Спалох

Спалох — рэфлекторная рэакцыя на магчымую небясьпеку. У склад рэакцыі звычайна ўваходзіць уздрыгваньне, пашырэньне зрэнак, застываньне цела, радзей бывае мочаспусканьне, дэфэкацыя, адчуваньне холаду. Паводле З. Фройда спалох падкрэсьлівае дзеяньне небясьпекі, калі не было гатовасьці да страху^[1].

Спалох і пачуцьцё страху

Спалох часта блытаюць з пачуцьцём страху. Але спалох гэта не эмоцыя і не пачуцьцё, ён можа суправаджацца пачуцьцём страху, аднак гэта не зьяўляецца абавязковым. Акрамя страху, спалох можа выклікаць і іншыя эмоцыі: паніку, сабранасьць, аґрэсію. Гэта залежыць ад выпрацаванай звычкі.

Сіла спалоху

На сілу спалоху ўплываюць некалькі фактараў:

1. нечаканасьць таго, што адбылося (чым нечаканей узьдзеяньне, тым мацнейшы спалох);
2. папярэдні нэґатыўны досьвед (калі зь дзеяньнем, што выклікае спалох, зьвязана непрыемны ўспамін, спалох будзе мацнейшы);
3. бягучы эмацыйны фон (калі чалавек выпрабоўвае напружаньне або хваляваньне, спалох будзе мацнейшы);
4. шматразовасьць дзеяньня з магчымасьцю пераканацца, што спалох не прыводзіць да небясьпечных наступстваў (пры шматразовым паўторы бясьпечнай раптоўнай сытуацыі адбываецца прывыканьне і сіла спалоху памяншаецца).

Эвалюцыя спалоху

Спалох — адна з найстаражытнейшых рэакцый жывёл. У дзікай прыродзе ён патрэбен для таго, каб засьцерагаць сябе ад небясьпекі. Чым больш разьвіваліся віды, тым складаней станавілася рэакцыя спалоху.

У сысуноў вылучаюць 4 стадыі^[2]:

1. Уцячы.
2. Біцца (калі ўцячы не атрымаецца).
3. Зьмярцьвець (калі праціўнік відавочна мацнейшы).
4. Зьнепрытомнець (калі зьмярцьвеньне не дапамагло).