Давыд Гарадзенскі

Давыд (каля 1283 — 1326) — староста гродзенскі, военачальнік вялікага князя літоўскага Гедзіміна.

Давыд Гарадзенскі
Нараджэнне	каля 1289[1]
Смерць	1326[2][1] Маркграфства Брандэнбург, Свяшчэнная Рымская імперыя
Дзеці	Патрыкей Давыдавіч
Дзейнасць	ваенная справа[3], ваеннае камандаванне[d][3] і сярэдневякоўе[3]
Званне	ваявода
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Паходжанне невядома. На думку Васіля Тацішчава, быў сынам пскоўскага князя Даўмонта і гэта меркаванне пашырана, але пацвярджэнняў гэтаму няма. У нямецкіх хроніках называецца кашталянам або старостам Гарадзенскага замка, у Пскоўскім летапісе — князем.

Упершыню Давыд згадваецца ў хроніцы Пятра Дусбурга пад 1314 годам, калі ўзначальваў паспяховую абарону Новагародка ад ордэнскага нападу. У 1319 годзе ўзначальваў паход вялікалітоўскага войска супраць Ордэна ў Прусію. У 1323 годзе двойчы прыходзіў на дапамогу Пскову супраць Ордэна ў Лівоніі, а таксама ўзначальваў паход у Добжынскую зямлю супраць Ордэна ў Прусіі. У 1324 годзе крыжаносцы знішчылі яго маёнтак Давыдзішкі ў Літве. У 1324 годзе вадзіў вялікалітоўскае войска ў Мазовію. У 1326 годзе на дапамогу польскаму каралю Уладзіславу Лакатку ў паход супраць маркграфства Брандэнбургскага, дзе быў забіты ў мазавецкім рыцарам Анджэем Гостам. Паводе адной з версій, Гост мог быць падкуплены крыжакамі^[4]. Паводле іншай, гэта мог быць паядынак адзін на адзін у выніку нейкай спрэчкі^[5].

У літаратуры ўкаранілася легенда аб тым, што Давыд быў непераможны ў бітвах з крыжакамі, хоць у Хроніцы Пятра з Дусбурга ёсць інфармацыя аб адбітай у атрада Давыда здабычы.

Паводле Мацея Стрыйкоўскага, быў жанаты з дачкой вялікага князя Гедзіміна.

Паводле папулярнай гарадской легенды мог быць пахаваны ў Гродне каля Барысаглебскай (Каложскай) царквы.

Памяць

Помнік Давыду Гарадзенскаму каля Каложскай царквы

Імём Давыда Гарадзенскага названая вуліца ў гістарычным цэнтры Гродна^[6]. У Каложскім парку ў 2003 годзе ўсталяваны камень-валун у яго гонар (скульптар Панцялееў)^[7].

У красавіку 2017 года ў Гродне выбралі эскіз помніка Давыду Гарадзенскаму, на конкурсе перамог праект Сяргея Аганава^[8]. У скульптуры Давыд Гарадзенскі стварае адзінае цэлае з канём, закрываючы яго сваім плашчом, у руцэ трымае меч, за спінай шчыт з крыжам. На помніку ёсць выявы гродзенскага Старога замка і Каложскай царквы. Выгляд Давыда Гарадзенскага невядомы, таму скульптар не выяўляў дэталёва яго твар. Помнік пастаўлены ў 2018 годзе на скрыжаванні вуліц Замкавай і Давыда Гарадзенскага^[9][10].

Помнік Давыду на вуліцы Замкавай у Гродне.

У 2018 годзе вытворца гадзіннікаў «Луч» выпусціў абмежаваную серыю гадзіннікаў «Волат», прысвечаную постаці Давыда Гарадзенскага^[11].

Першай спробай напісаць біяграфію Давыда стала кніга «Давыд Гарадзенскі. Герой і легенда» Мікалая Малішэўскага, якая выйшла ў 2019 годзе^[12][13].

Зноскі

1. Národní autority České republiky Праверана 8 чэрвеня 2022.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863'></a>
2. Мякотин В. А. Давид, староста гродненский // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1893. — Т. X. — С. 5–6.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q23892911'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q602358'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q19908137'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q24377254'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q4310254'></a>
3. Národní autority České republiky Праверана 7 лістапада 2022.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863'></a>
4. Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 5. — Мінск, 1997. С. 565
5. Давыд Гарадзенскі: што ведаем насамрэч і што прыдумалі «ўдзячныя нашчадкі» пра героя, якому хочуць паставіць помнік (нявызн.). Hrodna.life.
6. Калектыў аўтараў: А. Вашкевіч, А. Госцеў, В. Саяпін і інш. Біяграфія гарадзенскіх вуліц. Ад Фартоў да Каложы.. — Гродна-Вроцлаў: Вроцлаўская навуковая друкарня, 2012. — С. 91. — 370 с. — ISBN 978-93-61617-77-8.
7. Давыд Городенский (нявызн.). Монументальная память г. Гродно.
8. У Гродне афіцыйна адкрылі помнік Давыду Гарадзенскаму (нявызн.). Hrodna.life.
9. «Я понимал, что шансов победить у меня ноль»: как в Гродно выбирали лучший эскиз памятника Давыду Городенскому(недаступная спасылка) (руск.)
10. belsat.eu
11. «Луч» выпустил лимитированную серию часов в честь знаменитого полководца ВКЛ (нявызн.). Салідарнасць.
12. У Гродне прэзентавалі кнігу пра Давыда Гарадзенскага (нявызн.). Hrodna.life.
13. Н. Н. Малишевский. Давыд Городенский. Герой и легенда. — Гродно: ЮрСаПринт, 2019. — 198 с.