Ян Казімер Пашкевіч

Ян Казімер Пашкевіч (другая палова XVI ст. — 1636^[1]) — паэт, слуга Канцылярыі Вялікага Княства Літоўскага.

Ян Казімер Пашкевіч лац. Jan Kazimier Paškievič
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	невядома
Памёр	1635
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	пісьменьнік, паэт
Гады творчасьці	1621 — 1622

Біяграфія

З слуцкага шляхецкага роду Пашкевічаў гербу «Радван». Быў слугой Канцылярыі Вялікага Княства Літоўскага. За заслугі, нададзеныя ў канцылярыі, 18 жніўня 1631 году атрымаў ад караля і вялікага князя намінацыйны прывілей на скарбовае дваранства і юргельт у памеры 160 злотых па сьмерці Самуэля Бральніцкага^[2].

Творчасьць

Вядомы яго адзіны верш «Полска квітнет лаціною…» (датаваны 1621, апубл. 1842), які сваімі ідэйна-эстэтычнымі якасьцямі вылучаецца сярод патрыятычнай паэзіі на старабеларускай мове^[1]. Твор захаваўся ў Слуцкім сьпісе Статута Вялікага Княства Літоўскага 1529 году. У ім зьмешчана яшчэ 5 аўтографаў паэта, а таксама запісы іншых асобаў, якія сьведчаць, што ў 1-й пал. XVII ст. рукапіс бытаваў у Вільні, дзе, напэўна, і быў напісаны верш^[3]. Асноўны матыў твора — ухваленьне роднай мовы, падкрэсьліваньне яе выбітнага месца ў жыцьці грамадзтва і кожнага чалавека^[4]. Напісаны правільным чатырохстопным харэем, гэта твор паказвае адыход беларускай паэзіі XVII ст. ад неарганічнай старабеларускай мове сылябікі, на зьмену якой прыходзіла сыляба-танічная сыстэма вершаскладаньня^[1]. Паводле В. Рагойшы, адзін зь першых узораў харэічнага мэтру ў беларускай пісьмовай паэзіі^[5].

Аўтограф верша «Полска квітнет лаціною…» на старонках рукапісу Літоўскага Статута 1529 году, c. 28.

У гэтым адзіна вядомым творы Я. К. Пашкевіча, напісаным у панэгірычным стылі, упершыню прагучала актуальная і сёньня думка аб тым, што народ жыве да таго часу, пакуль жыве яго мова^[6]. Падкрэсьліваючы значэньне старабеларускай мовы («русчызны») ў жыцьці ўсяго Княства і ставячы яе па значнасьці на адзін узровень з польскай, Я. Пашкевіч выказвае ўпэўненасьць у шчасьлівым лёсе роднага слова^[1].

старабеларускі тэкст

Полска квитнет лациною, Литва квитнет русчызною, Без той в Полще не пребудеш, Без сей в Литве блазнѣм будзеш. Той лати[н]а езык дает. Та без Руси не вытрвает. Ведзъ же юж, Рус, иж тва хвала По всем свете юж дойзрала; Весели ж се ты, русине, Тва слава никгды не зкгине[3].