| 1st duwal nin tawo | sikatá | ita, ta | -ta | ed sikata |
| 2nd singular nin tawo | siká | ka | -m(o) | ed sika |
| 3rd singular nin tawo | sikató | -, -a | to | ed sikato |
| 1st inklusibong pangabusan nin tawo | sikatayó | itayo, tayo | -tayo | ed sikatayo |
| 1st eksklusibong pangabusan nin tawo | sikamí | kamí | mi | ed sikami |
| 2nd pangabusan nin tawo | sikayó | kayó | yo | ed sikayo |
| 3rd pangabusan nin tawo | sikara | ira, ra | da | ed sikara |
An Listahan kan mga puon saró hangan sampuló English, Tagalog, Pangasinan asin Bikol Sentral
| Ingles | Tagalog | Pangasinan | Bikol Sentral |
|---|---|---|---|
| one | isa | sakey | saró |
| two | dalawa | duara, dua | duwá |
| three | tatlo | talora, talo | toló |
| four | apat | apatira, apat | apát |
| five | lima | limara, lima | limá |
| six | anim | anemira, anem | anóm |
| seven | pito | pitora, pito | pitó |
| eight | walo | walora, walo | waló |
| nine | siyam | siamira, siam | siyám |
| ten | sampu | samplora, samplo | sampuló |
Mga Kardinal na Numero:
| Pangasinan | Ingles | Bikol Sentral |
|---|---|---|
| isa, sakey, san- | one | saró |
| dua, dua'ra (dua ira) | two | duwá |
| talo, -tlo, talo'ra (talo ira) | three | toló, tulo |
| apat, -pat, apatira (apat ira) | four | apát |
| lima, lima'ra (lima ira) | five | lima |
| anem, -nem, anemira (anem ira) | six | anóm |
| pito, pito'ra (pito ira) | seven | pitó |
| walo, walo'ra (walo ira) | eight | waló |
| siam, siamira (siam ira) | nine | siyám |
| polo, samplo (isa'n polo), samplo'ra (isa'n polo ira) | tens, ten | sampuló |
| lasus, sanlasus (isa'n lasus) | hundreds, one hundred | gatos, saróng gatos, sangatos |
| libo, sakey libo | thousands, one thousand | ribó, saróng ribó, sanribó |
| laksa, sanlaksa (isa'n laksa), sakey a laksa | ten thousands, ten thousand | sampulong ribó |
An Modernong Pangasinan igwa 27 nin mga letra, na an 26 na mga letra kaini nakaiba sa basic Latin alphabet asin an Pangasinan na diptongong ng:
| Majuscule Forms (also called uppercase or capital letters) | ||||||||||||||||||||||||||
| A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | NG | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z |
| Minuscule Forms (also called lowercase or small letters) | ||||||||||||||||||||||||||
| a | b | c | d | e | f | g | h | i | j | k | l | m | n | ng | o | p | q | r | s | t | u | v | w | x | y | z |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
