Джавані П’ерлуіджы да Палестрына

From Wikipedia, the free encyclopedia

Джавані П’ерлуіджы да Палестрына
Remove ads

Джованні П’ерлуіджы да Палестрына (італ.: Giovanni Pierluigi da Palestrina, 1525, каля Рыму -2 лютага 1594, Рым) — знакаміты кампазітар італьянскай музыкі Каталіцкага Касцёла. Найболей значны прадстаўнік Рымскай школы музыкі.

Хуткія факты Джавані П’ерлуіджы дзі Палестрына, Асноўная інфармацыя ...
Remove ads

Біяграфія

Палестрына нарадзіўся каля 1525 года ў Палестрыне (блізу Рыма), ад назвы горада і паходзіць яго імя[5]. Як і многія мастакі XV—XVI стагоддзяў, пазначаўся гісторыкамі па месцы свайго нараджэння, аднак сам у захаваных лістах звычайна падпісваўся як Джавані Петралойзіа[6].

З дзіцячых гадоў Палестрына спяваў у царкоўным хоры хлопчыкаў. Спачатку ў хоры роднага горада, а ў 1537—1540 гадах — у рымскай царкве Санта Марыя Маджорэ[7].

З 1544 года ён быў арганістам і капельмайстароам галоўнай царквы Св. Агапіта г. Палестрына[6][7]. Пра гэты перыяд дзейнасці Палестрыны, што доўжыўся да 1551 года, вядома няшмат што, — магчыма, што менавіта тады ён пачаў асвойваць традыцыі жанраў імшы і мяцеа, якія сталі надалей ключавымі ў яго творчасці, і некаторыя імшы, што ўбачылі святло пазней, былі напісаны яшчэ ў родным горадзе[5].

Свайго першага магутнага апекуна Палестрына знайшоў у асобе Папы Юлія III, і з 1551 года ўся яго дзейнасць была злучана з Рымам. Папе Юлію III Палестрына прысвяціў у 1554 складанку 4-галосных імш, першы свой надрукаваны твор[8]. У верасні 1551 года ён быў запрошаны на пасаду Magister puerorum (настаўнікам спеву і дырыжорам хору хлопчыкаў) пры Саборы Св. Пятра[5][8].

Папам Палестрына быў вызвалены ад звычайнага строгага экзамену, не зважалі і на тое, што Палестрына не толькі не быў святаром, але нават быў жанаты і меў некалькі сыноў. Відаць, Папа хацеў даставіць яму магчымасць свабодна займацца творчасцю, што, вядома, было б мала даступна страшна занятаму капельмайстру сабора св. Пятра

Палестрына пакінуў у 1555 пасаду капельмайстра і ўступіў на службу ў Сікстынскую капэлу.

Папа Марцэл II, які змяніў Юлія III у красавіку 1555 года, заступаўся за Палестрыну, яшчэ быўшы кардыналам. Хоць Марцэл II узначальваў Ватыкан менш месяца, аднак з яго імем злучана адно з самых знакамітых складанняў Палестрыны — так званая «Імша Папы Марцэла»[5]. Наступнік Марцэла II, Папа Паўла IV, увёў у капэле стражэйшы статут, дапоўніўшы яго, у прыватнасці, аброкам бясшлюбнасці, і ў верасні 1555 года Палестрына, быўшы жанаты, пазбавіўся свайго месца, хоць яму прызначылі бедную пенсію.

Надалей Палестрына быў дырэктарам спявацкай школы пры царкве Санта-Марыя Маджорэ і ўзначальваў хатнюю капэлу кардынала д’Эсту ў Цівалі; у 1571 годзе, ужо пры Папе Пію V, пасля смерці свайго калегі і аднакласніка Джавані Анімучы, ён ізноў узначаліў капэлу Юлія пры Саборы Св. Пятра і займаў пост капельмайстра аж да сваёй смерці ў 1594 годзе[7].

Тым часам яго жонка, двое сыноў і двое братоў былі панесены чумой, што лютавала тады ў Рыме. Забіты горам, Палестрына вырашыў стаць святаром, але напярэдадні пасвячэнні пазнаёміўся з адной заможнай удавой і ў 1581 жаніўся. Разам з кампаньёнам ён заняўся гандлёвай справай, што належала памерламу мужу сваёй новай жонкі, і, паколькі яму атрымалася стаць афіцыйным дастаўніком мяхоў і скур да папскага двара, справа пайшла на лад, прытым атрыманы прыбытак укладаўся ў куплю зямлі і нерухомасці.

У 1592 годзе яго калегі-музыканты склалі і паднеслі яму ў знак глыбокай павагі складанку музычных кампазіцый на тэксты псалмоў разам з хвалебным адрасам.

У 1594 годзе Палестрына нечакана захварэў і неўзабаве сканаў ад плеўрыта. У адпаведнасці са звычаямі таго часу, Палестрына быў пахаваны ў той жа дзень, калі ён памёр. На яго адпяванні памкнулася велізарная колькасць людзей[9]. Палестрына пахаваны ў Саборы Святога Пятра. У эпітафіі на надмагіллі былі напісаны словы, што атрымалі познае сусветнае шыранне ў характарыстыках кампазітара — «князь музыкі» (princeps musicae). Пры рэканструкцыі храма ў 1700-х гг. надмагілле Палестрыны было згублена, дакладнае месца пахавання дагэтуль не знойдзена

Remove ads

Творчасць

Палестрына пісаў амаль выключна вакальную шматгалосую музыку; больш усяго вядомы як аўтар імш (і іншых жанраў царкоўнай паліфоніі), мяцееўшы і «духоўных» мадрыгалаў (madrigali spirituali).

У яго шырокай спадчыне каля 105 імш, «Аферторыі для ўсяго царкоўнага года» (Рым, 1593; унікальны па маштабе і задуме цыкл, утрымоўвальны 68 аферторыяў), каля 140 мадрыгалаў і больш 300 матэтаў. З іншых жанраў царкоўнай паліфоніі (у існасці, тыя ж матэты) 72 гімны, больш 40 магніфікатаў, 11 літанняў, Плачы прарока Ераміі.

Яго дачыненне да (свецкіх) мадрыгалам застаецца ў вызначанай ступені загадкавым: хочучы ў прадмове да складанкі матэтаў «Canticum canticorum» (з лац. — «Песня песняй») 1584 года ён выказваўся супраць таго, каб класці на музыку мірскія тэксты, ужо праз два гады выйшаў том яго свецкіх мадрыгалаў (першы ўбачыў свет у 1555 годзе). Духоўныя мадрыгалы (пераважна на 5 галасоў) Палестрыны апублікаваны ў выглядзе дзвюх складанак. Да ліку найболей вядомых мадрыгалаў Палестрыны адносяцца пяцігалосыя «Io son ferito» (1561) і «Vestiva i colli» (1566). Пра папулярнасць другога сведчыць вялікая колькасць апрацовак і варыяцый XVI—XVII стагоддзяў (сярод іншых В. Галілея, Дж. А. Тэрцы, Дж. Бесона, А. Банк’еры) для лютні, клавіра і іншых прылад.

У 1560 годзе Палестрына звярнуў на сябе ўсеагульную ўвагу сваімі імпраперыямі (антыфоны і рэспансорыі, прымеркаваныя да Жарснай сядміцы). Іх простая, прыгожая, гарманічная музыка вырабіла моцнае ўражанне і Трыдэнцкі сабор (1543—1563), які лічыў патрэбным вырабіць рэформы ў царкоўнай музыцы, звярнуўся да Палестрыны з даручэннем напісаць спробавую імшу, якая давяла б магчымасць існавання шматгалоснай музыкі ў царкоўным набажэнстве (шматгалосная музыка, як тады лічылася, з прычыны вытанчанасці поліфанічнай тэхнікі наносіла шкоду выразнасці молитвословия). Палестрына напісаў тры імшы, кожную на 6 галасоў. Усе тры адрозніваліся выдатнымі вартасцямі, але найвялікай папулярнасці ганаравалася маса памяці Папы Марцэла II, былога апекуна Палестрыны, вядомая цяпер пад назвай «Імшы Папы Марцэла» (іншая назва — «Імша Папы Марчэла», каля 1562).

Remove ads

Сачыненні (выбарка)

Імшы

Нататка 1. Ідэнтыфікуючы імшы па іх загалоўках, музыканты звычайна адштурхваюцца ад тэматычнага прататыпа — інцыпіта царкоўнай / свецкай манодыі (калі гэта імша-парафраза) ці інцыпіта шматгалоснага складання (калі гэта імша-пародыя) — мотета ці мадрыгала. У шэрагу выпадкаў арыгінальныя загалоўкі не ўтрымваюць інцыпітаў і спасылаюцца на тэхніку кампазіцыі (missa ad fugam, ut-re-mi-fa…), на літургічны каляндар (missa de beata Virgine, de feria, in festis duplicibus), на парадкавы нумар у прыжыццёвым выданні (missa prima, secunda), на царкоўны тон, у якім складанне напісана (missa quinti toni), на прысвячэнне (missa papae Marcelli) і г.д. У ніжэйзгаданай табліцы загалоўкі першых тыпаў («інцыпітныя») для выгоды адлучаны ад другіх.
Нататка 2. Для кароткай спасылкі на імшы Палестрыны па нумары (прыкладам, замест «Імша Папы Марцэла» — «Імша № 12») прынята скарыстаць спіс Г.Рыза (гл. у бібліяграфіі Reese, 1959).

Больш інфармацыі Загаловак, Галасоў ...
Remove ads

Выданні сачыненнняў

Гл. таксама

Заўвагі

  1. [З 1]
    Асаблівасць тэхнікі кампазіцыі мантуанскіх імш — у чаргаванні фрагментаў традыцыйнай манодыі і яе кампазітарскай поліфанічнай апрацоўкі (гл. Alternatim).

Крыніцы

Літаратура

Спасылкі

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads
Remove ads