Крыгаход

Крыгаход — рух крыг і ледзяных палёў на рэках і азёрах пад дзеяннем плыні ці ветру. У перыяд замярзання звычайны восеньскі крыгаход, які ўтварыўся ад змярзання ледзянога сала, золі і шарашу на малых і сярэдніх рэках са слабай плынню. Такія крыгі ўтвараюцца з так званага шарошнага лёду (шарошных вянкоў і дываноў) і забярэгаў, якія адарваліся, на вялікіх рэках.

Восеньскі крыгаход і пераход яго ў ледастаў суправаджаецца зажорамі. У перыяд крыгалому назіраецца вясновы крыгаход, які ўтвараецца з абломкаў ледзянога покрыва, узламаных сілай цячэння.

На вялікіх рэках вясновы крыгаход, як правіла, суправаджаецца заторамі. На вялікіх азёрах крыгаход вызначаецца дрэйфам лёду пасля выкрыцця, выкліканым вятрамі і хваляваннямі люстэрка вадаёмаў.

Асноўнай характарыстыкай, як адзначае Р. В. Дончанка ^[1], з’яўляецца гушчыня крыгаходу, г. зн. адносіны плошчы крыг да плошчы воднай паверхні. Здабытак гушчыні крыгаходу на долю шырыні ракі, занятай лёдам, называецца каэфіцыентам крыгаходу. Гэты паказчык характарызуе ступень пакрыцця ледзянымі ўтварэннямі воднай паверхні ракі. Так, пры аднастайным размеркаванні лёду па шырыні ракі гэты каэфіцыент роўны яго гушчыні, якая ацэньваецца ў балах па 11-бальнай шкале. Нуль балаў — рака цалкам вольная ад крыг, 11 балаў, адпаведна, — рака спрэс пакрыта лёдам, які рухаецца.

На азёрах адрозніваюцца тры катэгорыі крыгаходу: рэдкі, пры каэфіцыенце да 0.3; сярэдні — пры каэфіцыенце да 0.6 і густы — пры каэфіцыенце звыш 0.7.

Інтэнсіўнасць і характар руху лёду залежыць ад умоў надвор’я, каляндарнага часу замярзання або раскрыцця, гідраўлічных характарыстык воднага патоку і будовы рэчышча ракі. Колькасць лёду, якая праходзіць праз папярочнае сячэнне патоку, называецца выдаткам лёду. Гэтая велічыня выкарыстоўваецца ў гідралогіі для разлікаў сцёку лёду за суткі і за ўвесь перыяд крыгаходу.

Працягласць вясновага крыгаходу вагаецца ў залежнасці ад ландшафтна-кліматычных умоў. Так, на рэках раёнаў з суровым кантынентальным кліматам яна можа складаць не больш за тыдзень, а ў больш мяккіх кліматычных умовах крыгаход можа працягвацца некалькі тыдняў.

Розніца ў тэрмінах вясновага крыгаходу на рэках паўночных і паўднёвых раёнаў Усходняй Еўропы і Паўночнай Амерыкі дасягае трох месяцаў, а на рэках Заходняй і Усходняй Сібіры — 1,5—2 месяцы.

Агульная інфармацыя

Гл. таксама

Зноскі

Wikiwand - on