Сонечны цыкль

Сонечны цыкль — пэрыядычная зьмена сонечнай актыўнасьці, пад якой у вузкім сэнсе разумеюць найлепш вывучаны 11-гадовы цыкль Швабэ. Празь вяртаньне агульнага магнітнага поля Сонца да зыходнага стану праз два 11-гадовыя цыклі вылучаюць таксама падвоены цыкль Швабэ даўжынёй каля 22 гадоў (так званы «цыкль Хейла»). Слабей выяўленыя «цыкль Гляйсбэрга» працягласьцю каля стагодзьдзя і цыкль ў некалькі тысячаў гадоў.

11-гадовы цыкль

11-гадовы цыкль («цыкль Швабэ» або «цыкль Швабэ-Вольфа») называюць яшчэ «законам Швабэ-Вольфа», бо на прыкладна 10-гадовую пэрыядычнасьць ў павелічэньні і памяншэньні колькасьці сонечных плямаў на Сонцы ўпершыню зьвярнуў увагу ў першай палове XIX стагодзьдзя нямецкі астраном Генрых Швабэ (1789—1875)^[1], а затым — Рудольф Вольф (1816—1893). «11-гадовым» цыкль называюць умоўна: яго даўжыня за XVIII—XX стагодзьдзі мянялася ад 7 да 17 гадоў, а ў XX-м у сярэднім была бліжэй да 10,5 году. У сярэднім за 4 гады цягам цыклю колькасьць сонечных плямаў хутка павялічваецца, затым каля 7 гадоў іх колькасьць памяншаецца. У ходзе цыклю назіраецца паступовы зрух зоны ўтварэньня сонечных плямаў да экватара («закон Шпёрэра»). Для тлумачэньня падобнай пэрыядычнасьці ва ўзьнікненьні плямаў звычайна выкарыстоўваецца тэорыя сонечнага дынама. Найчасьцей для вызначэньня ўзроўню сонечнай актыўнасьці ўжываюць асераднёны за год лік Вольфа. З дапамогай гэтага індэкса цыклі ўмоўна нумаруюцца ад 1755 году. У 2008 годзе пачаўся 24-ы цыкль.

Гады мінімумаў і максімумаў апошніх цыкляў
Нумар	Мінімум	Максімум		Нумар	Мінімум	Максімум
1	1755	1761		13	1889	1893
2	1766	1769		14	1901	1905
3	1775	1778		15	1913	1917
4	1784	1787		16	1923	1928
5	1798	1804		17	1933	1937
6	1810	1816		18	1944	1947
7	1823	1830		19	1954	1957
8	1833	1837		20	1964	1968
9	1843	1848		21	1976	1979
10	1856	1860		22	1986	1989
11	1867	1870		23	1996	2000
12	1878	1883		24	2008

Іншыя цыклі

22-гадовы цыкль

22-гадовы цыкль («цыкль Хейла») ёсьць падвоеным цыклем Швабэ і быў адкрыты пасьля таго, як у пачатку XX стагодзьдзя зразумелі сувязь між сонечнымі плямамі і магнітнымі палямі Сонца. Пры гэтым апынулася, што за адзін цыкль плямнай актыўнасьці агульнае магнітнае поле Сонца мяняе знак: калі ў мінімуме аднаго цыклю Швабэ фонавыя магнітныя палі пераважна дадатныя паблізу аднаго з полюсаў Сонца і адмоўныя — паблізу іншага, то прыкладна праз 11 гадоў карціна мяняецца на процілеглую. Кожныя 11 гадоў мяняецца і разьмяшчэньне магнітных палярнасьцяў ў групах сонечных плямаў. Каб агульнае магнітнае поле Сонца вярнулася да свайго зыходнага стану, мае прайсьці два цыклі Швабэ — каля 22 гадоў.

Векавыя цыклі

Векавыя цыклі актыўнасьці Сонца па радыявугляродных дадзеных

Векавы цыкль («цыкль Гляйсбэрга») мае даўжыню каля 70—100 гадоў і выяўляецца ў мадуляцыі 11-гадовых цыкляў. Апошні максімум векавога цыклю назіраўся ў сярэдзіне XX стагодзьдзя (паблізу 19-га 11-гадовага цыклю), наступны мае прыпасьці прыкладна на сярэдзіну XXI стагодзьдзя.

Назіраецца таксама двухвекавы цыкль («цыкль Зюса» або «цыкль дэ Врыё»), у якасьці мінімумаў якога можна разглядаць устойлівыя зьніжэньні сонечнай актыўнасьці прыкладна аднойчы ў 200 гадоў, што доўжацца многія дзясяткі гадоў (так званыя глябальныя мінімумы сонечнай актыўнасьці) — мінімум Маўндэра (1645—1715), мінімум Шпёрэра (1450—1540), мінімум Вольфа (1280—1340) і іншыя.

Тысячагадовыя цыклю

Радыявугляродны аналіз паказвае таксама на існаваньне цыкляў з пэрыядам каля 2300 гадоў («цыклю Холстата»)^[2][3] і больш.