Іркуцкая вобласць

Іркуцкая вобласць — суб’ект Расійскай Федэрацыі, размешчаны ў паўднёва-заходняй частцы Усходняй Сібіры. Адміністрацыйны цэнтр — горад Іркуцк. У склад вобласці да 1 студзеня 2008 года ўваходзіў іншы суб’ект федэрацыі — Усць-Ардынская Бурацкая аўтаномная акруга, якая ў цяперашні час аб’яднана з вобласцю. Вобласць падзяляецца на 27 раёнаў. Буйнейшыя гарады: Іркуцк, Брацк, Ангарск, Усць-Ілімск.

Іркуцкая вобласць
Герб Сцяг
Краіна	Расія[1]
Уваходзіць у	Расія (1991—?)[2]
Адміністрацыйны цэнтр	Іркуцк
Дата ўтварэння	26 верасня 1937
Кіраўнік	Igor Kobzev[d]
Насельніцтва	▼2 322 292 чал. (1 студзеня 2025)[3]
Плошча	774 846 км²
Часавы пояс	IRKT і Asia/Irkutsk[d][4]
Код ISO 3166-2	RU-IRK
Код аўтам. нумароў	38 і 138
Афіцыйны сайт (руск.)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Беларусы Іркуцкай вобласці

У выніку шматлікіх войн паміж Вялікім Княствам Літоўскім і Маскоўскай дзяржавай у палон да апошніх трапіла вялікая колькасць этнічных беларусаў, многім з якіх прапаноўвалі ісці разам з казакамі на асваенне Сібіры. Першае вядомае беларускае паселішча Іркуцкай губерні — вёска Літвінцава, якая ўзнікла ў сярэдзіне ХVІІ ст. непадалёк ад Усць-Ілімскага астрога (цяпер горад Усць-Ілімск). Багата беларусаў ссылалі ў Сібір пасля паўстання 1863-64гг. Але найбольшае перасяленне беларусаў адбылася падчас «сталыпінскай рэформы» на пачатку ХХ стагоддзя. Паводле архіўных дадзеных, толькі ў Іркуцкую губерню перасялілася 300 000 беларусаў. Між іншым, з Расеі ў гэты перыяд перасяленцаў было вельмі мала, і яны называліся тут «чалдонамі»^[5].

31 траўня 1996 года адбыўся першы з’езд беларусаў Прыбайкалля. Вынікам сталася стварэнне Іркуцкага таварыства беларускай культуры імя Яна Чэрскага. Пазней узнікла нацыянальна-культурная аўтаномія «Беларусы Чэрамхова» (аб’ядноўвае беларусаў Чарамхоўскга раёна Іркуцкай вобл.), а таксама моладзевы клуб «Крывічы». Гэтыя культурныя аб’яднанні ладзяць беларускія святы: «Купалле», «Дзяды», «Дажынкі», «Каляды», «Грамніцы», «Гуканне вясны». У 2016 годзе на «Купалле», якое ладзілі «Крывічы» прыйшло больш за чатыраста чалавек^[6]. На святах аб’яднанням дазваляюць выкарыстоўваць сімвалы «Пагоня» і бел-чырвона-белы сцяг.

Колькі цяпер пражывае беларусаў у Іркуцку, дакладна невядома. Некаторыя даследчыкі называюць мінімальную лічбу ў 50 тысяч чалавек, а некаторыя сцвярджаюць, што кожны трэці жыхар Іркуцкай вобласці мае беларускія карані.

Пасёлкі

• Усць-Ардынскі

Гл. таксама

• Тафалары

Зноскі

1. Шахрай С. М., Алексеев С. С., Собчак А. А. и др. Конституция Российской Федерации // Российская газета — Россия: 1993. — С. 102. — ISSN 1606-5484; 1560-0823 Праверана 25 кастрычніка 2016.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q159'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q4061728'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q4231499'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1853433'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q652062'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q123630'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q334294'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q4521357'></a>
2. АКТМУ Праверана 13 сакавіка 2015.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q4330203'></a>
3. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2025 г. и в среднем за 2024 г. и компоненты её изменения — Росстат, 2025.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q133366769'></a>
4. https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/europe
5. Архіўная копія (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 5 студзеня 2018. Праверана 22 жніўня 2018.
6. Архіўная копія (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 5 студзеня 2018. Праверана 22 жніўня 2018.