Дом Урангеля

Дом Урангеля — будынак у Растове-на-Доне, пабудаваны ў 1885 годзе па праекце архітэктара М. А. Дарашэнкі^[1]. У гэтым доме правёў дзіцячыя і юнацкія гады адзін з галоўных кіраўнікоў Белага руху Пётр Мікалаевіч Урангель^[2]. Дом Урангеля мае статус аб'екта культурнай спадчыны рэгіянальнага значэння^[3]. У наш час будынак знаходзіцца ў дрэнным стане і мае патрэбу ў рэстаўрацыі^[4].

Славутасць
Дом Урангеля
47°12′58,46″ пн. ш. 39°43′06,73″ у. д.HGЯO
Краіна	Расія
Горад	Растоў-на-Доне, Газетны правулак, дом 8
Архітэктар	Nikolay Doroshenko[d]
Дата заснавання	1885
Дата пабудовы	1885 год
Статус	Аб’ект культурнай спадчыны РФ № 6130004002№ 6130004002
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

Асабняк у Казанскім (цяпер Газетным) завулку быў пабудаваны ў 1885 годзе па праекце архітэктара Мікалая Аляксандравіча Дарашэнкі. Дом перш прыналежаў розным уладальнікам, але неўзабаве яго выкупіў барон Мікалай Ягоравіч Урангель^[1]. У асабняку жыла ўся сям'я Урангеляў. Мікалай Ягоравіч быў навуковым мастацтвазнаўцам, пісьменнікам і калекцыянерам антыкварыяту. Яго жонка Марыя Дзмітрыеўна вядомая як ініцыятар адкрыцця першай растоўскай жаночай нядзельнай школы. Іх старэйшы сын Пётр Мікалаевіч Урангель стаў адным з лідараў Белага руху ў гады Грамадзянскай вайны^[4].

Пасля прыходу савецкай улады будынак быў нацыяналізаваны і ў ім размясціўся дзіцячы сад № 68 «Агеньчык». У 1990-х гадах дзіцячы сад быў зачынены і з тых часоў будынак знаходзіўся ў запусценні^[2]. Пастановай Кіраўніка Адміністрацыі Растоўскай вобласці № 411 ад 9 кастрычніка 1998 года дом Урангеля быў узяты пад дзяржаўную ахову як аб'ект культурнай спадчыны рэгіянальнага значэння^[3]. У 2006 годзе пуставалы будынак быў бязвыплатна перададзены Растоўскай епархіі^[4] у арэнду з умовай правядзення прац па яго аднаўленні^[5]. Епархія планавала правесці рэстаўрацыю будынка і ўладкаваць у ім асветніцкі цэнтр і музей^[6]. У 2011 годзе ў доме планавалася стварэнне музея А. І. Салжаніцына, экспазіцыя якога была б прысвечана эпосе, сугучнай абодвум дзеячам^[7]. Аднак знайсці сродкі на рэстаўрацыю дома Урангеля ў Растоўскай епархіі не змаглі. Толькі ў 2012 годзе быў заменены дах і ўсталяваны часовыя шклопакеты^[4]. У цэлым і агульным за мінулыя шэсць гадоў будынак прыйшоў у вельмі жаласны стан^[5]. У верасні 2011 года ля будынка была праведзена грамадская акцыя па прыцягненні ўвагі да стану архітэктурнага помніка^[8]. У сакавіку 2013 года Растоўская епархія прадала дом Урангеля за 9 мільёнаў рублёў. На выручаныя сродкі Епархія правяла рэстаўрацыю сабора Раства Найсвяцейшай Багародзіцы. Новым уласнікам будынка стала ТАА «Кіраванне механізаванню»^[4].

У 2015 годзе на нарадзе гарадской адміністрацыі падымалася пытанне пра знос дома і ўзвядзенне яго копіі на ранейшым месцы. Аднаўленне помніка архітэктуры ацэньвалася ў 130 млн рублёў, пабудова копіі — толькі ў 20. Ідэя зносу будынка была наважна скрытыкавана прадстаўнікамі грамадскасці^[9].

У 2016 годзе планавалася правесці рэканструкцыю будынка і ўладкаваць у ім моладзевы клуб. Па папярэдніх ацэнках выдатку на рэканструкцыю павінны былі скласці каля 115 мільёнаў рублёў^[10].

Пасля рэстаўрацыі дом павінны будзе стаць музеем Урангеля. Па словах Сяргея Горбаня, кіраўніка адміністрацыі горада Растоў-на-Доне, рэстаўрацыйныя працы, найхутчэй, павінны будуць быць праведзены фундатарам, а гарадскія ўлады арандуюць адрамантаваны будынак, у якім будзе экспазіцыя, прысвечаная генералу і перыяду гісторыі канца XIX — пачатку XX стагоддзя^[11][12]. На думку ўлад, гэта магло б паслужыць на карысць гораду ў плане яго прывабнасці для турыстаў^[13].

Па стане на пачатак 2017 года, будынак так і не быў канчаткова адрэстаўраваны і, больш таго, пацярпеў ад акту вандалізму^[14][15].

Зноскі

1. Ростовская епархия продала дом Врангеля (нявызн.)(недаступная спасылка). Новая газета (8 сакавіка 2013). Архівавана з першакрыніцы 5 сакавіка 2016. Праверана 15 верасня 2013.
2. Ирина Ароян. Детский сад мой и Врангеля (нявызн.). Московский комсомолец (27 сакавіка 2013). Праверана 15 верасня 2013.
3. Ростов-на-Дону (объекты культурного наследия регионального значения) (нявызн.). Официальный портал Правительства Ростовской области. Праверана 15 верасня 2013.
4. Епархия продала домик Врангеля в Ростове-на-Дону (нявызн.). РИА Новости (6 сакавіка 2013). Праверана 15 верасня 2013.
5. Дом барона Врангеля: красота не спасла?(руск.). Праверана 2017-01-30.
6. Владимир Левендорский. Печальный юбилей (нявызн.). voopiik-don.ru. Праверана 15 верасня 2013.
7. В доме Врангеля — музей Солженицына // Наше время {{{выданне}}} : газета. — Ростов: 2011. — 23 декабря. — № 623.
8. Админ. «Красота спасёт красоту».(нявызн.). voopiik-don.ru. Праверана 30 студзеня 2017.
9. правды», Александр СТЕПАНОВ | Сайт «Комсомольской (2015-02-13). Старинному особняку баронов Врангелей в центре Ростова грозит снос. KP.RU - сайт «Комсомольской правды»(руск.). Праверана 2017-01-30.
10. Алексей Сакунов. Новый собственник дома Врангеля в Ростове хочет сделать в нём молодёжный клуб (нявызн.)(недаступная спасылка). donnews.ru (26 чэрвеня 2013). Архівавана з першакрыніцы 30 красавіка 2013. Праверана 15 верасня 2013.
11. Репортер, Городской (2015-09-14). В отреставрированном доме Врангеля откроют музей. Городской репортер – новости Ростова-на-Дону [руская]. Праверана 2017-01-30.
12. Дом Врангеля в Ростове восстановят в 2016 году (нявызн.). www.rostov.aif.ru. Праверана 30 студзеня 2017.
13. В Ростове восстановят дом Врангеля. Большой Ростов [руская]. Архівавана з арыгінала 2 лютага 2017. Праверана 2017-01-30.
14. Вандальная надпись появилась на Доме Врангеля в Ростове. Priнvet-Rostov.ru - Главные новости Ростова и Ростовской области(руск.). Праверана 2017-01-30.
15. Вандалы в Ростове захватили Дом Врангеля и потребовали насилия над детьми (руск.). bloknot-rostov.ru. Праверана 30 студзеня 2017.