Іраіда Восіпаўна Царук

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Царук.

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Прытыцкая.

Іраіда Восіпаўна Царук (у дзявоцтве Прытыцкая; 28 студзеня 1928, в. Гаркавічы, Беластоцкае ваяводства — 19 чэрвеня 2019) — беларуская гісторык, педагог. Доктар гістарычных навук (1975), прафесар (1977). Сястра дзяржаўнага дзеяча БССР Сяргея Прытыцкага.

Іраіда Восіпаўна Царук
Дата нараджэння	29 студзеня 1928(1928-01-29)
Месца нараджэння	Гаркавічы, Польшча
Дата смерці	19 чэрвеня 2019(2019-06-19) (91 год)
Грамадзянства	Польская Рэспубліка  СССР  Беларусь
Род дзейнасці	выкладчыца ўніверсітэта, вучоная, гісторык
Навуковая сфера	гісторык
Месца працы	гістарычны факультэт БДУ
Навуковая ступень	доктар гістарычных навук (1975)
Навуковае званне	прафесар (1977)
Альма-матар	Нясвіжскі дзяржаўны каледж імя Якуба Коласа БДУ
Партыя	КПСС
Узнагароды

Біяграфія

Нарадзілася 28 студзеня 1928 года ў вёсцы Гаркавічы (Сакольскі павет, Беластоцкае ваяводства, Польшча) у сялянскай сям’і з 6 дзяцей (адзін з братоў — палітык Сяргей Прытыцкі). У кастрычніку 1939 года выехала ў Беласток да брата Сяргея, які ў той час быў намеснікам старшыні Беластоцкага абласнога выканаўчага камітэта, дзе вучылася да ліпеня 1941 года. З нападам Германіі на СССР эвакуявался ў Саратаўскую вобласць РСФСР, дзе змешчаная ў дзіцячы дом. Па заканчэнні вайны пераехала да Сяргея Прытыцкага ў Маскву, дзе скончыла рамеснае вучылішча па спецыяльнасці токара-фрэзероўшчыка^[1]. У 1948 годзе скончыла Нясвіжскае педагагічнае вучылішча і ў ліку 5 % навучэнцаў (за выдатную вучобу) была накіравана ў Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт, які скончыла ў 1953 годзе. Ва ўніверсітэце пазнаёмілася з будучым мужам, Аляксандрам Царуком^[2], таксама студэнтам гістарычнага факультэта. Вучылася ў аспірантуры па кафедры гісторыі КПСС БДУ, паспяхова завяршыла навучанне ў 1957 годзе.

З 1957 года па 1963 год працавала ў Мінскім гарадскім камітэце і абласным камітэце Камуністычнай партыі. У кастрычніку 1963 года пераведзена на працу ў БДУ, на кафедру гісторыі КПСС. У 1965 годзе абараніла кандыдацкую дысертацыю^[3]. У 1976 годзе абараніла доктарскую дысертацыю^[4], у 1978 годзе ёй прысвоена вучонае званне прафесара. Кандыдацкая і доктарская дысертацыі прысвечаны даследаванням гісторыі і культуры Заходняй Беларусі.

У 1973 годзе выбрана на пасаду дэкана гістарычнага факультэта, якую займала да верасня 1986 года. У 1983 годзе узначаліла кафедру гісторыі БССР, была выбрана прафесарам гэтай жа кафедры, дзе працавала да снежня 1991 года, да выхаду на пенсію^[5]. Памерла 19 чэрвеня 2019 года.

Навуковая дзейнасць

Даследавала пытанні палітычнай гісторыі XX ст., нацыянальна-дзяржаўнага будаўніцтва ў БССР, разгортвання нацыянальна-вызваленчага і рэвалюцыйнага руху ў Заходняй Беларусі ў міжваенны перыяд^[6].

Напісала ўспаміны пра С. В. Прытыцкага.

Выбраная бібліяграфія

• Социалистическая дисциплина труда и пути ее укрепления: (материал в помощь лектору) / И. О. Царюк. — Минск : Правление общества «Знание» БССР, 1967. — 28 с.
• КПБ — организатор культурного строительства в Западных областях Белоруссии: 1939—1955 гг. / И. О. Царюк. — Мн. : Изд-во БГУ им. В. И. Ленина, 1969. — 198, [1] с.
• В братском союзе: социалистические преобразования экономики в западных областях БССР, сентябрь 1939 ― июнь 1941 гг. / И. О. Царюк. — Минск : Издательство БГУ, 1976. — 103, [1] с.
• В семье единой: К 40-летию воссоединения Запад. Белоруссии с БССР. Материал в помощь лектору / И. О. Царюк. — Мн., 1979. — 21 с.
• От родного порога / Ираида Царюк. — Минск : Белорусский государственный университет, 2011. — 167, [1] с.
• Крутые дороги: Сергею Притыцкому посвящается / Ираида Царюк. — Минск : Рифтур, 2012. — 255 с.

Зноскі

1. Іраіда Царук гадуе праўнукаў і піша ўспаміны (нявызн.). Новы Час (10 сакавіка 2013). Праверана 18-3-2021.
2. Царук Аляксандр Уладзіміравіч на сайце анлайн-энцыклапедыі "Беларусь у асобах і падзеях
3. Деятельность Компартии Белоруссии по осуществлению культурной революции в западных областях республики (1939―1953 г.г.): автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата исторических наук / И. О. Царюк. — Минск, 1965. — 22 с.
4. Деятельность КПБ по осуществлению социалистических преобразований и организации социалистического строительства в западных областях Белоруссии (сентябрь 1939 — июнь 1941 гг.): автореферат диссертации на соискание ученой степени доктора исторических наук: специальность 07.00.01 История КПСС / Царюк Ираида Осиповна. — Минск, 1975. — 49 с.
5. ЦАРУК ІРАІДА ОСІПАЎНА (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 1 чэрвеня 2022. Праверана 17 сакавіка 2021.
6. Памяці вучонага. Іраіда Осіпаўна Царук // Часопіс Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Гісторыя. — 2019. — № 3. — С. 155—156. Архівавана з першакрыніцы 28 чэрвеня 2020.