Аляксандр Яўгеньевіч Анікін

Алякса́ндр Яўге́ньевіч Ані́кін (нар. 10 снежня 1952, Новасібірск) — савецкі і расійскі лінгвіст, спецыяліст у галіне этымалогіі, тэорыі моўных кантактаў, славістыкі, русістыкі і літаратуразнаўства. Член-карэспандэнт РАН (2003), акадэмік (2016)^[2] па Аддзяленні гісторыка-філалагічных навук (секцыя мовы і літаратуры).

Аляксандр Яўгеньевіч Анікін
Дата нараджэння	10 снежня 1952(1952-12-10)[1] (72 гады)
Месца нараджэння	Новасібірск, Новасібірская вобласць, РСФСР, СССР
Грамадзянства	СССР  Расія
Род дзейнасці	лексікограф, дыялектолаг
Навуковая сфера	этымалогія і славістыка
Месца працы	Institute of Philology of the Siberian Branch of the RAS[d]
Навуковая ступень	доктар філалагічных навук
Альма-матар	Новасібірскі дзяржаўны ўніверсітэт
Навуковы кіраўнік	Алег Мікалаевіч Трубачоў

Біяграфія

У 1975 годзе скончыў гуманітарны факультэт Новасібірскага дзяржаўнага ўніверсітэта. Працаваў у ВНУ Новасібірска і Цюмені (асістэнт кафедры агульнага мовазнаўства Цюменскага дзяржаўнага ўніверсітэта, 1975—1976). З 1985 года ў аспірантуры Інстытута рускай мовы АН СССР (навуковы кіраўнік – чл.-кар. АН СССР А. М. Трубачоў). У 1984 годзе ў ІРМ АН СССР абараніў кандыдацкую дысертацыю на тэму «Опыт семантического анализа омонимов на праславянском фоне». З 1985 па 1990 працаваў у Інстытуце гісторыі, філалогіі і філасофіі АН СССР (Новасібірск), быў рэдактарам тамоў серыі «Памятники фольклора народов Сибири и Дальнего Востока».

У 1990 годзе паступіў у дактарантуру Інстытута рускай мовы АН СССР, пасля заканчэння якой стаў загадчыкам Групы (з 1997 — Сектара) рускай мовы Інстытута філалогіі Сібірскага аддзялення РАН. У 2000 годзе ў дысертацыйным савеце Уральскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя А. М. Горкага (Екацярынбург) абараніў доктарскую дысертацыю ў выглядзе навуковага даклада на тэму «Проблемы русской диалектной этимологической лексикографии». 22 мая 2003 года абраны членам-карэспандэнтам РАН па Аддзяленні гісторыка-філалагічных навук РАН. 28 кастрычніка 2016 года абраны сапраўдным членам (акадэмікам) РАН.

Даследчая праца

А. Я. Анікін — буйны спецыяліст у галіне этымалогіі рускай лексікі, кантактаў рускай мовы і моў Сібіры. Ім створаны слоўнікі «Этимологический словарь русских диалектов Сибири (заимствования из уральских, алтайских и палеоазиатских языков)» (2 выданні: 1997, дапоўненае і ўдакладненае — 2000) і «Этимологический словарь русских заимствований в языках Сибири» (2003). Цяпер працуе над «Русским этимологическим словарем» (сумесны праект Інстытута філалогіі СА РАН і Інстытута рускай мовы РАН).

Адміністратыўныя абавязкі:

• загадчык Сектара рускай мовы Інстытута філалогіі СА РАН;
• член бюро Аб'яднанага вучонага савета па гуманітарных навуках СА РАН;
• кіраўнік гуманітарнай секцыі Навукова-выдавецкага савета СА РАН;
• член дысертацыйнага савета пры Інстытуце філалогіі СА РАН;
• член рэдкалегіі «Сибирского филологического журнала» (Новасібірск);
• член галоўнай рэдкалегіі серыі «Памятники фольклора Сибири и Дальнего Востока» (Новасібірск).

А. Я. Анікін таксама з'яўляецца выдатным літаратуразнаўцам, у асноўным як даследчык творчасці І. Ф. Аненскага і Г. А. Ахматавай. У 1992 годзе ён удзельнічаў у працы міжнароднага семінара па І. Ф. Аненскім у Парыжы, а ў 2005 годзе выступіў з дакладам на Міжнародных юбілейных Аненскіх чытаннях у Маскве.

Асноўныя працы

• Аникин, А. Е. Этимологический словарь русских диалектов Сибири: Заимствования из уральских, алтайских и палеоазиатских языков / Рец. : канд. филол. наук Б. В. Болдырев, канд. филол. наук А. М. Певнов, д-р филол. наук Е. А. Хелимский; Институт филологии СО РАН. — Новосибирск: Наука. Сибирское предприятие РАН, 1997. — 776 с. — 490 экз. — ISBN 5-02-031031-X.
• Аникин, А. Е. Этимологический словарь русских диалектов Сибири: Заимствования из уральских, алтайских и палеоазиатских языков / Ин-т филологии СО РАН. — 2-е изд., испр. и доп. — М., Новосибирск: Наука, 2000. — 768 с. — ISBN 5-02-031804-3.
• Аникин, А. Е. Этимологический словарь русских заимствований в языках Сибири / Ин-т филологии. — Новосибирск: Наука, 2003. — 788 с. — 800 экз. — ISBN 5-02-031852-3.
• Аникин, А. Е. Опыт словаря лексических балтизмов в русском языке. — Новосибирск : Наука, 2005.
• Аникин, А. Е., Хелимский, Е. А. Самодийско-тунгусо-маньчжурские лексические связи / Институт филологии СО РАН. — М.: Языки славянских культур, 2007. — 256 с. — 500 экз. — ISBN 5-9551-0210-8.
• Аникин, А. Е. Иннокентий Анненский и его отражения: Материалы. Статьи. — М.: Языки славянских культур, 2011. — 472 с. — (Studia poetica). — 500 экз. — ISBN 978-5-9551-0472-0.

«Русский этимологический словарь»^[3][4]

• Вып. 1 (а — аяюшка) / ИРЯ РАН, Ин-т филологии СО РАН. — М.: Рукописные памятники Древней Руси, 2007. — 368 с. ISBN 5-9551-0208-6.
• Вып. 2 (б — бдынъ) / ИРЯ РАН, Ин-т филологии СО РАН. — М.: Рукописные памятники Древней Руси, 2008. — 336 с. ISBN 978-5-9551-0265-8.
• Вып. 3 (бе — болдыхать) / ИРЯ РАН, Ин-т филологии СО РАН — М.: Рукописные памятники Древней Руси, 2009. — 344 с. ISBN 978-5-9551-0356-3.
• Вып. 4 (боле — бтарь) / ИРЯ РАН, Ин-т филологии СО РАН. — М.: Знак, 2011. — 328 с. ISBN 978-5-9551-0476-8.
• Вып. 5 (буба I — вакштаф) / ИРЯ РАН, Ин-т филологии СО РАН. — М.: Знак, 2011. — 344 с. ISBN 978-5-9551-0484-3.
• Вып. 6 (вал I — вершок IV) / ИРЯ РАН, Ин-т филологии СО РАН. — М.: Рукописные памятники Древней Руси, 2012. — 368 с. ISBN 978-5-9551-0583-3.
• Вып. 7 (вершь I — вняться II). — М.: ИРЯ РАН, 2013. — 352 с. ISBN 978-5-88744-087-3.
• Вып. 8 (во I — вран). — М.: ИРЯ РАН, Ин-т филологии СО РАН, 2014. — 352 с. ISBN 978-5-88744-087-3.
• Вып. 9 (вра́ндовать — гало́п). — М.: ИРЯ РАН, Ин-т филологии СО РАН, 2015. — 383 с. ISBN 978-5-88744-087-3.
• Вып. 10 (галочка I — глыча). — М.: Нестор-История, 2016. — 368 с. ISBN 978-5-88744-087-3.
• Вып. 11 (глюки — грайка). — М.: Нестор-История, 2017. — 368 с. ISBN 978-5-4469-1180-6.
• Вып. 12 (грак I — дбать). — М.: ИРЯ РАН; Новосибирск: ИФ СО РАН; СПб.: Нестор-История, 2018. — 376 с. ISBN 978-5-4469-1372-5.
• Вып. 13 (два — дигло). — М.: Ин-т рус. яз. им. В. В. Виноградова РАН; Ин-т филологии Сибирского отделения РАН, 2019. — 376 с. ISBN 978-5-88744-087-3.
• Вып. 14 (дигнитарь — дрощи). — СПб.: Нестор-История, 2020. — 384 с. ISBN 978-5-4469-1761-7.
• Вып. 15 (друг I — еренга). — СПб.: Нестор-История, 2020. — 384 с. ISBN 978-5-4469-2005-1.
• Вып. 16: (ерепениться — житьё). — М.: Ин-т рус. яз. им. В. В. Виноградова РАН; Ин-т филологии Сибирского отделения РАН, 2022. — 389 с. ISBN 978-5-7164-1213-2.
• Вып. 17: (жихарь I — засьюндывать). — М.: Ин-т рус. яз. им. В. В. Виноградова РАН; Ин-т филологии Сибирского отделения РАН, 2023. — 391 с. ISBN 978-5-7164-1303-0.
• Вып. 18: (затвор I — зять). — М.: Ин-т рус. яз. им. В. В. Виноградова РАН; Ин-т филологии Сибирского отделения РАН, 2024. — 406 с. ISBN 978-5-7164-1404-4.