Мар’я́н Лянге́віч (па-польску: Marian Langiewicz; 5 жніўня 1827, г. Кратошын, Вялікае княства Познанскае, Прусія — 10 траўня 1887, Канстантынопаль, Атаманская імпэрыя[lower-alpha 1]) — генэрал і дыктатар паўстаньня 1863—1864 гадоў.
Біяграфія
Вучыўся ў гімназіі ў г. Тшэмешна. У 1860 браў удзел у выправе Джузэппэ Гарыбальдзі на в. Сыцылія, дзе адзначыўся мужнасьцю і ўпартасьцю. Выкладаў у Польскай вайсковай школе ў г. Кунэа (П’емонт), дзе стаў ярым праціўнікам Людвіка Мераслаўскага. Быў зьвязаны з крылом «Белых».
Напярэдадні паўстаньня ад імя Цэнтральнага нацыянальнага камітэту набываў і транспартаваў у Польшчу вінтоўкі зь Нямеччыны і Бэльгіі. 9 студзеня 1863 прызначаны палкоўнікам Сандамірскага ваяводзтва. Меў намер сабраць свой узброены аддзел ў Сьвентакшыскіх гарах, а потым рушыць на Варшаву. 22 студзеня тройчы атакаваў расейскія аддзелы ля в. Ядзельня, г. Бадзентыну і ў г. Шыдлоўцы (дзе ўдзельнічаў асабіста). Распачаў паход, які гісторыкі назавуць «кампанія Лянгевіча». У абозе ў кляштары Ванхоцка сабраў аддзел у 1400 чалавек, зь якіх сфармаваў тры групоўкі (коньнікаў, пешых і войск забесьпячэньня). Заклаў там штаб аддзела, шпіталь, друкарню і наладзіў вытворчасьць зброі. Расейцы зладзілі за ім пагоню і напалі з розных напрамкаў. 11 лютага разьбіў расейцаў у бітве ля Слуп’я («Сьвентакшыская бойка»), здабыў 1000 карабінаў і 8 гармат. Моц ягонага аддзела ўзрасла. У Малагошчы паяднаў свой аддзел з аддзелам Мазавецкага ваяводзтва (колькасьць склала 2,5 тысячы чалавек). Тут жа даў бітву колькасна пераўзыходзячым расейцам, дзе перамог без значных страт (300 забітых і 2 гарматы). 11 сакавіка ў маёнтку Гошча абвясьціў сябе дыктатарам паўстаньня[1].
Праз тыдзень пасьля дзьвюх бітваў, 19 сакавіка, скіраваўся ў Галіцыю. Быў арыштаваны аўстрыйскімі ўладамі. Два гады быў вязьнем турмы Язэпаў (Язэпштадт). Пазьней жыў на эміграцыі ў Ангельшчыне і Швайцарыі. Потым жыў і служыў у турэцкім войску пад імем Лангі Бэй. Памер у Канстантынопалі 10 траўня 1887 і быў пахаваны на могілках Хэйдар Пашы, побач са сваёй жонкай Сюзаннай (ангелькай па паходжаньні).
19 чэрвеня 1937 міністар абароны Польшчы надаў казармам 56-му палку пяхоты Велькапольскай імя генэрала Мар’яна Лянгевіча.
У Вайсковым музэі Варшавы захоўваецца ягоная ўласная афіцэрская шабля (вырабленая ў Ангельшчыне ў 1857)[2].
Крыніцы
Заўвагі
Літаратура
Вонкавыя спасылкі
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
