Дармаедзтва

Дармаедзтва — форма сацыяльнага паразытызму; спосаб жыцьця, пры якім чалавек альбо сацыяльная група жывуць за кошт іншага чалавека або сацыяльнай групы.

У агульых выпадках сацыяльныя паразыты падзяляюцца на дзьве часткі. Першая (дзяржаўныя службоўцы), г. зв. «добрапрыстойнае паразытаваньне», забясьпечвае само функцыянаваньне дзяржавы. Сюды ж варта аднесьці і тых спэцыялістаў, якія забясьпечваюць фінансавы абарот у дзяржаве. Другая (шматлікія супрацоўнікі напаўфіктыўных фірмаў), г. зв. «паразытаваньне ў квадраце», паразытуе дапомна на «добрапрыстойным паразытаваньні» і па сутнасьці паказвае ўзровень «сацыяльнага захворваньня» грамадзтва. Чым большая ў грамадзтве дзеля «паразытаваньня ў квадраце», тым больш яно хворае. Таму ва ўсе часу кіраўнікі дзяржавы намагаліся зьменшыць ролю злоўжываньняў і карупцыі, зьвязанай з «паразытаваньнем у квадраце».

Найспрыяльнейшымі ўмовамі для росквіту сацыяльнага паразытызму ў квадраце ёсьць пераходныя пэрыяды разьвіцьця грамадзтва. Напрыклад, пасьля кастрычніцкага перавароту, грамадзянскай вайны і наступаванага ваеннага камунізму ў СССР надышла пераходная эпоха НЭПу (новай эканамічнай палітыкі з элемэнтамі прыватнай дзейнасьці). У гэты пэрыяд у СССР зьявілася мноства фірмаў і каапэратываў з абмежаванай адказнасьцю, якія выкачвалі фінансы з тых, хто добрасумленна працаваў на заводах і зямлі. Тыповым прыкладам абкраданьня дзяржавы былі замовы на пастаўку якой-небудзь сыравіны ці тавару дзяржаўнай установе празь фірму-пасярэдніцу, якая пасьля атрыманьня грошай станавілася банкротам. На чале такой фірмы-пасярэдніка былі г. зв. «зіцгаловы», якія ня ведалі сутнасьці справы і атрымлівалі мінімальную кампэнсацыю «за шкоднасьць» (то бок за турэмны тэрмін), а сапраўдныя «камбінатары» знаходзіліся ў ценю і накоплівалі капітал пасьля кожнай ітэрацыі (за НЭПам легалізацыі капіталу не было).

У Беларусі

2 красавіка 2015 року Аляксандар Лукашэнка падпісаў дэкрэт №3 «Аб папярэджаньні сацыяльнага ўтрыманства», паводле якога грамадзяне Беларусі, замежныя грамадзяне і асобы без грамадзянства, якія стала пражываюць на тэрыторыі Рэспублікі Беларусі і ня ўдзельнічаюць у фінансаваньні дзяржаўных выдаткаў ці ўдзельнічаюць у такім фінансаваньні менш за 183 каляндарныя дні ў мінулым годзе, абавязаныя сплаціць збор у памеры 20 базавых велічыняў. У траўні дэкрэт быў ухвалены «палаткай».