Інстытуцыяналізм

Інстытуцыяналізм (англ.: institutional economics) — напрамак у эканамічнай навуцы, які робіць акцэнт на ролі інстытутаў (прававых нормаў, звычаяў, арганізацыі і правіл паводзін) у фармаванні эканамічных паводзін, вынікаў і развіцця.

Асноўныя ідэі

• Эканамічныя працэсы не ізаляваныя, а адбываюцца ў кантэксце сацыяльных інстытутаў.
• Рацыянальнасць чалавека абмежаваная, і яго выбар залежыць ад навакольнага асяроддзя і норм.
• Інстытуты ўздзейнічаюць на эфектыўнасць рынкаў, рост, няроўнасць, правы ўласнасці і эканамічную стабільнасць.

Тыпы інстытуцыяналізму

• Класічны (стары) інстытуцыяналізм — фармаваўся напрыканцы XIX – пачатку XX ст. Асноўны акцэнт рабіў на эвалюцыю інстытутаў і крытыку неакласічнай тэорыі.
• Новы інстытуцыяналізм — узнік у другой палове XX ст. Спалучае элементы неакласічнай эканомікі з аналізам інстытутаў (права, уласнасць, бюракратыя, карупцыя).

Вядомыя прадстаўнікі

• Торстэйн Веблен — лічыцца адным з заснавальнікаў інстытуцыяналізму. Аўтар паняцця дэманстратыўнае спажыванне.
• Джон Команс — вывучаў прававыя інстытуты і ролю дзяржавы ў рэгуляванні рынку.
• Дуглас Норт — адзін з галоўных прадстаўнікоў новага інстытуцыяналізму. Узнагароджаны Нобелеўскай прэміяй за тлумачэнне ролі інстытутаў у доўгатэрміновым эканамічным развіцці.

Значэнне

Інстытуцыяналізм адыгрывае ключавую ролю ў:

• аналізе эканамічнага развіцця і заняпаду дзяржаў;
• даследаванні карупцыі, правоў уласнасці, эфектыўнасці дзяржавы;
• развіцці эканамічнай палітыкі з улікам асаблівасцяў інстытуцыянальнай структуры.

Крытыка

• Недастатковая фармалізацыя і колькасная дакладнасць аналізу.
• Інтэрпрэтацыя вынікаў часта мае якасны, а не матэматычны характар.

Гл. таксама

• Сацыяльны інстытут
• Нобелеўская прэмія па эканоміцы

Літаратура

• Veblen, Thorstein. The Theory of the Leisure Class (1899)
• Commons, John R. Institutional Economics (1934)
• North, Douglass C. Institutions, Institutional Change and Economic Performance (1990)
• Institutional Economics
• Institutional Economics