Любоў Міхайлаўна Панчанка

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Панчанка.

Любоў Міхайлаўна Панчанка (укр.: Любов Михайлівна Панченко; нар. 2 лютага 1938, в. Яблунька, Кіеўская вобласць, УССР — 30 красавіка 2022, Кіеў, Украіна) — украінская мастачка-мадэльер^[2], ганаровая грамадзянка горада Бучы, лаўрэат прэміі імя В. Стуса (2001)^[3], член Саюза Украінак^[4]. Належала да групы мастачак-шасцідзесятніц, якія адраджалі ўкраінскую культуру ў часы хрушчоўскай адлігі^[5]. Памерла ў выніку акупацыі Бучы расійскімі войскамі ў 2022 годзе.

Любоў Міхайлаўна Панчанка
укр.: Любов
Дата нараджэння	2 лютага 1938(1938-02-02)
Месца нараджэння	Буча, Кіева-Святошынскі раён, Кіеўская вобласць, УССР, СССР
Дата смерці	30 красавіка 2022(2022-04-30)[1] (84 гады)
Месца смерці	Кіеў, Украіна
Месца пахавання	Буча
Грамадзянства	СССР  Украіна
Муж	Oliinyk Oleksii Petrovych[d]
Род дзейнасці	мастачка, вышывальшчык, мадэльер
Вучоба	Украінскі паліграфічны інстытут Кіеўская дзяржаўная акадэмія дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва і дызайну імя Міхаіла Байчука
Мастацкі кірунак	Шасцідзясятнікі
Член у	Саюз украінак[d]
Узнагароды	Прэмія імя Васіля Стуса[d] (2001) Honoured citizen of Bucha[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Нарадзілася мастачка 2 лютага 1938 года ў сяле Яблунька (з 1966 года — у межах пасёлка Буча, цяпер частка горада Буча), што на Кіеўшчыне^[6].

У канцы 1950-х скончыла Кіеўскае вучылішча прыкладнога мастацтва (аддзел вышывання)^[2]. Пасля працавала ў кравецкай майстэрні і адначасова пашырала свае гарызонты пазнання мастацтва, захапілася лінарытам.

У 1968 годзе паступіла на вячэрняе аддзяленне факультэта графікі Украінскага паліграфічнага інстытута імя І. Фёдарава^[2].

У 1960-я гады наведвала Клуб творчай моладзі «Сучаснік», стала членам літаратурнай секцыі «Брама».

Любоў Панчанка працавала ў праектна-канструктарскім тэхналагічным інстытуце мастачкай-мадэльерам і ў Рэспубліканскім Доме мадэляў. На той час прыпадае росквіт яе яркага таленту: яна стварае серыю акварэляў, мадэлі адзення, узоры гафту, графічныя застаўкі да кніг, жывапісныя палотны. Нямала распрацовак яе вышывак публікаваліся ў часопісе «Савецкая жанчына»^[4].

Любоў Панчанка адстойвала ўкраінскую мову і культуру. Яна малявала велікодныя яйкі, вышывала нацыянальныя строі для хораў, збірала грошы для дапамогі палітзняволеным, якія адбывалі пакаранне «за антысавецкую агітацыю і прапаганду». Пры яе ўдзеле ў Кіеве адрадзілася традыцыя калядаванняў і вяртэпу^[7].

Жыла ў Лясной Бучы.

30 красавіка 2022 года, паводле паведамлення гарадскога галавы горада-героя Украіны Бучы Анатоля Федарука, Любоў Міхайлаўна памерла ў бальніцы на 85-м годзе жыцця, пасля месяца галадоўкі ў акупаванай Бучы. «Жанчына адышла ў вечнасць на 85-м годзе жыцця. Любоў Панчанку не змаглі зламаць у КДБ, але мастачка вельмі пацярпела падчас новага расійскага нашэсця»^[8].

Пахавана 2 мая 2022 года ў Бучы, на Яблунскіх могілках, побач з магілай свайго мужа, мастака Аляксея Алейніка.

Выставы

У 2008 годзе ў Нацыянальным музеі літаратуры Украіны экспанавалася юбілейная выстава любові Панчанкі — больш за 150 твораў: жывапіс, графіка, аплікацыя. Яўген Сверсцюк, праваабаронца, пісьменнік тады заўважыў: «Гэтыя працы відавочна нясуць пячатку геніяльнасці. Яна жыве ў сваім свеце, яна адкрывае нам гэты свет»^[2].

У 2014 годзе ў музеі Грушэўскага у Кіеве была прадстаўлена экспазіцыя «Свет мой!»^[9].

Зараз працы Панчанкі можна ўбачыць у прыватных калекцыях яе сяброў, а таксама ў Музеі Шасцідзесятніцтва у Кіеве.

Гераіня арт-гульні

У 2021 годзе Саюз украінскіх аніматараў стварыў серыю інтэрактыўных навэл «60. Страчаныя скарбы». Гэта праект пра мастачак-шасцідзесятніц, якія супрацьстаялі таталітарнаму рэжыму і падвяргаліся рэпрэсіям з боку савецкай улады.

Украінскія аніматары стварылі гульню праект з мінігры, галоўнай гераіняй якой стала Любоў Міхайлаўна Панчанка^[10].

Гераіня фотадакументальнай выставы «Камунізм=Рашызм»

Мастачка з’яўляецца адной з гераінь фотадакументальнай выставы «Камунізм=Рашызм», якую распрацаваў Архіў нацыянальнай памяці^[11]. Выстава «Камунізм = Рашызм» — гэта 13 гісторый пра ўкраінцаў ХХ і ХХІ стагоддзяў, якія пацярпелі ад савецкай і расійскай улады. Гісторыі выбраны не выпадкова — яны праводзяць паралель паміж злачынствамі камунізму і рашызму.

Зноскі

1. Померла відома художниця-шістдесятниця Любов Панченко Праверана 30 красавіка 2022.
2. Карпатські мелодії [виставка акварелей Любові Панченко | КПІ ім. Ігоря Сікорського] (нявызн.). kpi.ua. Праверана 20 лютага 2021.
3. Премія імені Василя Стуса // Міжнародна громадська організація «Український центр Міжнародного ПЕН-клубу»
4. Любов Панченко – жива легенда української творчості (нявызн.). Бучанський міський сайт. Праверана 20 лютага 2021.
5. Не під чужу дудку, а під свою – Слово Просвіти (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 29 снежня 2019. Праверана 20 лютага 2021.
6. Легенда українського мистецтва з Бучі Любов Панченко стала героїнею арт-гри (нявызн.)(недаступная спасылка). Погляд — новини Києва та Київщини онлайн (3 лютага 2021). Архівавана з першакрыніцы 28 лютага 2021. Праверана 20 лютага 2021.
7. Любов Панченко: її душа — у полотнах, [[Marie Claire]], 1 травня 2022 (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 27 квітня 2022. Праверана 1 травня 2022.
8. Не зламав КДБ, але не пережила російських окупантів: померла відома художниця Любов Панченко. 30.03.2022, 19:25
9. Світ Любові Панченко. У Києві відкрито виставку акварелей і декоративних розписів мисткині-шестидесятниці (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 13 ліпеня 2022. Праверана 3 красавіка 2023.
10. Легенда українського мистецтва з Бучі Любов Панченко стала героїнею арт-гри ➢ Погляд ➢ Новини Києва та Київщини онлайн (укр.)(недаступная спасылка). Погляд — новини Києва та Київщини онлайн (3 лютага 2021). Архівавана з першакрыніцы 28 лютага 2021. Праверана 20 лютага 2021.
11. Виставка комунізм = рашизм(нявызн.). hdauinp.org.ua. Праверана 12 кастрычніка 2022.