Labyrinthodontia

Labyrinthodontia — група вымерлых драпежных земнаводных, якія былі асноўнымі кампанентамі экасістэм у познім палеазою і раннім мезазоі. Традыцыйна мела ранг падкласа; у сучаснай літаратуры часта разглядаецца як безрангавае і нефармальнае аб’яднанне ў сувязі з парафілетычнасцю^[1].

Labyrinthodontia
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Жывёлы Падцарства:  Эўметазоі Без рангу:  Двухбакова-сіметрычныя Без рангу:  Другаснаротыя Тып:  Хордавыя Падтып:  Пазваночныя Інфратып:  Сківічнаротыя Надклас:  Чацвераногія Клас:  Земнаводныя Надатрад:  Labyrinthodontia
Міжнародная навуковая назва
Labyrinthodontia Owen, 1860
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы FW   142446

Характарыстыка

Labyrinthodontia квітнелі на працягу больш за 200 мільёнаў гадоў. І хоць розныя віды істотна адрозніваліся адзін ад аднаго, усё ж можна вылучыць некаторыя іх агульныя рысы:

Папярочны зрэз зуба Labyrinthodontia

• Лабірынтападобныя ўзоры на папярочным зрэзе зуба, якія прадстаўляюць сабой складкі дэнціну, — адкуль і назва групы^[1].
• Масіўны дах чэрапа, з адтулінамі толькі для ноздраў, вачэй і цемяннога вока, падобны па будове на характэрны анапсідам. За выключэннем позніх рэптылападобных формаў, лабірынтадонты мелі даволі плоскі чэрап з моцна развітымі скурнымі акасцяненнямі, які і даў групе ранейшае імя «стэгацэфалы»^[1].
• Вушныя выразкі за кожным вокам у задняй частцы чэрапа. Для прымітыўных формаў гэта можа азначаць наяўнасць пырскальнікаў, а для больш прагрэсіўных — барабанных перапонак.
• Складаныя пазванкі, якія складаюцца з чатырох элементаў: інтэрцэнтра, двух плеўрацэнтраў і дугі пазванка. Памеры элементаў істотна адрозніваюцца ў залежнасці ад віду.

Па будынку Labyrinthodontia ў цэлым падобныя на земнаводных. Яны былі каротканогімі і ў асноўным з буйнымі галовамі, з умерана кароткімі або доўгімі хвастамі^[2]. Чарапы Labyrinthodontia былі масіўнымі. Шырокая галава і кароткая шыя, магчыма, былі вынікам абмежаванняў дыхання^[3]. Пазванкі былі складанымі і не асабліва трывалымі, складаліся з шматлікіх, часта дрэнна акасцянелых элементаў^[1].

Класіфікацыя

Мастацкая канцэпцыя Proterogyrinus

Labyrinthodontia трапіла ў няміласць у апошніх сістэматыках, таму што яна з’яўляецца парафілетычнай: група не ўключае ўсіх нашчадкаў іх апошняга агульнага продка. Традыцыйная класіфікацыя:^[1]

• †Надатрад Labyrinthodontia
  • † Атрад Ichtyostegalia
  • † Атрад Temnospondyli
  • † Атрад Anthracosauria

Шкілет Mastodonsaurus

Ніжэй прыводзіцца прапанаванае эвалюцыйнае дрэва Labyrinthodontia з Colbert 1969 і Caroll 1997^[4][5]. Пункцірныя лініі паказваюць адносіны, якія звычайна адрозніваюцца паміж аўтарамі:

З лопасцеперых рыб

Eusthenopteron (развітыя лопасцепёрыя рыбы) Panderichthys (лопасцепёрыя рыбы з канечнападобнымі плаўнікамі) Tiktaalik (пераходная рыба/амфібія) Tetrapoda Acanthostega (раннія земнаводныя з рыбінымі жабрамі) Ichthyostega (раннія земнаводныя) Crassigyrinus (другасна водная амфібія) Loxommatidae (своеасаблівае сямейства Labyrinthodontia ранняга карбону) Temnospondyli (буйныя Labyrinthodontia з плоскай галавой, такія як Eryops) Reptiliomorpha Seymouriamorpha (паўзунападобныя земнаводныя) Westlothiana (дробнае земнаводнае, падобнае на рэптылію) Diadectomorpha (роднасныя групы паўзуноў) Amniota Class Reptilia (+ птушкі і сысуны) Batrachomorpha Lepospondyls (малыя Labyrinthodontia) Lissamphibia (сучасныя амфібіі)

Зноскі

1. Parsons, Alfred Sherwood Romer, Thomas S. (1986). The vertebrate body (6th ed.). Philadelphia: Saunders College Pub. ISBN 978-0-03-910754-3.{{cite book}}: Папярэджанні CS1: розныя назвы: authors list (спасылка)
2. Clack, J. A. (2002): Gaining ground: the origin and evolution of tetrapods. Indiana University Press, Bloomington, Indiana. 369 pp
3. Janis, C.M.; Keller, J.C. (2001). "Modes of ventilation in early tetrapods: Costal aspiration as a key feature of amniotes" (PDF). Acta Palaeontologica Polonica. 46 (2): 137–170. Праверана 11 May 2012.
4. Colbert, E. H., (1969), Evolution of the Vertebrates, John Wiley & Sons Inc (2nd ed.)
5. Carroll, R. L. (1997): Patterns and Processes of Vertebrate Evolution. Cambridge University Press, Cambridge. 464 pages