Віцебская берасьцяная грамата

Віцебская берасьцяная грамата — берасьцяная грамата, выпадкова знойдзеная ў горадзе Віцебску падчас земляных работ на плошчы Свабоды ў 1959 годзе экскаватаршчыкам Яўгенам Фраловым на глыбіні 3 — 4 м ад паверхні зямлі. Знаходка стала сэнсацыяй у навуцы, бо дагэтуль аналягічныя рэліквіі меліся толькі ў Ноўгарадзе (Расея). Зьберагаецца ў Віцебскім абласным краязнаўчым музэі^[1].

Віцебская берасьцяная грамата

Апісаньне і зьмест

Грамата напісана на кавалку бяросты памерам 17х4,5 см. Тэкст:

От Степана къ Нежилови. Оже еси продалъ порты, а купи ми жита за 6 гривенъ. А ли цего еси не продалъ, а посли ми лицемъ. А ли еси продалъ, а добро сътворя у купи ми жита.
Ад Сцяпана к Няжылу. Калі ты прадаў адзеньне, то купі мне жыта на 6 грыўняў. А калі чаго не прадаў, то прышлі мне ў наяўнасьці. Калі ж прадаў, то, дабрадзей мой, купі мне жыта.

Грамату цяжка датаваць, бо яна знойдзена ў культурным пласьце зямлі, які вельмі перамешаны. Аднак у выніку дасьледаваньняў устаноўлена, што яна адносіцца да мяжы XIII—XIV ст.

Ацэнка вучоных

Як адзначае гісторык Леанід Аляксееў, паходжаньне граматы хутчэй за ўсё можна растлумачыць ажыўленымі ў гэты час гандлёвымі сувязямі Віцебска і Полацку з Ноўгарадам, праз пасрэдніцтва якога ішло зерне з Растова-Суздальскай зямлі ў Прыбалтыку. Дакумэнт носіць сьляды цокаючага паўночна-заходняга дыялекту і таму, відаць, паходзіць з Ноўгараду. Яе мог напісаць чалавек, сябар якога паехаў у Віцебск па гандлёвых справах.

Што значыла тады 6 грыўнаў? 3 «Рускай праўды» вядома, што за 6 грывен тады можна было купіць 300 аўчын, або 12 сьвіней, ці 2 кабылы, або 3 каровы. Нарэшце, за іх можна было наняць 2 парабчанкі на 12 год.